روز متفاوت «رشت»

سیده‌زهرا عباسی- خبرنگار

رشت فقط «شهر باران‌های نقره‌ای» نیست. این شهر یا بهتر است بگوییم مرکز نخستین استان شکل گرفته در ایران، فشرده‌ترین شهر کشور از نظر نسبت جمعیت به وسعت هم محسوب می‌شود. رشت، شهر «شب‌های روشن» هم هست. همیشه تا پاسی از شب تردد و گشت و‌گذار در آن جریان دارد و رستوران‌ها و کافه‌ها و حتی گاری‌های کبابی برای مردم انواع غذاهای محلی را سرو می‌کنند. رشت در حالت عادی 600هزار نفر جمعیت دارد، اما در روزهای تعطیل و اوج گردشگری تا بیش از 2میلیون نفر را در خود جای می‌دهد. جمعیتی که هر سال با برگزاری برنامه‌های فرهنگی به مناسبت روز و هفته رشت، سرگرمی‌های خیابانی زیادی داشتند؛ گردش و تفریح در بازار برجای مانده از دوران قاجار با 14کاروانسرا، تماشای موسیقی زنده در میدان شهرداری با ساختمانی برگرفته از معماری نئوکلاسیک اروپا، برج ساعت، موزه پست و ساختمان قدیمی هتل ایران یا پارک شهر (باغ محتشم) یادگار اکبر خان بیگلربیگی از مالکان طراز اول ایران در عصر ناصری. امسال اما ماجرا طور دیگری رقم خورده است.

وبینار آموزشی برای شهروندان رشت
از ۱۶شهرستان گیلان، ١٠شهرستان در وضعیت نارنجی و 6 شهرستان در وضعیت قرمز کرونایی هستند و همین وضعیت شکننده و از سوی دیگر همزمانی با ایام دهه فاطمیه و سالگرد شهادت سردار قاسم سلیمانی، مسئولان شهری رشت را بر آن داشت تا مانند تجربه‌ شهر اصفهان در آذر ماه، بزرگداشت روز رشت را به جای خیابان در خانه‌ها و به‌صورت مجازی برگزار کنند.
رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری رشت به همشهری می‌گوید: «به مناسبت روز رشت، تولید محتوای فرهنگی و آموزشی در فضای مجازی با توجه به نیاز شهر و شهروندان و شرایط حال حاضر انجام شده است.»
«حمیدرضا محمدی» تجلیل از مدافعان سلامت، مسابقه کتابخوانی با محوریت سردار شهید سلیمانی، مسابقه استانی شعر و متن ادبی، انتشار قصه‌های صوتی گیلکی، جشنواره عکس موبایلی و وبینارهای آموزشی را از برنامه‌های این روز اعلام می‌کند.

تفاهمنامه یکساله 3 شهر خلاق
امضای تفاهمنامه شهر خلاق میان رشت، مشهد و اصفهان به همین مناسبت از برنامه‌های دیگری است که رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری رشت به آن اشاره می‌کند. عنوانی که با تنوع بیش از 170غذای محلی و طبخ غذاهای لذیذی چون باقلا قاتق، میرزا قاسمی، ترش تره، اناربیج، غورابیج، چغرتمه، کال کباب و... برای رشت به ارمغان آمده است.
این تفاهمنامه با هدف آشنایی فعالان حوزه گردشگری و شهروندان با ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری، تعامل و هم‌افزایی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های گردشگری با محوریت گردشگری خلاق و همکاری برای معرفی و ارتقای برندهای گردشگری میان سازمان‌های فرهنگی، اجتماعی و ورزشی 3شهر امضا شده است.
به‌گفته محمدی، قرار است با اجرای این تفاهمنامه اقداماتی در زمینه بازاریابی محصولات، توسعه مشاغل گردشگری، انعکاس اخبار، اجرای تورهای گردشگری، آموزش تولید و بازاریابی صنایع‌دستی و تبلیغ گردشگری به‌مدت یک سال انجام شود.

بزرگداشت رشت محدود به یک روز نباشد
با وجود همه برنامه‌های درنظر گرفته شده و در شرایطی که مسئولان اعلام می‌کنند امسال به‌دلیل شرایط بزرگداشت رشت را به شکلی متفاوت برگزار می‌کنند، اما یکی از شهروندان معتقد است بزرگداشت روز رشت نباید به یک روز و یک هفته محدود شود.
«رضا علوی» با بیان اینکه برنامه‌های یک‌روزه مشکلات رشت را حل نخواهد کرد به همشهری می‌گوید: «بسیاری از بناهای تاریخی چون خانه میرزا خلیل رفیع نخستین شهردار رشت، خانه ترابی، نصرت اعظم سمیعی، ابریشمی یا خانه میرزا کوچک خان جنگلی در شهر وجود دارد که شهرداری و شورا و دیگر نهادها و حتی خود شهروندان تلاش و علاقه‌ای به حفظ یا معرفی آنها از خود نشان نمی‌دهند. به‌نظرم بهتر است به جای تمرکز بر هفته رشت در طول سال برنامه‌های مؤثر برای گفت‌و‌گو بین مدیران مدیریت شهری و نخبگان برگزار و برای حفظ هویت و تاریخ رشت تلاش شود.» معصومه بهزادی، شهروند دیگری با اشاره به اینکه رشت، شهر اولین‌هاست و نخستین داروخانه شبانه‌روزی، بانک، تئاتر، مریض‌خانه، کاﺭخانه برﻕ، خیاباﻥ سنگفرﺵ و... را در خود دارد، تأکید می‌کند شورای شهر باید بیش از اینها برای معرفی تاریخ و هویت شهر تلاش کند. شهروندان با افتخار درباره رشت صحبت می‌کنند. برای آنها نام «میرزا کوچک خان جنگلی» و جنبش جنگل برای مبارزه با استعمار، پروفسور سمیعی جراح مشهور دنیا، دکتر معین نخستین دکتر ادبیات و دکتر بهزاد پدر زیست‌شناسی ایران با افتخار همراه است. حتی شهروندی که اصالتا آذری اما ساکن رشت است، از خوبی‌های شهر باران‌های نقره‌ای، آب و هوای دلپذیر، مردم مهربان و مفاخر و بزرگان شهر می‌گوید که موجب شده است زندگی در رشت تجربه دلنشینی برای همه باشد.

یک شهر و 16قوم
تجربه دلنشین زندگی با اقوام مختلف در رشت، یکی از ویژگی‌های خاص این شهر است. رشت میزبان 16قوم است که در کنار هم زندگی آرامی دارند و همین درهم‌‌آمیختگی فرهنگی می‌تواند در چنین روزی مورد توجه قرار گیرد و معرفی شود.
یکی از پژوهشگران رشت هدف اصلی از نامگذاری روز رشت را تحقق همین اهداف می‌داند و به همشهری می‌گوید: «هرچند روز رشت با توجه به تاریخ مرکز استان شدن این شهر نامگذاری شده است، اما می‌توان در این روز به هویت فرهنگی، مسائل شهری، حقوق شهروندی و معضلات رشت هم پرداخت و به‌نظر می‌رسد مسئولان در این بخش کم‌کاری کرده‌اند.»
هوشنگ عباسی با اشاره به برگزاری وبیناری درباره مشکلات شهر رشت در هفته گذشته تأکید می‌کند که جای خالی مسئولان در این جلسه پر رنگ بود.
او می‌افزاید: «ما انتظار نداریم مشکلات شهر رشت ازجمله آلودگی رودخانه زرجوب، ظرفیت مغفول مانده تالاب عینک یا مشکلات شهری، یک روزه حل شود اما حداقل مسئولان می‌توانند در چنین جلساتی حاضر باشند و نظر و ایده استادان دانشگاه و کارشناسان را بشنوند تا در برنامه‌ریزی و سیاستگذاری آینده از آن استفاده کنند.» عباسی پیشنهاد می‌دهد برای تحقق اهداف روز بزرگداشت رشت، علاوه بر مطالبه‌گری مردم، مسئولان هم باید به جای کارهای گذرا، اهل برنامه‌های درازمدت باشند.

نگاهی به گذشته
رشت با همه مشکلات شهری که امروز دامنگیرش شده، تاریخ قابل توجهی دارد. این شهر از زمان شاه عباس مرکز گیلان شد و می‌توان شروع پیشرفت آن را از همین دوران دانست. گیلان پیش از حمله شاه‌عباس به دو بخش «بیه‌پیش‌» و «بیه‌پس»‌ تقسیم می‌شد که در یکی با مرکزیت لاهیجان، کیاییان حکومت می‌کردند و در دیگری با مرکزیت فومن، اسحاقیان. با حمله شاه‌عباس به گیلان، رشت مرکز حکومت گیلان شد. بعد از آن با پیشرفت در دوران قاجار، این شهر پل ارتباطی ایران و اروپا یا دروازه ورود تمدن جدید به ایران شد و نخستین شهرداری، نخستین راه‌آهن، نخستین چاپخانه، نخستین روزنامه، مدارس جدید، رونق هنر و نمایش و انجمن‌های زنانه در آن شکل گرفت. شهروندان رشت‌ با استناد به همین تاریخچه، بزرگداشت رشت را بهانه‌ای برای پاسداشت هویت این شهر و بیان مشکلات آن می‌دانند تا تجربه دلنشین توسعه دوباره در آن تکرار شود.

جذب سرمایه‌گذار برای توسعه شهری رشت
شهردار رشت به همشهری می‌گوید: «شهر رشت به‌دلیل شرایط ویژه آب و هوایی و جاذبه طبیعی که به واسطه آن ایجاد شده پذیرای گردشگران زیادی است. نامگذاری روز رشت هم می‌تواند بهانه‌ای برای یادآوری جاذبه‌ها و ظرفیت‌های گردشگری آن و محرکی برای جذب گردشگر بیشتر به‌ویژه از کشورهای دیگر باشد.» «سید محمد احمدی» درباره ویژگی دوم یعنی انتخاب رشت از 5سال پیش به‌عنوان شهر خلاق خوراک‌شناسی هم توضیح می‌دهد: «انتخاب رشت به‌عنوان شهر خلاق می‌تواند در کنار جاذبه‌های دیگر گردشگری بهانه‌ای برای رشد گردشگری و جهانی شدن آن باشد.» با این همه شهردار تأکید می‌کند رشت با همه ظرفیت‌های خود شهر مظلومی است و توجه کمتری به الزامات توسعه آن شده. احمدی معتقد است نامگذاری روز رشت می‌تواند زمینه‌ای برای معرفی این شهر، جلب توجه به آن و در نتیجه توجه بیشتر به مشکلات باشد و اتفاقا تلاش مدیران استان به‌ویژه شهرداری و شورا هم حل این مشکلات با کمک نهادهای‌ مختلف و شهروندان است. شهردار رشت البته مهم‌ترین راه‌حل مشکلات شهری و توسعه آن را جذب سرمایه‌گذار و بخش خصوصی می‌داند و می‌گوید: «یکی از بندهای موجود در تفاهمنامه میان 3شهر خلاق، تقویت میزبانی برای گردشگری است. همین بند مورد توجه مسئولان شهری هم قرار دارد تا با جلب مشارکت بخش خصوصی به توسعه شهر برسیم.» او کاهش بوروکراسی و موانع سرمایه‌گذاری را از مهم‌ترین برنامه‌های کوتاه‌مدت شهرداری برای جذب بیشتر سرمایه‌گذاری به‌ویژه در شرایط اقتصادی حال حاضر می‌داند.