عطف به ماسبق می‌شود!

فهیمه طباطبایی- خبر‌نگار

جمعی از دانشجویان دکتری دانشگاه آزاد دیروز برای بیان مطالبات خود، روبه‌روی ساختمان مرکزی این دانشگاه تجمع کردند و خواستار توضیح مدیران دانشگاه درباره بخشنامه جدید این دانشگاه شدند. بخشنامه جدید دفاع از دکتری در دانشگاه آزاد اسلامی سبب انتقاد و اعتراض دانشجویان این دانشگاه در واحدهای مختلف دانشگاهی در سراسر کشور شده است. دانشجویان دوره دکتری تخصصی در این دانشگاه می‌گویند، بخشنامه جدید و متمم آن که به‌ترتیب در مهرماه سال98 و مهر‌ماه سال99 از سوی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی با تعیین برخی شروط جدید برای پیش‌دفاع از رساله دکتری و تسری این شروط حتی به دانشجویانی که پیش از تاریخ صدور بخشنامه پیش‌دفاع خود را انجام داده‌اند، عملا سبب ایجاد سردرگمی میان دانشجویان و البته تحمیل برخی خسارت‌های مادی و معنوی به آنها شده است. یکی از این دانشجویان دکتری تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی -که به نمایندگی از دانشجویانی که مشمول مقررات جدید شده‌اند، با همشهری تماس گرفته- در این‌باره می‌گوید: بخشنامه جدید به‌عنوان مثال در حوزه رشته‌های مهندسی، پذیرش مقاله در مجلات معتبر خارجی را به‌عنوان شرط پیش‌دفاع اعلام کرده؛ درحالی‌که در روال گذشته، پیش‌دفاع بدون پذیرش مقاله نیز امکانپذیر بوده است. الزام به پذیرش مقاله در مجلات خارجی، در شرایطی که تا پیش از این،  نظر کارشناسی هیأت‌های علمی مبنای پذیرش کفایت علمی رساله در مرحله پیش‌دفاع بوده، هیأت‌های علمی دانشگاه در ارزیابی رساله‌ها را زیر سؤال می‌برد. مهم‌تر از آن، این است که فرایند پذیرش مقاله در مجلات خارجی حداقل 6‌ماه زمان می‌برد و به این شکل بین یک تا 2ترم به سنوات تحصیلی دانشجویان اضافه می‌شود که آنها مجبورند شهریه ثابت آن را بپردازند. آنچه مهم‌تر از تعیین شرط جدید برای دفاع از رساله دانشجویان دکتری تخصصی به‌نظر می‌رسد، تسری این قاعده به دانشجویانی است که مراحل موردنظر را پیش از این طی کرده‌اند. دانشجویان دکتری دانشگاه آزاد می‌گویند، اگرچه بخشنامه جدید درباره دانشجویانی که پیش از مهر سال‌جاری پیش‌دفاع خود را انجام داده، اما هنوز موفق به دفاع از رساله نشده‌اند، سکوت کرده، ولی مسئولان واحدهای دانشگاهی مختلف در سراسر کشور اعلام کرده‌اند، طبق اعلان شفاهی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد، تمام دانشجویان باید طبق شرایط جدید از رساله خود دفاع کنند و این بدان معناست که حتی دانشجویانی که قبلا مرحله پیش‌دفاع را گذرانده‌اند، اکنون مجبورند دوباره و با شرایط جدید این کار را انجام دهند. به‌گفته دانشجویان، این اتفاق، علاوه بر تحمیل هزینه معنوی و روحی به دانشجویان – به‌دلیل سخت‌تر شدن شرایط پیش‌دفاع- عملا بین یک تا 3ترم سنوات تحصیلی آنها را اضافه می‌کند که باید شهریه ثابت آن را بپردازند.
جلال که دانشجوی دکتری در یکی از واحدهای دانشگاهی دانشگاه آزاد در تهران است، در این‌باره می‌گوید: با توجه به اینکه بخشنامه در اسفند139۸ ابلاغ شده و موارد لازم برای فرایند پیش‌دفاع و دفاع از رساله با قوانین قبلی خیلی فرق کرده، بسیار طبیعی است که این بخشنامه فقط برای ورودی‌های جدید دکتری اعمال شود. چطور ممکن است ما که با قوانین و بخشنامه‌های دیگری پذیرفته شده‌ایم و بعضی‌هایمان حتی تحت همان قواعد، پیش‌دفاع خود را هم انجام داده‌ایم شامل بخشنامه جدید شویم؟ با احترام به مدیران و تصمیم‌گیران دانشگاه آزاد، فکر می‌کنم صرفا نگاهشان به درآمدزایی بوده وگرنه هر آدمی متوجه می‌شود که چنین مقرراتی، خلاف عدالت آموزشی و منطق است.
دیگر گلایه دانشجویان دکتری دانشگاه آزاد، تبعیضی است که به‌گفته آنها بین دانشجویان دانشگاه‌های سراسری و دانشجویان دانشگاه آزاد در زمان شیوع بیماری کرونا به‌وجود آمده است. آنها می‌گویند، برخلاف دانشگاه‌های دولتی که شرایط حذف ترم را در زمان شیوع بیماری کرونا برای دانشجویان دکتری فراهم کرده‌اند، سازمان مرکزی دانشگاه آزاد نه‌تنها در ترم‌های بهمن 139۸ و مهر 1399هیچ‌گونه تسهیلاتی برای دانشجویان درنظر نگرفته، بلکه بدون ارائه خدمات آزمایشگاهی و پژوهشی از تمامی دانشجویان شهریه دریافت می‌کند.
حمید که دانشجوی دکتری یکی از رشته‌های مهندسی، در یکی از واحدهای تهران است، به خبرنگار همشهری می‌گوید: اخذ هزینه از دانشجویان در شرایطی که دانشگاه تعطیل است و خدمات دانشگاهی به دانشجویان ارائه نمی‌شود، از نظر منطقی، عقلی و شرعی چه حکمی دارد؟ چرا مسئولان کشور به اقدامات سازمان مرکزی دانشگاه نظارت نمی‌کنند؟
اعتراض دانشجویان دکتری دانشگاه آزاد به مقررات جدید دفاع از رساله در این دانشگاه در حالی است که چند روز پیش، این مقررات در دانشگاه‌های دولتی هم با یک تصمیم دیوان عدالت اداری خبرساز شد. هیأت عمومی این دیوان روز 13دی‌ماه سال‌جاری، شرط چاپ یک مقاله علمی- پژوهشی مستخرج از رساله دکتری برای دفاع از پایان‌نامه را خلاف قانون دانست و آن را ابطال کرد.