کارلوس منم؛ معمار اقتصاد نوین آرژانتین

کارلوس منم، رئیس‌جمهور اسبق آرژانتین و مهم‌ترین سیاستمدار این کشور طی دوران معاصر، روز گذشته در 90سالگی درگذشت. منم را معمار اقتصاد نوین آرژانتین می‌نامند؛ مردی که ابرتورم این کشور(4900درصد) در دهه 1980را برای همیشه مهار کرد، اما در عین حال میراثی سنگین از بدهی‌های خارجی از خود برجای گذاشت. او در طول سال‌های دهه 1920 رهبری کشورش را برعهده داشت و با بازگرداندن آرژانتین به اردوگاه دوستان آمریکا، سرنوشت این کشور را برای همیشه تغییر داد.
کارلوس منم فرزند خانواده‌ای مهاجر و اهل سوریه(شهر یبرود) بود که در دهه20 میلادی، کشورشان را به مقصد آرژانتین ترک کرده بودند. او سنین کودکی و جوانی خود را در محیط زندگی مهاجران با تعلیمات اسلامی گذراند اما در ادامه، به‌دلیل محدودیت‌های موجود در قانون‌اساسی آرژانتین برای فعالیت سیاسی اقلیت‌های دینی، به مسیحیت کاتولیک گروید. منم عضو حزب عدالت بود و از سیاست‌های این حزب علیه نظامیان حاکم بر آرژانتین حمایت می‌کرد. او در سال 1973(43سالگی) به‌عنوان فرماندار لاریوخا انتخاب شد؛ انتخابی که استعداد و توانایی‌های منم در حوزه مدیریت را برای نخستین‌بار به نمایش گذاشت. اگرچه کارنامه او در اداره لاریوخا بسیار موفق ارزیابی می‌شود اما منم تنها 3سال بعد در پی کودتای مجدد نظامیان از منصب خود برکنار و روانه زندان شد.
ارتباطات سیاسی منم در دوران 7ساله زندان، او را به یکی از شخصیت‌های برجسته حزب تبدیل کرد؛ به‌گونه‌ای که با بازگشت دمکراسی و آزادی زندانیان، بلافاصله به‌عنوان فرماندار لاریوخا انتخاب شد و تنها 6سال بعد، با شرکت در انتخابات 1989 توانست به منصب ریاست‌جمهوری آرژانتین دست یابد.

گشایش اقتصادی و عبور از بحران
منم در حالی هدایت سکان آرژانتین را برعهده گرفت که اقتصاد این کشور دچار فروپاشی شده بود. او در نخستین گام، زمینه را برای ورود سرمایه‌های خارجی به آرژانتین مهیا کرده و شرکت‌های بزرگ دولتی نظیر بنادر، خطوط هواپیمایی، صنایع فولاد، پست و... را به‌مدت دست‌کم 10سال در اختیار بخش خصوصی قرار داد. بدون شک چنین اقداماتی در اقتصاد بسته آرژانتین و با توجه به نفوذ گسترده نظامیان کار آسانی نبود؛ اما موفقیت کارلوس منم باعث شد ابرتورم دهه80 به‌تدریج مهار شده و ثبات به اقتصاد آرژانتین بازگردد. آرژانتین در دوران منم به موازات اصلاحات اقتصادی شاهد مجموعه‌ای از چرخش‌های سیاسی بود که به کلی موقعیت این کشور در آمریکای جنوبی را تغییر داد؛ ازجمله تقویت روابط با آمریکا، پایان وضعیت تخاصم با انگلیس پس از درگیری‌های نظامی بر سر جزایر فالکلند و البته خروج از جنبش عدم‌تعهد. او همچنین در این سال‌ها پول ملی آرژانتین را از آسترال به پزو تغییر داد و ارز جدید را به دلار آمریکا پیوند زد. این تغییر با مجموعه‌ای از اصلاحات در ادارات و شرکت‌های دولتی همراه بود و زمینه را برای ورود گسترده سرمایه‌های آمریکایی به این کشور فراهم کرد؛ امری که در توسعه اقتصادی آرژانتین طی دهه90 نقش بزرگی داشت. موفقیت چشمگیر اصلاحات اقتصادی، منم و هوادارانش را تشویق کرد تا با اصلاح قانون‌اساسی، مقدمات دور دوم ریاست‌جمهوری او را مهیا کنند؛ به این ترتیب کارلوس منم، نخستین رئیس‌جمهور آرژانتین بود که 2دوره پیاپی(از 1989 تا 1999) در راس قدرت باقی ماند. منم منتقدانی هم داشت؛ اتحادیه‌های چپ کارگری که شرایط جدید را به‌دلیل تشدید فاصله طبقاتی، افزایش بیکاری و تراکم بدهی‌های خارجی به ضرر خود می‌دانستند. در سال‌های پایانی دولت دوم منم، بار دیگر نشانه‌های رکود اقتصادی در آرژانتین نمایان شد؛ رکودی که ریشه در کسری بودجه دولت و ناتوانی از پرداخت بدهی‌های خارجی داشت.

انفجارهای آرژانتین
بدون شک نام و هویت بین‌المللی کارلوس منم با 2انفجار در آرژانتین طی سال‌های دهه90 گره خورده است؛ انفجار سفارت رژیم صهیونیستی در بوینس‌آیرس در سال 1992 با 29کشته(اکثرا اتباع آرژانتین) و انفجار پرتلفات مرکز آمیا با 85کشته و 300زخمی که تخریب کامل مرکز 7طبقه‌ای یهودیان آرژانتین را به‌دنبال داشت. منم طی سال‌های گذشته همواره از سوی دولت و رسانه‌های اسرائیلی متهم بوده که در پرونده انفجار سفارت کوتاهی کرده و از سوی دیگر، برای تبرئه متهمان پرونده انفجار آمیا نیز مداخله غیرقانونی داشته است. البته منم در تمام دادگاه‌های برگزارشده برای بررسی این اتهامات بی‌گناه شناخته شد.
 
مصالحه با ارتش و عفو کودتاچیان
منم تا پیش از ریاست‌جمهوری به‌عنوان یکی از منتقدان سرسخت نظامیان بود، اما پس از به قدرت رسیدن در جهت مصالحه با آنها حرکت کرد. مهم‌ترین گام او در این مسیر نیز معافیت نظامیان دخیل در کودتا از تحقیقات قضایی و محاکمه بود؛ نظامیانی که در جریان کودتای سال1976 ده‌ها هزار  جوان، دانشجو و فعال سیاسی مخالف را به قتل رساندند. او در پاسخ به منتقدان گفته بود: بدون رضایت نظامیان هرگز امکان بازگشت ثبات به آرژانتین وجود نداشت.