پیام موشکی بر فراز عراق

حملات راکتی شامگاه دوشنبه به نزدیکی پایگاه نظامی آمریکا در شهر اربیل اقلیم کردستان عراق، واکنش‌های گسترده‌ای را در داخل و خارج از این کشور به‌دنبال داشته است. به‌گفته سخنگوی ائتلاف آمریکا، حمله شبانه با شلیک 14راکت صورت گرفته که از میان آنها، 3راکت به داخل محوطه پایگاه حریر (دومین پایگاه بزرگ آمریکا در عراق پس از عین‌الاسد) اصابت کرده است. این حمله که توسط گروهی نوظهور به‌نام «گردان‌های اولیاء دم» انجام شده، یک‌کشته و 9مجروح بر جای گذاشته که همگی از نیروهای پیمانکار حاضر در پایگاه (آمریکایی و عراقی) به‌شمار می‌آیند. سازمان مبارزه با تروریسم عراق ساعاتی پس از وقوع این حملات اعلام کرد خودروی حامل راکت‌های شلیک‌شده به‌سوی پایگاه را شناسایی کرده، اما هنوز خبری از دستگیری عاملان این حمله نیست.
مرگ پیمانکاران آمریکایی در اثر حملات راکتی یادآور حادثه پایگاه کی‌وان در سال2019 است؛ حادثه‌ای که موج بزرگی از درگیری‌های نظامی و ناامنی‌ها در عراق را به‌دنبال داشت. بر این اساس تعداد قابل توجهی از شخصیت‌های عراقی و غیرعراقی طی 24ساعت گذشته ضمن محکومیت حملات راکتی به پایگاه حریر، نسبت به وخامت اوضاع امنیتی در عراق ابراز نگرانی کرده‌اند؛ از سفرای اروپایی گرفته تا وزرای خارجه کشورهای عربی و سران دولت عراق. در این میان، واکنش آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا نسبت به دیگران تندتر بوده است. او روز گذشته در یک نشست خبری گفت: آمریکا از وقوع این حمله بسیار خشمگین است و ادامه این رفتارها علیه منافع خود را تحمل نخواهد کرد. پس از حمله مستقیم ایران به مواضع آمریکا در پاسخ به شهادت سردارسلیمانی و همچنین حمله گروه‌های ناشناس در شهریور سال‌جاری، حادثه شامگاه دوشنبه، سومین حمله نظامی به پایگاه حریر در اقلیم کردستان به‌حساب می‌آید؛ پایگاهی که به‌نظر می‌رسد نقش مهمی در سیاست‌های نظامی آمریکا طی سال‌های آینده داشته باشد.

توافق شکننده سنجار 
جنین پلاسخارت، نماینده ویژه سازمان ملل در عراق تنها 2روز پیش از حملات راکتی اخیر، به اقلیم کردستان و شهر اربیل سفر کرده بود. او دلیل این سفر را افزایش نگرانی‌ها نسبت به «شکست مذاکرات بغداد-اربیل» عنوان کرده است؛ مذاکراتی که از حدود یک‌سال قبل آغاز شده و موضوعات مختلفی نظیر تعیین بودجه اقلیم، جزئیات فروش نفت و البته وضعیت امنیتی شهر سنجار را دربر می‌گیرد. دولت مصطفی الکاظمی در آخرین روزهای مانده به پایان سال میلادی2020 موفق شد با اقلیم کردستان بر سر یکی از این موضوعات، یعنی وضعیت امنیتی شهر سنجار به توافق برسد. براساس این توافق قرار بود سنجار از سیطره نیروهای شبه‌نظامی (حزب کارگران کردستان و حشد شعبی) خارج شده و زمینه برای بازسازی زیرساخت‌های ویران‌شده در جنگ با داعش در آن مهیا شود. به نوشته روزنامه العربی الجدید، نه‌تنها بخش‌های اصلی توافق سنجار تاکنون اجرایی نشده بلکه حملات اخیر نیز کلیت توافق میان بغداد و اربیل را در معرض نابودی قرار داده است. باید توجه داشت که اهمیت پرونده سنجار تنها محدود به بازگشت آوارگان نبوده و ازسرگیری خطوط تجاری با ترکیه و سوریه را نیز دربر می‌گیرد.

تمرکز آمریکا بر پایگاه حریر
فرماندهی مرکزی آمریکا در خاورمیانه، از ماه‌ها پیش توسعه پایگاه حریر را در دستور کار خود قرار داده است. این برنامه شامل افزایش ظرفیت پذیرش نیرو در پایگاه و تقویت استحکامات دفاعی آن بوده است. روزنامه العربی الجدید به نقل از یک مقام امنیتی در سازمان اطلاعات عراق می‌نویسد: پایگاه حریر طی ماه‌های گذشته و پس از تخلیه سایر پایگاه‌های عراقی (به استثناء عین‌الاسد و فرودگاه بغداد) به مرکز فرماندهی نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه تبدیل شده است. از سوی دیگر، دولت آمریکا قصد دارد ساختمان جدیدی را برای کنسولگری خود در شهر اربیل کردستان عراق بنا کند؛ ساختمانی که به‌نظر می‌رسد جایگزین سفارت بزرگ این کشور در بغداد خواهد بود. تمام اینها در حالی است که حجم کمک‌های مالی و تسلیحاتی آمریکا به شبه‌نظامیان پیشمرگه کرد نیز رشد چشمگیری داشته، به‌گونه‌ای که تنها ظرف یک‌سال گذشته بیش از 250میلیون دلار در اختیار این گروه قرار گرفته است. مجموعه این عوامل، نشان‌دهنده سیاستی بلندمدت از سوی آمریکا برای تمرکز در اقلیم کردستان و مشخصا شهر اربیل است؛ به‌ویژه پس از آنکه سایر پایگاه‌های این کشور در نقاط دیگر عراق، ناامن شده‌اند. عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رای‌الیوم در این‌باره می‌نویسد: راکت‌های اخیر ممکن است پیامی از سوی مقاومت عراق برای اشغالگران آمریکایی باشد؛ اشغالگرانی که تصور می‌کنند در اقلیم کردستان به پایگاهی دائمی برای اعمال نفوذ و اجرای عملیات‌های نظامی دست خواهند یافت.

   ادامه بحران اقتصادی عراق و سقوط دینار

تحولاتی نظیر حمله به پایگاه حریر یا پیش از آن انفجارهای تروریستی داعش در مرکز بغداد، علاوه بر امنیت، اقتصاد عراق را نیز متضرر می‌کنند؛ اقتصادی که حتی بدون درنظر گرفتن این تحولات به‌دلیل کاهش قیمت نفت و انتشار ویروس کرونا بسیار آسیب‌پذیر شده است. بازارهای عراق طی ماه‌های اخیر به‌دلیل کسری بودجه دولت و کاهش ارزش دینار، شاهد افزایش قیمت 90درصدی تمامی کالاهای مصرفی بوده است. این در حالی است که تلاش‌های بانک مرکزی عراق برای کنترل قیمت پول ملی این کشور نیز ناموفق بوده و ارزش هر دلار به بیش از 1500دینار رسیده است. برای درک بهتر این وضعیت کافی است بدانیم قیمت هر قرص نان در عراق طی یک‌ماه گذشته از هزار دینار به بیش از 3هزار دینار افزایش یافته است. شبکه العربیه در این مورد گزارش می‌دهد: حوادث مختلفی نظیر بمب‌گذاری‌های داعش یا حملات راکتی، کار دولت عراق برای دریافت وام و کمک‌های مالی از نهادهای بین‌المللی را بیش از پیش سخت می‌کند؛ آن‌هم در شرایطی که دولت برای تامین حقوق کارمندان با مشکل روبه‌روست. با توجه به اینکه بیش از 95درصد درآمدهای دولتی عراق از طریق فروش نفت خام حاصل می‌شود، می‌توان گفت با تداوم شرایط فعلی، احتمال ازسرگیری اعتراضات خیابانی و تکرار چرخه خشونت، همزمان با تنش‌های نظامی و امنیتی افزایش خواهد یافت.