آیا کمبود سیمان عمدی است؟

فرخنده رفائی ـ خبرنگار

 افزایش قیمت مسکن، افزایش هزینه ساخت و ساز و گرانی مصالح ساختمانی؛ سه عامل و فاکتور در هم تنیده‌اند‌ که صنعت ساختمان را در دوسال اخیر زمینگیر کرده‌اند و بار آن بر دوش بی‌خانه‌ها سنگینی می‌کند. اوایل پاییز، بسازوبفروش‌ها از توقف نسبی فعالیت‌های ساختمانی خود در تابستان تحت‌تأثیر تورم بی‌سابقه در بازار مصالح و تجهیزات ساختمانی خبر دادند و مصالح را از لحاظ تأثیر در ایجاد بحران رشد هزینه ساخت‌و‌ساز همپای زمین دانستند. به گواه آمار هزینه ساخت مسکن در پایتخت از محل تغییر قیمت مصالح ساختمانی، ۷۱ درصد نسبت به پارسال جهش کرده که این میزان رشد از تابستان ۹۰ بی‌سابقه بود. کاهش کم سابقه ساخت‌و‌ساز در تهران بحران قیمت مسکن را به‌دنبال داشت و بسیاری از ساکنان پایتخت را از متن به حاشیه کشاند. فولاد، میلگرد و آهن نخستین خبرسازهای مصالح ساختمانی در سال‌جاری بودند که حواشی قیمت‌گذاری آن هنوز صنایع پایین دستی این صنعت ازجمله صنعت ساختمان را آزار می‌دهد. اما حالا نوبت سیمان است. قیمت هر پاکت سیمان در بازار به 40هزار تومان رسیده و کمبود و گرانی سیمان، انبوه سازان و تولیدکنندگان این کالا را رو در روی یکدیگر قرار داده است. فرشید پورحاجت، دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان کشور افزایش قیمت مصالح ساختمانی را به سونامی وحشتناک تشبیه و کارخانه‌های تولید سیمان را متهم کرده بعضی به بهانه‌های واهی خطوط تولید خود را از مدار خارج کرده‌اند و بعضی دیگر به صادرات سیمان به کشورهای دیگر پرداخته‌اند تا سیمان در بازار نایاب شود. اما در سوی دیگر دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان سیمان، ضمن تکذیب موارد مطرح شده گفته‌های پور حاجت را «جوسازی» و مغایر با واقعیت دانسته و اعلام کرده تولید و توزیع، نه‌تنها کم نشده بلکه نسبت به پارسال 20درصد افزایش نیز داشته است. عبدالرضا شیخان در عین حال به مشکلات تامین انرژی و مابه‌التفاوت نرخ مازوت یارانه‌ای لیتری 300تومان و گاز هر مترمکعب 118تومان اشاره کرده که هزینه‌های تولید سیمان را افزایش داده و بار مالی به کارخانه‌ها تحمیل کرده است.
البته آمارها نیز از رشد قیمت مصالح ساختمانی حکایت دارد. براساس گزارش شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران مربوط به فصل پاییز، شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران در پاییز امسال٢١.٦ درصد افزایش داشته، نرخ تورم نقطه به نقطه نهاده‌های ساختمانی هم نسبت به پاییز پارسال ١٠١، ٦ درصد بوده است.

تهران از سیمان تهران خالی است
در دعوای میان تولیدکننده و مصرف‌کننده، فروشنده‌ها کدام سو ایستاده‌اند؟ نگاهی به وضعیت واحدهای فروش مصالح ساختمانی در سطح شهر تهران بحران سیمان را به وضوح نشان می‌دهد. بسیاری از مصالح‌فروشی‌ها سیمان ندارند و آنهایی که دارند هم قبل از هر چیز از بالا رفتن قیمت می‌گویند. سیمان به‌طور آشکاری کم است آن‌هم در شرایطی که تقاضا به‌دلیل کاهش چشمگیر ساخت و ساز، در اوج نیست. قیمت سیمان از 14هزار تومان سال گذشته به 17هزار و 700تومان طی امسال رسید، اما آنچه در مغازه‌ها دیده می‌شود با این نرخ بسیار متفاوت است. قیمت هر کیسه سیمان در بیشتر مصالح فروشی‌ها 37و 38هزار تومان است و برخی حتی تا 40هزار تومان نیز قیمت می‌دهند.
مدیر اجرایی یکی از شرکت‌های فروش مصالح ساختمانی در گفت‌وگو با همشهری با تأکید بر اینکه تهران، از سیمان تهران خالی شده می‌گوید: هیچ‌کدام از کارخانه‌های سیمان مستقر در نزدیکی تهران شامل سیمان تهران، سیمان شمال، سیمان آبیک و سیمان فیروزکوه، به شهر تهران بار نمی‌دهند و درحال حاضر واحدهای صنفی تهران، سیمان خود را از کارخانه‌های جوین، سبزوار، نایین و هگمتان همدان تامین می‌کنند. او که مایل به ذکر نامش نیست درباره قیمت سیمان هم به نکات جالبی اشاره می‌کند: قیمت در کارخانه همان 17تا 18هزار تومان است و کارخانه‌ها درباره اینکه قیمت را افزایش نداده‌اند راست می‌گویند، اما آنها این سیمان را به «افراد خودشان» می‌فروشند و این افراد هر پاکت سیمان را 33تا 34هزار تومان به واحدهای صنفی می‌فروشند. به‌گفته این فعال صنفی، شرایط موجود باعث شده قیمت سیمان کاملاً به‌روز باشد، چون مشخص نیست مغازه‌ها هر روز سیمان را به چه قیمتی می‌خرند. هم‌اکنون و تا لحظه تنظیم این گزارش قیمت سیمان در واحدهای فروش مصالح ساختمانی به هر پاکت 38هزار تومان رسیده است این درحالی است که تا روز قبل قیمت 36هزار تومان بود و هفته قبل 32هزار تومان.

انبار فروشگاه‌ها موجودی ندارد
رئیس اتحادیه فروشندگان مصالح ساختمانی نیز با تأیید آنچه واحدهای صنفی اعلام می‌کنند در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: هیچ سیمانی در هیچ انباری موجود نیست و تولید سیمان در چندهفته اخیر با توجه به محدودیت در مصرف انرژی کاهش یافته است. اسماعیل کاظمی قهی، دلیل این موضوع را مدیریت مصرف انرژی عنوان می‌کند و می‌افزاید: کارخانه سیمان تهران در هفته‌های اخیر یک روز در میان بار می‌دهد و آن هم با ظرفیت بسیار پایین، به همین دلیل واحد‌های صنفی ما از مصالح ساختمانی تخلیه شده است.

   بحران، ساختگی است

فعالان بازار مصالح ساختمانی دلیل بحران کمبود و گرانی در بازار را خیز کارخانه‌ها برای افزایش قیمت می‌دانند و معتقدند از آنجا که دولت اجازه افزایش قیمت به کارخانه‌ها نداده تولیدکننده‌ها سعی دارند با ایجاد بحران شرایط را به سود خود تغییر دهند. یکی از فروشندگان مصالح ساختمانی به‌همشهری می‌گوید: مصرف‌کننده در حالی سیمان را پاکتی 38هزار تومان می‌خرد که قیمت در کارخانه 17هزار و 500تومان است، در چنین شرایطی اگر فردا قیمت سیمان 20درصد افزایش یابد و به 22هزار تومان برسد، مصرف‌کننده نه‌تنها گله‌ای ندارد بلکه خیلی هم خوشحال است. دلیل هرچه که باشد، مدیریت مصرف انرژی، تلاش کارخانه‌ها برای افزایش قیمت یا هر عامل دیگر، به‌نظر می‌رسد بحران در بازار سیمان جدی است و دود این شرایط بحرانی تنها به چشم مصرف‌کننده می‌رود.