تغییر جهت خریدها، از طلا به سکه

فرخنده رفائی ـ‌ خبرنگار

بازار طلا در کنار جذابیت ذاتی و همیشگی برای خانواده‌های ایرانی در روزهای خاصی از سال پررونق‌تر از بقیه ایام است. روز مادر و نوروز، دو مناسبت مهمی است که معمولا و به‌طور سنتی، هرسال خریداران بیشتری را به بازار طلا می‌فرستد. آمار خرید طلا و سکه به گواهی آمار در این مناسبت‌ها بالاتر از روزهای عادی است. امسال اما وضعیت بازار طلا هم مثل دیگر بازارها خاص و متفاوت با هرسال بود.  محمد کشتی آرای، نایب‌رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران در گفت‌وگو با همشهری از حال و هوای بازار طلای تهران در روز مادر و شرایط کنونی این بازار گفت.

بازار طلا در روز مادر معمولا پرتقاضاتر از دیگر ایام است. آیا شرایط بازار طلا در روز مادر امسال مطابق انتظارات و پیش‌بینی‌های شما بود؟
سال قبل قیمت طلا بسیار پایین‌تر از امسال بود و به همین دلیل بازار پررونق‌تری را در روز مادر داشتیم. اما امسال متأسفانه به‌دلیل کاهش قدرت خرید از یک طرف و افزایش شدید قیمت طلا در طول سال، برخلاف سال‌های قبل رونقی که ما از بازار سکه و طلا در این ایام داشتیم محقق نشد و مردم ترجیح دادند در این مناسبت به سراغ کالاهای دیگری بروند که قدرت خرید آن را دارند. مشاهدات میدانی نشان داد امسال مغازه‌های طلافروشی بسیار خلوت و کم مشتری بود و تنها گلفروشی‌ها رونق داشتند. به‌طور کلی امسال بازار طلا در روز مادر در مقایسه با سال‌های قبل بسیار کم رونق و کم فروش بود و به همان دلایلی که عنوان شد هم‌اکنون نگاه مردم به طلا بیشتر جنبه سرمایه‌گذاری دارد تا خرید مناسبتی و هدیه. اما درخصوص سکه امسال نکته‌ای که وجود داشت این بود که برای سکه تمام بهار آزادی تقاضایی نبود و به همین دلیل حباب سکه کاهش یافت ولی   نیم سکه، ربع سکه و سکه‌های یک گرمی از اقبال بهتری برخوردار بودند. تقاضا برای این سه قطعه سکه در روز مادر وجود داشت و کسانی که امکانات مالی بهتری داشتند این سکه‌ها را برای خرید انتخاب می‌کردند.
به‌طور معمول در مناسبت‌های خاصی مثل روز مادر تقاضا برای مصنوعات بیشتر است یا سکه؟
این تقاضا بسته به مناسبت، متفاوت است. در روز مادر معمولا مردم مصنوعات را ترجیح می‌دهند به این دلیل که مادرها علاقه دارند یک یادگاری از فرزندشان یا هرکسی که هدیه می‌دهد داشته باشند و این به‌صورت یک گوشواره، گردنبند، انگشتر یا هرچیزی به‌صورت مصنوعات طلا باشد. گاهی اوقات هم مردم هدیه را به‌صورت سکه انتخاب می‌کردند که فرد به سلیقه خود بتواند از آن استفاده کند. این بسته به نوع فرهنگ و نگرش خانواده‌ها به این موضوع دارد اما به‌طور سنتی در سال‌های قبل در روز مادر گرایش بیشتری به خرید مصنوعات طلا وجود داشت.
آماری از تغییر میزان تقاضا در روز مادر امسال دارید؟
الان برای ارائه اعداد و ارقام زود است. برآوردهای این چنینی را معمولا بعد از عید می‌توانیم به‌دست بیاوریم که صورت‌های مالی و جمع فروش سالانه و گزارش واحدهای صنفی به‌دست ما رسیده باشد. در مجموع باید بگویم ما در کشورمان سنتی داشتیم که مردم به هم طلا هدیه می‌دادند و این طلا سرمایه‌ای بود برای هدیه گیرنده. این سنت بسیار پسندیده‌ای بود که متأسفانه الان در حال تبدیل شدن به خرید بدلی است. بدلی معمولا از آهن و شیشه ساخته شده‌اند که هزینه‌های گزافی هم بابت ساختشان گرفته می‌شود و بعد از استفاده هم هیچ ارزشی نخواهد داشت. 
مناسبت خاص بعدی برای بازار طلا عید نوروز است، بازار سکه و طلای عید را از لحاظ رونق و تقاضا چگونه می‌بینید؟
بازار عید هم مثل همین ایام است. امسال دغدغه‌های مردم متفاوت است، دید و بازدیدهای عید انگیزه‌ای بود برای خرید و هزینه کردن؛ چه مصنوعات طلا برای استفاده و چه انواع سکه برای هدیه دادن، این انگیزه امسال وجود ندارد. اگر تا پارسال مردم به ماهیت بسیار خطرناک ویروس کرونا پی نبرده بودند، امسال به این باور رسیده‌اند و همین باعث می‌شود ملاحظات بیشتری مورد توجه باشد و دورهمی‌ها و مسافرت‌ها کمتر شود. امسال برای شب عید هزینه‌های مهم‌تری در سبد خانواده وجود دارد و به‌نظر من با توجه به این موضوع شب عید پررونقی را نخواهیم داشت. اگر قیمت طلا در روزهای پایانی سال افزایش هم داشته باشد قطعا ناشی از تقاضا نخواهد بود بلکه قیمت جهانی یا قیمت ارز در داخل کشور در آن تأثیر خواهد داشت.
سکه در روزهای منتهی به عید معمولا تقاضای شرکتی دارد، در این خصوص پیش‌بینی شما چیست؟
تا آنجا که در جریان هستم بسیاری از شرکت‌هایی که در سال‌های گذشته به کارمندان خود به مناسبت عید انواع سکه هدیه می‌دادند، از پارسال به این طرف هدایاشان تبدیل شده به پول یا کارت هدیه بانکی. حال ممکن است بعضی از شرکت‌های رده بالا هنوز برای هدیه از انواع سکه استفاده کنند. ولی چیزی که امروز در سیستم بانکی هم مشاهده می‌شود، این است که تقاضا برای کارت‌های بانکی افزایش پیدا کرده برای اینکه این هدایا جایگزین سکه شود. ولی به جز این  بعضی  خانواده‌ها ترجیح می‌دهند به فرزندان، نوعروس و تازه دامادشان به‌دلیل شگونی که دارد، طلا هدیه بدهند. به این دلیل پیش‌بینی می‌کنم امسال تقاضا برای نیم سکه، ربع سکه و سکه گرمی بیشتر باشد اما برای سکه کامل بعید است افزایش تقاضای چشمگیری داشته باشیم. درمجموع اما رونق کارت‌های هدیه بانکی امسال بیشتر از انواع سکه خواهد بود.
 هفته گذشته رد کلیات بودجه و در روزهای اخیر کاهش بهای انس و افزایش نرخ دلار را داشتیم. واکنش بازار به این تحولات چه بوده است؟
اقتصاد ما متاثر از سیاست است. رد کلیات بودجه اگرچه یک اتفاق اقتصادی به‌نظر می‌رسد ولی در باطن سیاسی است. در بازار طلا دوعامل انس و دلار دخالت دارند، قیمت جهانی طلا که از کنترل ما خارج است اما تحولات سیاسی و اقتصادی داخل کشور با تأثیر بر عامل ارز بر بازار طلا و سکه هم تأثیرگذار است. افزایش قیمت ارز به‌طور طبیعی نرخ را در بازار طلا بالا می‌برد حتی در شرایطی که در جهان قیمت رو به کاهش رفته است. نکته ظریف دیگر در این زمینه این است که مردم وقتی فعل و انفعالات این چنینی را می‌بینند طبیعتا انتظار یک تورم را خواهند داشت. وقتی بحث بودجه می‌شود و در شرایطی که از تورم زا بودن بودجه صحبت می‌شود، مردم می‌فهمند ارزش پول در حال کاهش است و این نتیجه‌گیری آنها را به سمت خرید طلا و سکه برای سرمایه‌گذاری خواهد برد. این موضوع می‌تواند تقاضا را افزایش دهد درحالی‌که ما در ماه‌های اخیر شاهد کاهش تقاضا بودیم و همین کاهش تقاضا را کاهش داده است. بنابراین هرگونه فعل و انفعالی می‌تواند بازار را دچار نوسان کند.
آیا می‌توان پیش‌بینی کرد تا پایان سال سکه چه قیمتی خواهد داشت؟
نه تنها تا پایان سال بلکه تا فردا را هم نمی‌توان پیش‌بینی کرد. اگر در شرایط عادی بودیم می‌توانستیم پیش‌بینی کنیم اما امسال متغیرهای تأثیرگذار بسیارند ازجمله سیاست خارجی و مسائل داخلی که می‌توان هر آن تأثیر شدیدی روی قیمت طلا و ارز داشته باشد.