فیلم‌های انقلابی سینمای ایران را بشناسید
انقلاب روی پرده سینما
تماشای فیلم‌هایی با موضوعات انقلاب اسلامی برای هر نسلی جذابیت خاص خودش را دارد. بزرگ‌ترهایی که خودشان آن روزها را تجربه کردند با تماشای این فیلم‌های انقلابی، خاطرات آن دوران مقاومت و پیروزی را مرور می‌کنند. تماشای این فیلم‌ها برای جوان‌ترها، اغلب تداعی‌گر سینمای دهه‌های۶۰ و ۷۰ است. البته به‌واسطه این فیلم‌ها با روزهای پرالتهاب سال۵۷ و پیروزی انقلاب اسلامی آشنا می‌شوند. نوجوان‌ها هم که این روزها کنجکاو‌‌ند تا از آن سال‌های مهم و پرخاطره بیشتر بدانند بهترین فرصت است که پای تماشای این فیلم‌های انقلابی بنشینند.
زنده باد
«زنده باد» نخستین فیلمی بود که در سال ۱۳۵۹ روی پرده سینما رفت؛ ساخته خسرو سینایی با داستانی جذاب و ساختاری نسبتا حرفه‌ای. سینایی به جای آنکه بخواهد سیر مبارزات انقلابی را بازسازی کند، تأثیر ناگهانی گفتمان انقلاب بر یک خانواده نسبتا مرفه را به تصویر کشید. خانواده‌‌ای که اتفاقا نه‌تنها با جریان‌های انقلابی همراه نیستند بلکه می‌خواهند از گزند گیرودارها هم مصون بمانند. مهندس یک نمونه نوعی از آن بخش طبقه متوسط است که در تمام سال‌های کشمکش میان نیروهای انقلابی و رژیم، ترجیح دادند نظاره‌گر باشند و سکوت کنند. یک فیلم متفاوت در سینمای انقلاب است و بر موج شعارهای روز سوار نشده و بیشتر حال و هوایی اجتماعی را با تحلیل ایدئولوژی اقشار مختلف به تصویر کشیده است. بازی ثریا قاسمی، مهدی هاشمی، غلامرضا طباطبایی، رقیه چهره‌آزاد، اسماعیل محمدی و احمد کاشانی بر جذابیت این فیلم افزوده است.
فصل خون
«فصل خون» به کارگردانی حبیب کاوش در سال ۱۳۶۰ ساخته شد. از نکات جالب فیلم، ترکیب بازیگران آن است. علی نصیریان، سعید کنگرانی، ولی شیراندامی و جمشید لایق، 4چهره که در سینمای پیش از انقلاب درخشش و اسم و رسمی داشتند، نقش‌های اصلی را برعهده دارند. کاوش یکی از نخستین فیلم‌های نسبتا خوش‌ساخت ناظر بر مبارزات انقلابی و فساد و دسیسه‌چینی عمال رژیم سابق را می‌سازد. تز اصلی داستان روشن است؛ مأموران ساواک می‌کوشند تا چهره‌های لیدر و مخالف را از اعتبار بیندازند. ماهیگیران اسیر فقر راهی جز صید غیرقانونی ندارند و عمال رژیم با خشونت و قساوت مانع رزق‌شان می‌شوند. فیلم به نسبت آثار مشابه، داستان پیشرفته‌تری دارد و خصوصا با مرگ تاثربرانگیز عمو تراب و تصویرکردن فریب‌خوردن مردم، جنبه رئالیستی بیشتری به‌خود می‌گیرد.
خانه عنکبوت
گردهمایی ضدانقلابیون در فیلم «خانه عنکبوت» محصول سال۱۳۶۲ به‌خوبی نشان داده شده است. این فیلم به کارگردانی علیرضا داوودنژاد با بازی جمشید مشایخی، عزت‌الله انتظامی، داوود رشیدی و محمدرضا داوودنژاد ساخته شده است. نخستین نکته تمایز فیلم با دیگر آثاری که به‌نوعی به انقلاب می‌پرداختند، وجود ایده مرکزی جذاب در فیلمنامه بود. فکر گرد‌هم‌آوردن افرادی که هر کدام یک طبقه اجتماعی با طرز فکر سیاسی را نمایندگی می‌کردند در فضای آن دوره جالب توجه به‌نظر می‌رسید. در خلاصه این فیلم آمده است که پس از انقلاب در بحبوحه ماجرای حمله نظامی طبس، 4مرد که وابستگی‌هایی به نظام سرنگون‌شده سلطنتی دارند، در ویلایی گرد آمده‌‌اند و در انتظارند تا کودتا پیروز شود. حمله نظامی طبس شکست می‌خورد و 4مرد مستاصل از وضع خود و ترس از گرفتار‌شدن، دیوانه‌وار به جان هم می‌افتند و یکدیگر را از پا در می‌آورند.
خاک و خون
«خاک و خون» محصول سال۱۳۶۲ فیلمی از قیام روستایی‌ها را به نمایش می‌گذارد که از گردهم‌آمدن عوامل نام‌آشنای سینمای پیش از انقلاب حاصل شده است. عواملی که برخی از آنها چون محمدرضا میرلوحی و خود کامران قدکچیان برآمده از سینمای موج نو بودند. ماجرای فیلم البته آشنا بود و قبل و بعد از آن بارها و بارها به شیوه‌های مختلف تکرار شد. اربابی به روستاییان ستم می‌کند و یک روستایی علیه او قیام می‌کند و روستاییان دیگر در این راه با او همراه می‌شوند. گرچه داستان فیلم کلیشه‌‌ای و ملال‌آور است، اما نویسنده تمام تلاش‌‌اش را کرده تا فیلمنامه‌‌ای کم ایراد بنویسد که هم قصه‌‌اش را تعریف می‌کند و هم به شکلی تمثیلی با پیروزی انقلاب اسلامی و ارزش‌های اجتماعی آن دوران هم‌راستا می‌شود. مهدی فخیم‌زاده، ژیلا سهرابی، احمد قدکچیان و حسین شهاب ازجمله بازیگران این فیلم هستند.
ریشه در خون
سال۱۳۶۳ نوبت به سیروس الوند باتجربه می‌رسد تا سراغ فیلمی برود که به نوعی با جریان انقلاب پیوند می‌خورد. این بار داستان نه در بزنگاه انقلاب که در زمان تصویب حق قضاوت کنسولی آمریکاییان در ایران رخ می‌دهد؛ یعنی در زمان شروع حرکت جدی سیاسی فعالان انقلابی. فیلم را البته باید به‌نوعی در ژانر اکشن دسته‌بندی کرد. الوند می‌دانست که اگر این قصه را بخواهد به شکل روتین فیلم‌های مشابه پیش ببرد، جذابیتی نخواهد داشت.
ترن
اغلب ما «ترن» را با بازی فوق‌العاده فرامرز قریبیان و خسرو شکیبایی در خاطر داریم. فیلمی خوش‌ساخت از امیر قویدل که سال۱۳۶۷ اکران شد. داستان فیلم از این قرار است که در زمستان ۵۷ یک قطار سوخت‌رسان ارتش در مسیر حرکت با تلاش کارگران انقلابی تغییر مسیر می‌دهد و به‌جای تامین نیازهای ارتش، به سوی مردم می‌رود. ماجرای تقابل ارتش با کسانی که مسیر حرکت قطار را عوض کردهاند، هم از کشش داستانی خوبی برخوردار است و هم اینکه حرکت قطار به مثابه ادامه مسیر انقلاب خوب از کار درآمده است.
شب دهم
جمال شورجه «شب دهم» را در سال۱۳۶۸ به نمایش می‌گذارد تا چند المان و گفتمان مهم ارزشی آن دوران را به هم پیوند زده و در عین حال گوشه چشمی هم به ژانر اکشن و ملودرام داشته باشد. در فیلمنامه برای پرداختن به ریشه اختلاف میان عزیز و برادر همسرش، نقبی زده می‌شود به ماجرای کاپیتولاسیون و گریز عزیز از دست نیروهای ارتش که به حمایت از آمریکایی‌ها وارد عمل شده‌اند. در برهه‌‌ای دیگر متوجه می‌شویم که عزیز در تظاهرات انقلابی هم حضور نداشته، اما برادر همسرش از هدایت‌کنندگان این میتینگ‌ها بوده. در کنار این تم، شاهد صحنه‌هایی از عزاداری ماه محرم و ماجراهای دیگر هستیم. جهانبخش سلطانی، ولی‌الله شیراندامی، ملیحه نیکجومند و رضا بنفشه‌خواه از بازیگران این فیلم هستند.
کیمیا و خاک
بعد از دهه‌های۷۰ و ۸۰ سینمای ایران چندان فیلم قابل‌قبولی با موضوع انقلاب اسلامی عرضه نکرده است. اما در این میان فیلم «کیمیا و خاک» ساخته عباس رافعی در سال۱۳۸۷ حرف‌هایی برای گفتن داشت. البته باید درنظر گرفت که به‌خاطر فاصله‌گرفتن از سال‌های انقلاب طبیعی است که خلق فضا و نزدیک‌کردن مخاطب به آن دوران کاری دشوار است؛ اتفاقی که با تمام دشواری‌ها رافعی به آن دست زده است. در این فیلم می‌بینیم که چگونه فضای ملتهب آبان‌ماه سال۱۳۵۷ سرنوشت ۵ گروهی را که می‌خواهند با آخرین پرواز از ایران خارج شوند به هم گره می‌زند و در این میان یکی از مأموران اصلی ساواک در جست‌وجوی مدرکی است که هویت مخالفان را می‌تواند فاش سازد. حسین یاری، پریوش نظریه، امیر آقایی، آزیتا حاجیان، سیاوش طهمورث، عبدالرضا حمیدی‌آشتیانی، حامد بهداد، امیرمحمد زند و... در کیمیا و خاک ایفای نقش کردهاند.
سیانور
در سال۱۳۹۴ بهروز شعیبی هم پیشقدم شد و فیلم «سیانور» را ساخت. سیانور جهت‌گیری انقلابی دارد و می‌توان به‌عنوان یکی از آثار انقلابی سینما از آن یاد کرد. داستان فیلم برگرفته از روایات رسمی دولت ایران از وقایع درونی سازمان مجاهدین خلق ایران پیش از انقلاب۱۳۵۷ ایران است. این فیلم بازگوکننده اختلافات میان 2دسته در سازمان مجاهدین خلق و درگیری میان چهره‌های کلیدی آن مانند تقی شهرام، مرتضی صمدیه‌لباف و مجید شریف‌واقفی در متن یک داستان عاشقانه نافرجام است. داستان سیانور در دهه۱۳۵۰ می‌گذرد و محور اصلی آن زندگی عاشقانه یک زوج است که در آن دوره زمانی به تصویر کشیده می‌شود. مهدی هاشمی، هانیه توسلی، پدرام شریفی، بابک حمیدیان، بهنوش طباطبایی و آتیلا پسیانی ازجمله بازیگران این فیلم هستند. همچنین این فیلم جایزه بهترین فیلم جشنواره (جایزه ققنوس) را دریافت کرده است.
ماجرای نیمروز
«ماجرای نیمروز» را هم می‌توان در زمره فیلم‌های سینمایی جدید نام برد که محتوایش به وقایع قبل و پس از انقلاب اشاره دارد. ماجرای نیم روز به ترورهای سال۱۳۶۰ به‌دست گروه مجاهدین می‌پردازد. این درگیری‌ها پس از برکناری ابوالحسن بنی‌صدر از ریاست‌جمهوری توسط مجلس شورای اسلامی شدت می‌گیرند. پس از برکناری ابوالحسن بنی‌صدر، گروه‌های ضد‌حکومت مانند گروه سازمان مجاهدین خلق ایران دست به ترورهای موفق مقامات ارشد حکومت می‌زنند. از سوی دیگر، سازمان اطلاعات کشور و اطلاعات سپاه با همکاری هم درصدد دستگیری اعضای گروه سازمان مجاهدین خلق هستند. این فیلم که کارگردانی آن را محمدحسین مهدویان به‌عهده داشت در سی‌وپنجمین دوره جشنواره فیلم فجر برنده چندین سیمرغ بلورین جشنواره شد. جواد عزتی، هادی حجازی‌فر، احمد مهران‌فر، مهرداد صدیقیان و مهدی پاکدل در این فیلم همراه دیگر بازیگران هنرنمایی کردهاند.
