تمام راه‌های دسترسی آزاد به اطلاعات

خدیجه نوروزی_روزنامه نگار

شفافیت سازمانی مؤثرترین ابزار مبارزه با فساد اداری برای استقرار دولتی کارا و ایجاد جامعه‌ای پایدار است. آشکار بودن مبنای تصمیم‌های حکومتی و سازوکارهای حاکم بر توزیع قدرت و درآمد، آزادگذاشتن جریان اطلاعات و قابل‌دسترس‌بودن آن برای همه ‌کسانی که با تصمیم‌ها در ارتباط هستند، سطوح اعتماد تیمی را ارتقا می‌دهد و از وقوع بسیاری از اختلافات پرهزینه، جلوگیری می‌کند و نقش مهمی در توسعه سرمایه اجتماعی دارد. شفافیت عملکرد در یک جامعه و از سوی نهادهای مختلف حکومتی به شهروندان انرژی و انگیزه مضاعف می‌بخشد و فقدان شفاف‌سازی، تأثیرات منفی خود را روی روحیه‌ افراد در نقش کارمند و کارگر، عملکرد و حتی سود شرکت‌ها نشان خواهد داد. از همین رو قانون، تمام سازمان‌ها و نهادها را موظف کرده تا دستورالعمل شفاف‌سازی‌ را با محور ساختار سازمانی، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها و فرایندهای مربوط به استخدام، برنامه‌های راهبردی، بودجه‌ریزی سالانه و... در اولویت خود قرار دهند. در ادامه سامانه‌های شفاف‌سازی‌ برخی سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها را معرفی می‌کنیم:

سامانه ملی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات
فهرست سازمـــان‌های متصل شده به سامانه ملی انتشار و دسترسی آزاد به‌اطلاعـــــــات(iranfoia.ir/web/guest/home) را می‌توانید در این سامانه مشاهده کنید. البته درصورتی می‌توانید به این اطلاعات دسترسی پیدا کنید که ابتدا با مشخصات واقعی (کد ملی، نام و تاریخ تولد) ثبت‌نام کنید و درخواست اطلاعات کنید. دستگاه‌ها و سازمان‌های عمومی موظفند در فاصله زمانی 10روز پس از ثبت درخواست اطلاعات به متقاضی پاسخ دهند و درصورت رعایت نکردن مهلت مقرر جرم تلقی شده و برای مجازات جرائمی معین شده است. سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، مجرای قانونی ثبت درخواست اطلاعات شهروندان از هزار و 220سازمان و نهاد فعال است که از خرداد 96تا آبان 99بیش از 21هزار درخواست توسط مردم در آن ثبت و به 86درصد آنها پاسخ داده شده است. تعداد دستگاه‌ها با زیرمجموعه‌های فعال شده در این سامانه شامل قوه مجریه با 679، قوه مقننه 9، قوه قضاییه 6، 383شهرداری، 7مؤسسه خصوصی  و در بخش سایر مؤسسات مشمول 126مؤسسه فعال هستند. گزارش دستگاه‌های فعال روی صفحه اصلی برای عموم قابل مشاهده است. از مجموع 21هزار درخواست ثبت شده 10درصد منجر به شکایت شده که 55درصد این شکایت‌ها رسیدگی و پاسخ مجدد ارائه شده است. دستگاه‌های فعال در سامانه یادشده بیش از 17هزار سند منتشر کرده‌اند که 96درصد اسناد و اطلاعات منتشر شده توسط زیرمجموعه‌های قوه مجریه است.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
سامانه شفاف‌سازی‌ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (cfoia.farhang.gov.ir) نیز با هدف افزایش اعتماد عمومی و به استناد سیاست‌های کلی نظام اداری کشور و ماده 5قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات تاسیس شده است. کاربران می‌توانند با مراجعه به این سامانه به اطلاعاتی چون ساختار سازمانی، آیین‌نامه و دستورالعمل‌ها، اهداف و برنامه‌های توسعه، قوانین و مقررات، آمار و اطلاعات مراکز فرهنگی و فعالیت‌شان، طرح‌های پژوهشی، فهرست آثار ادبی و هنری، نظریه‌های حقوقی، مجوزهای صادره، معاملات و قراردادها، حمایت‌ها و یارانه‌ها، گزارش مالی و بیلان عملکردی، حمایت از رویدادها، گزارش حسابرسی و مستندات و صورتجلسه‌های شوراها و کمیته‌های تخصصی هر استان را به تفکیک مشاهده کنند.

وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی
سامانه شفافیت وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی(shafaf.mcls.gov.ir) با هدف ارتقای پاسخگویی، شفافیت و مقابله با فساد ایجاد شده که کاربران می‌توانند سامانه‌های شفافیت‌سازی‌ مؤسسات و شرکت‌های تابعه سازمان‌های تامین اجتماعی، بهزیستی، صندوق بازنشستگی کشوری، بانک رفاه کارگران، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی شستا، صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری تعاون، بانک توسعه تعاون، همچنین مشخصات بازرسان سلامت اداری ستاد وزارت متبوع و قراردادهای سال97 با پیمانکاران و دریافت‌کنندگان تسهیلات اشتغال پایدار روستایی و آسیب‌دیده از کرونا و مشاغل خانگی و اطلاع‌رسانی در خصوص مجوزها را در این سامانه مشاهده کنند.

سازمان فناوری اطلاعات ایران
سامانه شفافیت سازمان فناوری اطلاعات ایران(shafaf.ito.gov.ir) با هدف مبارزه با فساد، افزایش مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی راه‌اندازی شده است و در این سامانه اطلاعات قراردادها، مناقصات فنی وعمومی به همراه تعداد شرکت‌کنندگان آن، گزارش‌های مالی و عملکردی و همچنین لوایح بودجه و احکام پرسنلی به روز گذاشته می‌شود. کاربران می‌توانند ارزش قراردادهای کلان، متوسط و جزئی را به همراه وضعیت آن (درحال اجرا، خاتمه یافته، فسخ شده، آزادسازی تضامین، مفاصا حساب، آزادسازی حسن انجام کار، دوره تضمین و عدم‌مبادله) مشاهده کنند.

سازمان برنامه و بودجه
سامانه شفافیت سازمان برنامه و بودجه (cdb.mporg.ir) با هدف دسترسی آزاد به اطلاعات قراردادهای بخش عمومی کشور راه‌اندازی شده است. در این سامانه، داده‌ها به‌صورت کاملا ماشینی و توسط موتورهای خزش اختصاصی، از پایگاه قراردادهای کل کشور وابسته به سازمان برنامه و بودجه خوانده می‌شود و پس از تمیزسازی و استانداردسازی، به‌صورت قابل جست‌وجو، در قالب‌های بصری و نمودارهای گوناگون نمایش داده می‌شود. داده‌های ارائه شده در این سامانه عینا از پایگاه سازمان برنامه و بودجه برداشته می‌شود و در آن هیچ پردازش دستی یا خطای انسانی راه ندارد و امکان جست‌وجو در فهرست قراردادهای کشور و مشاهده آمار کلی و جزئی قراردادها را برحسب استان‌ها، کارفرمایان، مجریان و خطاها فراهم آورده است.

شهرداری تهران
سامــانه شــفافیت شــهرداری تهـــران (shafaf.tehran.ir) با هدف شفاف‌سازی‌ عملکرد شهرداری تهران از تاریخ 21فروردین 1397آغاز به‌کار کرده است. در این سامانه اطلاعات معاملات کلان و متوسط شهرداری به تفکیک قراردادهای هزینه‌ای، درآمدی، مشارکتی و سرمایه‌گذاری، حواله و ملکی به نمایش گذاشته شده است. همچنین لایحه، مصوبه و عملکرد بودجه از سال87تا 99، اطلاعات شهرسازی تهران مانند اطلاعات پروانه‌های دارای کاربرد و اطلاعات پروانه‌های صادره در باغات به نمایش گذاشته شده است. شهروندان می‌توانند در این سامانه اطلاعات مدیران و کارکنان شهرداری تهران به تفکیک اطلاعات مدیران ارشد، فهرست مشخصات کارکنان و تعداد سفرهای خارجی‌شان را مشاهده کنند. اطلاعات شرکت‌ها و سازمان‌ها، پژوهش‌ها، مطالعات و کتاب‌های شهرداری تهران، اطلاعات روزبازارها و کیوسک‌ها، اطلاعات پیام‌های ثبت شده در سامانه 137و 1888، گزارش‌های مالی شهرداری تهران و اسامی دریافت‌کنندگان طرح ترافیک خبرنگاری در این سامانه شفاف‌سازی‌ قابل مشاهده است.

راهنما
10 سامانه برای شفافیت شستا

سامانه‌ شفافیت شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا (www.ssic.ir) به‌عنوان دیده‌بان نظارت بر فرایند‌های مالی، تجاری و منابع انسانی همه شرکت‌های سازمان‌های تابعه وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی راه‌اندازی شده که 10سامانه مدیریتی و شفافیت شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی با عناوین سامانه هوش تجاری، سامانه مدیریت اسناد (سما)، سامانه تولید و فروش، سامانه یکپارچه نظارت و ارزیابی عملکرد (سینا)، سامانه ثبت و ضبط املاک (سامان)، سامانه سفر و ماموریت‌های خارجی، سامانه صورتجلسات داخلی، سامانه جامع امور حقوقی و قراردادها(دادرس)، سامانه خرید شرکت سرمایه‌گذاری دارویی تامین(تیپیکو) و سامانه فروشگاه اینترنتی شرکت توزیع داروپخش راه با ویژگی‌های خاص دارد که هنوز در حال توسعه دادن هستند.

سامانه هوش تجاری: اتصال مستقیم به بانک‌های اطلاعاتی مالی و منابع انسانی شرکت‌های تابع مدیریتی و نمایش روند سه ساله نسبت‌های مالی هلدینگ‌ها و شرکت‌ها و مقایسه آن بودجه از جمله ویژگی‌های این سامانه است.
سامانه مدیریت اسناد (سما): در این سامانه داشبورد مدیریتی با امکان گزارش‌گیری‌های مختلف از جمله نمایش وضعیت اسناد ارسال شده و ارسال نشده و همچنین امکان جست‌وجوی اسناد بر مبنای درختواره هلدینگ‌ها و شرکت‌ها و همچنین کلید واژه‌ها وجود دارد.
سامانه تولید و فروش: گزارش تولید، فروش و وصول مطالبات ماهانه ۱۷۵ شرکت مدیریتی تابعه، مقایسه فروش تجمیعی شرکت‌های مدیریتی تابعه با بودجه و دوره مشابه سال گذشته و همچنین نظارت مستقیم شستا و هلدینگ‌ها و شرکت‌های مدیریتی تابعه و تحلیل گزارش‌های تولید، فروش و وصول مطالبات از ویژگی‌های این سامانه است.
سامانه یکپارچه نظارت و ارزیابی عملکرد (سینا): تعریف شاخص‌های کلیدی عملکرد به تفکیک مالی و عملیاتی و وزن‌دهی شاخص‌ها براساس مدل دلفی 26شاخص کلیدی و همچنین مقایسه شاخص‌های کلیدی عملکرد و ارائه امتیاز براساس مقایسه با دوره مشابه سال قبل و بودجه مصوب و صدور کارنامه دوره‌های عملکرد مدیران از ویژگی‌های این سامانه است.
سامانه ثبت و ضبط املاک (سامان): امکان ثبت مشخصات (عرصه، اعیان، وضعیت ملک و...) و مدارک مربوط به املاک و همچنین ثبت اطلاعات مربوط به کارشناسان رسمی و قیمت کارشناسی املاک و ثبت اطلاعات مربوط به خبرگان محلی و قیمت خبرگان از ویژگی‌های این سامانه است.
سامانه سفر و ماموریت‌های خارجی: ثبت اطلاعات سفرهای خارجی مدیران از مرحله درخواست تا ثبت گزارش ماموریت و اثرات آن و امکان رصد سفرهای خارجی مدیران و همچنین جمع‌آوری اطلاعات سفرها و مدیریت دانش کسب شده ازجمله ویژگی‌های این سامانه است.
سامانه صورتجلسات داخلی: امکان بارگذاری فایل صورتجلسات با فرمت‌های تصویر و pdf و امکان ارجاع بندی‌های مختلف صورتجلسات به افراد مرتبط از ویژگی‌های این سامانه است.
سامانه جامع امور حقوقی و قراردادها(دادرس): مشاهده آنلاین اطلاعات و اقدامات حقوقی شرکت‌های مجموعه از ویژگی‌های این سامانه است و همچنین می‌توان به‌وجود تمام اطلاعات مربوط به دعاوی قراردادها و املاک و حقوق مالکیت معنوی و امکان گزارش‌گیری‌های متنوع و بدون نیاز به مکاتبه و مقایسه اقدامات دفاتر حقوقی شرکت‌های گروه شستا نیز اشاره کرد.
سامانه خرید شرکت سرمایه‌گذاری دارویی تامین (تیپیکو): مشاهده آنلاین خرید شرکت‌های مجموعه، وجود تمام اطلاعات مقایسه‌ای خرید و امکان گزارش‌گیری و یکسان‌سازی‌ شرایط خرید اقلام مختلف از ویژگی‌های این سامانه است.
سامانه فروشگاه اینترنتی شرکت توزیع داروپخش: ارسال سریع جهت دسترسی در لحظه به کالا و تجهیزات حیاتی و همچنین امکان مشاهده کالا، قیمت، تخفیفات، شرایط فروش و اطمینان از موجودی در هر ساعت از شبانه‌روز و امکان صدور فاکتور و نحوه انتخاب روش‌های پرداخت از ویژگی‌های این سامانه است.