سوسیس و کالباس دوبرابر گران‌تر از گوشت

فرخنده رفائی ـ خبرنگار

جایگاه فرآورده‌های گوشتی در سبد غذایی مردم در تمام کشورهای دنیا، جایگاه محکم و تثبیت شده‌ای است و این فرآورده‌ها با توجه به ماندگاری پایین گوشت و مرغ، در بسیاری از موارد جایگزین‌های مناسبی برای این مواد پروتئینی بوده‌اند. فراوری گوشت قرمز و مرغ این مواد پروتئینی ارزشمند را ضمن حفظ مواد مغذی به محصولات ماندگارتری تبدیل می‌کند و این فرایند برای تمام زنجیره تولید تا مصرف سوددهی خوبی دارد. 
در ایران اگرچه به دلایلی جایگاه فرآورده‌های گوشتی مثل سوسیس، کالباس و همبرگر در سبد غذایی خانوارها به پررنگی و مستحکمی کشورهای اروپایی و آمریکایی نبوده اما در سال‌های اخیر شرکت‌های صنایع غذایی تلاش بسیاری کرده‌اند تا این جایگاه ارتقا یابد و از این مسیر نه‌تنها برای تولیدکنندگان گوشت و مرغ انگیزه بالاتری برای تولید ایجاد شود بلکه تغییر در فرهنگ غذای مردم بتواند قیمت بالای گوشت قرمز را نیز در بازار تعدیل کند. شرکت‌های زیادی در سال‌های اخیر با تولید فرآورده‌های گوشتی باکیفیت و متنوع توانسته‌اند بر مقاومتی که خانواده‌ها در برابر پذیرش این محصولات داشته‌اند، غلبه کنند و بخش وسیعی از خانواده‌ها را به مشتریان ثابت خود تبدیل کنند. آندره، میکائیلیان، کاله و سولیکو پیشکسوت‌ها و نامدارترین‌های این عرصه هستند اما تنها شرکت‌های فعال در این زمینه نیستند. خوشبختانه در سال‌های اخیر رقیب در این عرصه زیاد شده و این رقابت بر ارتقای کیفیت محصولات به‌شدت تأثیرگذار بوده است. به اذعان فروشندگان، در 2سال اخیر درصد تقاضا برای فرآورده‌های گوشتی افزایش چشمگیری داشته و افزایش تنوع، دست خریداران را برای انتخاب باز گذاشته است. خریداران نیز با وسواس بیشتری خرید می‌کنند و اغلب به برند مورد اعتمادشان وفادارند. با این حال اخیرا افزایش قیمت این فرآورده برای بعضی مشتری‌های ثابت مشکل‌ساز بوده است. افزایش 30درصدی قیمت فرآورده‌های گوشتی و پروتئینی آماده یا نیمه‌آماده مثل کالباس و سوسیس، قیمت هر کیلوگرم از این محصولات را در سوپرمارکت‌ها تا نزدیکی‌200هزار تومان بالا برده است. بسته‌های 250 تا 300گرمی سوسیس یا کالباس در بعضی از برندهای مطرح به 50 تا 60هزار تومان رسیده و پرداخت هزینه‌های اینچنینی با توجه به محدودیت موارد استفاده این محصولات برای بیشتر خانواده‌ها به صرفه نیست.

رشد هزینه تولید؛ بیش از 60درصد
رشد قیمت گوشت و مرغ هزینه تولید فرآورده‌های گوشتی را بالا برده است، اما تأثیر این افزایش قیمت در تغییر قیمت نهایی چقدر بوده است؟ رئیس انجمن صنایع فرآورده‌های گوشتی در گفت‌وگو با همشهری از رشد 60درصدی هزینه‌های تولید این محصولات می‌گوید. جمال حسین‌زاده در تفکیک عوامل تأثیرگذار بر قیمت نهایی فرآورده‌های گوشتی می‌گوید: گوشت مرغ به‌طور میانگین 70درصد قیمت تمام‌شده محصولات را به‌خود اختصاص می‌دهد و امسال قیمت مرغ از هر کیلو 12هزار تومان به 22هزار تومان رسیده است، این یعنی 45درصد افزایش قیمت که در افزایش قیمت تمام‌شده محصولات ما تا 32درصد تأثیر داشته است. گوشت گوساله نیز از هر کیلو 50هزار تومان به هر کیلو 80هزار تومان رسیده است که 60درصد افزایش قیمت با تأثیر 6درصدی در قیمت تمام‌شده محصولات را به‌دنبال داشته اما افزایش قیمت بعضی از مواداولیه از گوشت و مرغ هم بیشتر بوده است. به‌عنوان مثال قیمت مواداولیه پرکننده شامل گلوتن و نشاسته نسبت به سال گذشته 100درصد افزایش یافته و این مواد با سهم 10درصدی در هزینه‌های تولید، به همین میزان در رشد قیمت تمام‌شده مؤثر بوده‌اند.

تبعات قیمت دلار
به‌نظر می‌رسد تولید سوسیس و کالباس با قیمت دلار ارتباط مستقیمی نداشته باشد، اما اینچنین نیست. به‌گفته رئیس انجمن فرآورده‌های گوشتی با افزایش قیمت دلار هزینه خرید مواداولیه وارداتی شامل اسید اسکوربیک، فسفات سدیم، نیتریت سدیم و... نسبت به سال قبل 3برابر شده و این مواد با سهم 3درصدی در هزینه تولید، موجب 9درصد افزایش قیمت تمام‌شده محصولات بوده‌اند. هزینه‌های پرسنلی و سربار را نیز باید به این موارد افزود؛ افزایش 30درصدی این هزینه‌ها نسبت به سال گذشته و سهم 7درصدی در هزینه تولید، قیمت تمام‌شده را از این مسیر نیز 2درصد افزایش داده و در نهایت هزینه بسته‌بندی هم 2درصد در افزایش قیمت تمام‌شده محصولات مؤثر بوده است. جمع این موارد نشان می‌دهد هزینه تولید فرآورده‌های گوشتی تنها در طول امسال تا 70درصد بالا رفته است. به‌گفته حسین‌زاده، در سال‌جاری گرایش مصرف‌کنندگان به سمت محصولات با درصد گوشت کمتر و محصولات تولید شده با گوشت مرغ افزایش چشمگیری داشته است. قیمت این محصولات کمتر از ۵۰درصد افزایش یافته و محصولات تولید شده با گوشت گوساله با درصد‌های بالای 70، افزایش قیمت بیشتری داشته‌اند.

مکث
افزایش قیمت اجتناب‌ناپذیر است

تولیدکنندگان و فروشندگان فرآورده‌های گوشتی افزایش هزینه تولید را تنها دلیل افزایش قیمت محصول نهایی عنوان می‌کنند. رئیس اتحادیه صنف فروشندگان فرآورده‌های گوشتی تهران در گفت‌وگو با همشهری درباره افزایش قیمت سوسیس، کالباس و همبرگر می‌گوید: گوشت گوساله و مرغ از اجزای اصلی تشکیل‌دهنده سوسیس و کالباس است که در ماه‌های اخیر افزایش قیمت داشته‌اند اما دیگر مواد به‌کار رفته در ترکیب این محصولات نیز طی یک‌سال گذشته با درصدهای مختلف گران شده‌اند و این تنها دلیل افزایش قیمت فرآورده‌های گوشتی در بازار بوده است. مصطفی معروف‌خانی، بالاترین قیمت این محصولات را هم‌اکنون بین 140 تا 170هزار تومان عنوان می‌کند و می‌افزاید: محصولات بالای 160هزار تومان، فرآورده‌هایی هستند که درصد گوشت به‌کار رفته در ترکیب آنها بالای 90درصد است و این موضوع طبیعتا هزینه تولید و قیمت نهایی این محصولات را بالاتر از دیگر تولیدات برده است. او با تأکید بر اینکه مواداولیه تولید فرآورده‌های گوشتی در داخل کشور در دسترس است به تغییرات فاحش قیمت این مواد اشاره کرد و گفت: قیمت تمام مواداولیه حتی ادویه‌های مورد استفاده در این محصولات 2برابر یا 3برابر شده است و در چنین شرایطی افزایش قیمت محصول نهایی دور از انتظار نیست معروف‌خانی در این زمینه می‌گوید: قیمت‌گذاری محصولات از سوی کارخانه‌ها صورت می‌گیرد و اتحادیه صنف فروشندگان فرآورده‌های گوشتی در قیمت‌گذاری این محصولات دخالتی ندارد، با این حال برای کنترل این قیمت‌ها نظارت مستقیم و دقیقی از طرف اتحادیه فروشندگان بر واحدهای صنفی تحت پوشش وجود دارد. او با تأکید بر اینکه هرگونه تخلف از قیمت‌های درج شده به‌طور جدی از سوی اتحادیه پیگیری می‌شود، افزود: در صورتی که مردم از واحدهای صنفی دارای پروانه کسب از اتحادیه فرآورده‌های گوشتی تهران محصولات مورد نظر خود را خریداری کنند امکان پیگیری و برخورد با تخلفات برای اتحادیه وجود دارد اما در واحدهای بدون مجوز ممکن است چه از لحاظ قیمت و چه از جهت کیفیت محصولات ارائه شده مشکلاتی وجود داشته باشد که این اتحادیه در قبال آن مسئول نیست.