۱۱شب به‌وقت لندن در آخرین روز سال2020 میلادی (پنجشنبه 11دی1399) زمانی بود که انگلیسی‌ها بالاخره داستان جدایی از اتحادیه اروپا را به سرانجام رساندند و از بازار واحد، اتحادیه گمرکی و بقیه ساختارهای اقتصادی اروپا خارج شدند. خروج انگلیس از مدار سیاست و اقتصاد اتحادیه اروپا، بعد از امضای توافقی ممکن شد که هفته قبل به‌دست آمد و حاصل 5/4 سال بحث و جدل در لندن و بروکسل، از زمان برگزاری همه‌پرسی برگزیت بود.
چیزهای زیادی درباره اینکه روابط اتحادیه اروپا و انگلیس بعد از برگزیت چگونه پیش خواهد رفت گفته شده اما کارشناسان معتقدند این طلاق تاریخی می‌تواند بر جنبه‌هایی از سیاست خارجی انگلیس هم اثر بگذارد؛ ازجمله بر تجارت و امنیت در خاورمیانه.
به‌گزارش الجزیره، جاناتان هیل، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در کینگز کالج لندن و استاد روابط بین‌الملل، گفته است که برگزیت، تجارت را به‌زودی، و برای همیشه تغییر خواهد داد. او گفته است: «نظام واردات-صادرات تغییر خواهد کرد و توسعه خواهد یافت. شرکت‌هایی که در خاورمیانه هستند باید استانداردهای خاص انگلیس را رعایت کنند و باید با این شرایط سازگار باشند چون قوانین تا حدودی تغییر خواهد کرد، به‌خصوص اینکه اگر محصولاتشان از مسیر اروپا به انگلیس می‌رسد.»
احتمالا تغییراتی عمده در بخش‌هایی مانند کشاورزی اعمال خواهد شد چرا که اتحادیه اروپا همیشه در این بخش‌ها قوانین بسیار سخت‌گیرانه‌ای اعمال کرده است. هیل در همین رابطه گفته است: «احتمالا تجارت دوباره تنظیم خواهد شد و انگلیس رویکردی متفاوت و احتمالا ساده‌تر نسبت به تجارت محصولات کشاورزی از خود نشان خواهد داد. احتمالا گوجه‌فرنگی‌های تونسی و اسفناج‌های مراکشی بیشتری نسبت به گذشته در انگلیس خواهید دید. بازار جدیدی برای محصولات کشورهایی مثل تونس و مراکش باز خواهد شد.»
اما فراتر از آن، انگلیس به‌دنبال این خواهد بود تا روابط خود را با کشورهای مشخصی در منطقه توسعه دهد. گیلبرت آچکار، استاد مطالعات توسعه و روابط بین‌الملل در مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی لندن در این‌باره گفته است: «ارتباط بین انگلیس و کشورهای خلیج‌فارس کاهش پیدا نخواهد کرد. انگلیس تلاش خواهد کرد تا روابط ویژه خود را با کشورهای منطقه حفظ کند. انگلیس زمانی ارباب پادشاهی‌های منطقه خاورمیانه بوده و به‌هرحال تلاش خواهد کرد تا در کنار آمریکا، نفوذ خود را در این کشورها حفظ کند تا از امتیاز دسترسی به بازارهای این کشورها بهره ببرد؛ کشورهایی که معمولا خریداران عمده و جدی تسلیحات هستند و سرمایه‌گذاری‌های هنگفت و زیادی در بازارهای سرمایه انجام می‌دهند.»
به‌گفته آچکار، تصمیم انگلیس در ماه نوامبر برای کاهش کمک‌های خارجی و افزایش هزینه‌های نظامی می‌تواند بخشی از برنامه‌های این کشور برای افزایش فروش تسلیحات در خاورمیانه باشد. او گفته است: «انگلیس یکی از تامین‌کنندگان عمده سلاح برای عربستان است و در بحران یمن نقش دارد. انتظار این است که در دوران بعد از برگزیت، فروش بیشتری هم داشته باشد.»
در همین حال، احتمالا نقش اتحادیه اروپا در کشورهایی که انگلیس به‌صورت سنتی نفوذ زیادی در آنها دارد کم خواهد شد. هیل در این‌باره گفته است: «احتمالا اتحادیه اروپا دیگر در کشورهای خلیج‌فارس و اردن نفوذ سابق را نداشته باشد.»
جدایی انگلیس، که بیشترین ظرفیت نظامی را در اروپا دارد، همچنین می‌تواند باعث شود که کشورهای اتحادیه اروپا و به‌خصوص فرانسه و آلمان استراتژی مداخله‌گرانه کمتری در خاورمیانه در پیش بگیرند. با این حال هیل معتقد است که با وجود برگزیت، اتحادی بین اروپا و انگلیس برای دستیابی به اهداف مشخصی در منطقه ازجمله مسائل مرتبط با دمکراسی و حقوق بشر وجود خواهد داشت.
پیروزی جو بایدن در آمریکا البته باعث شده که انگلیس بیش از گذشته در کنار اتحادیه اروپا بماند؛ «اگر ترامپ انتخاب شده بود، این امکان که انگلیس راهش را به‌طور مشخص از اتحادیه اروپا جدا کند بیشتر بود. اما با انتخاب بایدن، این احتمال کمتر شده است. دولت بایدن، بسیار بیشتر از دولت ترامپ به همکاری با اتحادیه اروپا علاقه‌مند است.»
برای ناظران، همراهی انگلیس با حمله آمریکا به عراق در سال2003 مثال بارزی از علاقه لندن برای همکاری نزدیک با آمریکاست. اما وضعیت فعلی باعث خواهد شد تا انگلیس به اروپا نزدیک‌تر باشد. محمد الدهشن، پژوهشگر خاورمیانه در مؤسسه چتهم هاوس لندن گفته است: «سیاست خارجی انگلیس همیشه وابسته به بروکسل نیست، بلکه انگلیس در موارد زیادی راه خودش را رفته یا به جای اتحادیه اروپا، به واشنگتن نزدیک بوده است. کابوس عراق آخرین مثال در همین رابطه است. اما دولت جدید آمریکا احتمالا همکاری بیشتری با اروپا خواهد داشت؛ این یعنی، سیاست خارجی انگلیس هم به سیاست خارجی اروپا نزدیک‌تر می‌شود.»
برگزیت همچنین می‌تواند به کاهش کمک‌های انسان‌دوستانه به خاورمیانه منجر شود. اتحادیه اروپا یکی از بزرگ‌ترین نهادهای ارائه‌دهنده کمک‌های انسان‌دوستانه در خاورمیانه و شمال آفریقا به شمار می‌رود. در گذشته، انگلیس هم یکی از حامیان عمده بود. حالا احتمالا اروپا روی ساختن دوباره اقتصاد خود در دوران بعد از کرونا تمرکز خواهد کرد. این می‌تواند عواقب جدی برای مردم بحران زده در کشورهایی مانند یمن و سوریه و همینطور میلیون‌ها پناهجو در ترکیه و لبنان داشته باشد.
پس‌لرزه‌های برگزیت در خاورمیانه
در همینه زمینه :
کوتاه‌تر از گزارش
کوتاه‌تر از گزارش