زیر سایه خوش نخل طلا

محمد مقدسی 

عباس کیارستمی در سال1994 با فیلم «زیر درختان زیتون» به نخل طلای کن نزدیک شد، اما آن سال «کلینت ایستوود» رئیس هیأت‌داوران جشنواره کن بود و جایزه به هم‎‌‎وطنش، «کوئینتین تارانتینو»، برای فیلم «پالپ‌فیکشن» رسید. 3سال بعد، در سال1997 همه‎‌‌‎چیز برای جایزه بردن کیارستمی مهیا بود؛ کیارستمی در «طعم گیلاس» جهان داستانش را بعد از سال‎‌‎ها از طبیعت زیبای شمال به شهر غبارآلود تهران آورده بود. بیشتر داستان طعم گیلاس در ماشین می‎‌‌گذشت. قصه فیلم درباره مردی بود که قصد خودکشی داشت و دنبال کسی می‎‌‎گشت تا در ازای 200هزار تومان روی او خاک بریزد. فیلم به همراه فیلم ژاپنی و حالا فراموش‎‌‎شده «مارماهی» ساخته «شوهی ایمامورا» برنده نخل طلای جشنواره کن سال1997 شد. این بزرگ‎‌‎ترین افتخار و جایزه بخش هنری سینمای ایران تا به امروز بوده ‎‌‎است. حاشیه‎‌‎های فیلم از همان لحظه گرفتن نخل طلا از دست‎‌‎های «کاترین دنوو»، بازیگر مشهور فرانسوی، شروع شد. در دنیا، منتقدان در 2جبهه کاملا متضاد موافقان و مخالفان نسبت به فیلم واکنش نشان دادند. «راجر ایبرت»، منتقد مشهور سینما، به‎‌‎شدت به فیلم تاخته بود، اما «جاناتان رزنبام» شیفته و واله فیلم شد و آن را شاهکار مسلم می‎‌‌دانست. در ایران هم مخالفان از هر بهانه‎‌‎ای برای حمله به کیارستمی و فیلمش استفاده می‎‌‎کردند و از طرفی موافقان، شارحان بی‎‌‌صله فیلمی شده بودند که قصه چندانی برای گفتن نداشت. مخالفان سنبه پرزورتری داشتند و مدام به کیارستمی بابت رفتارش در جشنواره و پی‌رنگ اصلی فیلم که حول خودکشی شکل گرفته‌‎‌‎بود، می‎‌‎تاختند اما حواشی فیلم به اینها ختم نشد و رنگ سیاسی هم به‎‌‎خود گرفت. هفته‎‌‎نامه سینما نوشت: «پیروزی کیارستمی، پیروزی جمهوری اسلامی است». ایران در آن روزها به‎‌‎خاطر ماجرای کافه میکونوس به‎‌‎شدت تحت هجمه رسانه‎‌‎ای قرار‌داشت اما بعضی افتخار نخل طلای عباس کیارستمی را نوعی دلجویی دیپلماتیک فرانسوی‎‌‎ها از ایران تعبیر می‎‌‎کردند.