حال و هوای متفاوت نوروز 1400

دکتر علیرضا یزدی شریفی_روانشناس اجتماعی

نوروز 1400را مردم کمی متفاوت‌تر از نوروزهای دیگر آغاز خواهند کرد؛ نوروزی که هیچ شباهتی با نوروز سال‌های قبل ندارد و تقریبا می‌توان گفت خیلی از مردم در تکاپو برای رسیدن آن نیستند؛ چرا که در سالی که گذشت، کووید-19 بسیاری از مردم را داغدار کرد و ما چیزی حدود 60هزار فوتی داشتیم که این حجم از مرگ‌ومیر در کشور ما بی‌سابقه است. کشورمان حتی در ایام جنگ تحمیلی هم این تعداد شهید در طول یک سال نداد، لذا خانواده‌های زیادی نوروز امسال را به‌علت غم عزیز از دست‌رفته‌شان در سوگ هستند و عید را با حال و هوای دیگری شروع خواهند کرد. نوروز هر سال همیشه با شادی و خریدهای عید همراه بود؛ چرا که دید و بازدیدی در بین بود و افراد خود را برای گردش و تفریح آماده می‌کردند اما برخلاف سال‌های گذشته، امسال به‌دلیل مشکلات اقتصادی و محدودیت تردد و سفر دید و بازدیدی وجود ندارد که افراد در تکاپو باشند.
نوروز امسال قرار است بدون دید و بازدید باشد؛ فرهنگی که ویژگی اصلی نوروز بود و به آن معنا می‌بخشید، اینک به اجبار کرونا حذف شده است. صله‌ارحامی که می‌توانست کدورت‌های چندین و چند ساله را از بین ببرد و بهانه‌ای باشد برای رفتارهای لطیف‌تر بین آدم‌ها و نشاط تازه‌ای در خانواده‌ها ایجاد کند و محبت بین مردم تجدید شود، در نوروز 1400به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. دیداری که باعث می‌شد میزان تنش در سطح خرد بین افراد، در سطح میانه بین خانواده‌ها و در سطح کلان در کل جامعه کاهش پیدا کند، اینک نیست و ما از این جهت کارکرد مثبت عید نوروز را به‌طور موقت از دست داده‌ایم. از ویژگی‌های جدانشدنی دیگر نوروز همیشه بحث سفر بوده که یقینا امسال هم به‌دلیل محدودیت‌هایی که ستاد مدیریت کرونا اعمال می‌کند و هم به‌دلیل مراعات مردم پیش‌بینی می‌شود که تعداد این سفرها کاهش یابد.
از طرفی تعطیلات نوروز موجب می‌شد که افراد خستگی از تن به‌در کنند و این استراحت افراد را برای بعد از تعطیلات آماده می‌کرد تا کارها را با تمام قدرت و انرژی بیشتری جلو ببرند اما کووید-19 موجب شده خستگی کار بر تن آدم‌ها باقی بماند؛ چرا که سال‌های قبل به واسطه خریدها و هیاهوی عید کاسب‌ها درآمد خوبی داشتند و مغازه‌دارهای مستأجر به امید فروش اسفند، زیر بار اجاره 11‌ماه از سال می‌رفتند اما اکنون به‌خاطر فروش کم و بی‌رونقی بازار، درآمد آخر سال پر و پیمانی ندارند. قشر متوسط و ضعیف جامعه با مشکلات عدیده اقتصادی مواجه شده‌اند و همین موضوع، انگیزه‌ها را برای شروع یک سال جدید از میان برده است. امسال همچنین به‌دلیل اینکه ارتباطات وسیع نیست و خانواده‌ها مجبورند در خانه بمانند و تفریح و سفر و دید و بازدیدی در کار نیست احتمال افزایش خشونت‌های خانگی وجود دارد، برخلاف نوروز سال‌های قبل که با آمدنش باعث کاهش خشونت می‌شد و مهر و محبت بین افراد را افزایش می‌داد. خشونت‌های خانوادگی به اختلافات درون خانوادگی دامن می‌زند و افراد خشونت علیه همدیگر را بیشتر انجام  می‌دهند. البته نوروز امسال ویژگی‌های خوبی هم دارد؛ چراکه ما شرایط خاصی را تجربه خواهیم کرد. ویژگی دیگری که نوروز1400 به‌دلیل تأثیرپذیری از پاندمی می‌تواند داشته باشد این است که ارتباطات دیجیتال را افزایش خواهد داد. ما به مرور شاهد گسترش فضای دیجیتال و عمومی‌ترشدن این فرهنگ بین مردم خواهیم بود. همچنین شاهد حرکت به سمت درست استفاده‌کردن از این فضا. از آنجا که ضریب نفوذ رسانه‌های دیجیتال این روزها بین مردم بسیار بالاست و تعداد زیادی از مردم از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، امید است که نوروز1400 به کلاس درس بزرگی تبدیل شود که مردم شیوه درست استفاده از فضای دیجیتال را بیاموزند.
همچنین نوروز1400 می‌تواند روزنه امیدی برای مردم باشد؛ برای بهترشدن شرایط اقتصادی موجود. به هر حال ما سال سختی را پشت‌سر گذاشتیم و در این مدت بر مردم فشار سنگین و مضاعفی وارد شده است. شاید با همت و درایت مسئولان، گشایشی در وضعیت اقتصادی و توسعه کشور ایجاد شود. معمولا قبل از عید سال‌های قبل همیشه مردم منتظر یک پرش قیمتی بودند و همین موجب می‌شد تا تلاش کنند در ماه‌های بهمن و اسفند نقدینگی‌شان را تبدیل به کالا کنند تا ارزش پولشان پایین نیاید اما در نوروز امسال همه منتظرند و کسی اقدام خاصی انجام نمی‌دهد؛ گویی منتظرند از میزان تورم کاسته شود. جدا از اینکه این انتظار واقع‌بینانه است یا نه، خود این امر نشان‌دهنده نوعی امیدواری نسبت به آینده است که مردم بتوانند زندگی بهتری را داشته باشند. امیدواریم که نوروز1400 سالی روشن، امیدبخش و پررونق و رو به جلو باشد و ما شاهد یک آرامش بعد از توفان باشیم.