ایران در آستانه مهار پیک سوم کرونا

زهرا جعفرزاده- خبرنگار

کمتر از 2‌ماه به یک‌سالگی شیوع ویروس کرونا در ایران مانده. 312روز است که کشور در بحران شیوع ویروس به سر می‌برد و با رسیدن خبرهایی درباره تولید و خرید واکسن ضد‌کرونا، روزنه‌های امیدی برای نزدیک شدن به پایان این پاندمی بزرگ دیده می‌شود. آمار شیوع کرونا در ایران اما تاکنون روند عجیب و پیچیده‌ای را طی کرده است. بیش از 10‌ماه از آغاز شیوع می‌گذرد و براساس آنچه وزارت بهداشت اعلام کرده، این ویروس تاکنون 54هزار و 574نفر را قربانی و یک‌میلیون و 194هزار و 963نفر را مبتلا کرده است. براساس این آمار، هم‌اکنون 5هزار و 273نفر در وضعیت وخیم بیماری به سرمی‌برند که متاسفانه ممکن است برخی از آنها  در روزهای آینده به فهرست جان‌باختگان اضافه  شوند. کشور در ماه‌های گذشته شرایط سختی را از سر گذرانده که اوج آن در 3ماهه پاییز بوده است. همین موضوع سبب شد تا از ابتدای آذر، محدودیت‌های سختگیرانه‌ای برای مدیریت شیوع ویروس اعمال شود؛ محدودیت‌هایی که با منع تردد شبانه و سفرهای برون‌شهری، محدودیت حضور کارمندان و توقف فعالیت بخش بزرگی از اصناف همراه شد. حالا 37روز از اعمال این محدودیت‌ها می‌گذرد و آمار روزانه فوت و ابتلا، حکایت از مدیریت کرونا در یک‌ماه گذشته دارد. 37روز پیش یعنی اول آذرماه، تعداد فوتی‌های روزانه 431نفر و مبتلایان 12هزار و 931نفر بود و روز گذشته وزارت بهداشت خبر از فوت 134نفر و ابتلای 5هزار و 760نفر داد. با تمام شدن آذر، نام 9هزار و 729نفر در لیست فوتی‌ها و 330هزار و 7نفر در گروه مبتلایان کرونا قرار گرفت. از ابتدای شیوع کرونا تاکنون، بالاترین میزان فوت و ابتلای ناشی از کرونا در 3ماه پاییز ثبت شد؛ به‌طوری‌که در این مدت، 29هزار و 147نفر جانشان را از دست دادند و 732هزار و 853نفر هم مبتلا شدند. بالاترین میزان فوت در این 3ماه مربوط می‌شود به 26 آبان، با 486فوتی. نگاهی به 3‌ماه قبل از پاییز هم حکایت افسارگسیختگی ویروس در کشور را روایت می‌کند؛ هر چند که آمار فوتی‌های تابستان در بالاترین میزان به 221نفر رسید که در دوم مرداد ثبت شد. آمار ابتلای روزانه هم از عدد 3هزار و 800نفر بالاتر نرفت؛ این درحالی بود که در پاییز آمار ابتلای روزانه در هفتم آذر، به بالای 14هزار نفر رسید. به استناد آمارهای رسمی، مجموع فوتی‌های تابستان 14هزار و 971نفر است که به گفته مسئولان نظام سلامت و پژوهشگران آمار این عدد را باید 2و‌نیم برابر کرد. در 3ماهه بهار هم 8هزار و 139نفر جانشان را از دست دادند. سهم فروردین 3هزار و 834نفر، اردیبهشت 2هزار و 44نفر و خرداد 2هزار و 261نفر بود. اما نگاهی به آمارهای شیوع کرونا در کشور نشان می‌دهد وضعیتی که از ابتدای دی، دیده می‌شود شباهت بسیار زیادی به شرایط شیوع در ماه‌های اول هر فصل دارد؛ یعنی فروردین، تیر و مهر. نخستین روز دی با 191فوتی شروع شد. در پنجمین روز به 132نفر و روز گذشته به 134فوتی رسید. در فروردین‌ماه هم شرایط مشابهی دیده شد. نخستین روز فروردین با 149فوتی شروع شد. در پنجمین روز به 122فوتی و در پایان این‌ماه به 87فوتی رسید. تیر هم شرایط مشابهی را تجربه کرد. 116فوتی در نخستین روز، 163فوتی در میانه‌ماه و در نهایت با روند صعودی در مرگ‌ومیر، در پایان این ماه 229مورد فوت ثبت شد. در مهر هم وضعیت فروردین و تیر تکرار شد با این تفاوت که در پایان این ماه، میزان فوتی‌ها نسبت به اول ماه، دوبرابر شد. مهر با 178فوتی شروع شد و در پایان به 312نفر رسید. از مقایسه این 3ماه یعنی فروردین، تیر و مهر با شرایط دی‌، اینگونه به‌نظر می‌رسد که ماه‌های اول هر فصل از الگوی شیوع نسبتاً مشابهی پیروی می‌کنند. همین مسئله 2احتمال را ایجاد می‌کند؛ یک اینکه مانند فروردین روند نزولی تا پایان‌ماه طی شود یا مانند تیر و مهر، در پایان ماه، آمار‌ها افزایش قابل‌توجهی پیدا کند. این موضوع را هم نباید فراموش کرد که از ابتدای شیوع کرونا در کشور، این دومین باری است که محدودیت‌های سختگیرانه برای مدیریت شیوع، اعمال می‌شود؛ یعنی شرایطی که از ابتدای آذرماه حاکم است شبیه‌تر به وضعیت شیوع در فروردین است؛ چرا که در نخستین‌ماه از سال همزمان با تعطیلات 2هفته‌ای نوروز، شرایط شبه قرنطینه اعمال شده بود، اما با برداشتن محدودیت‌ها، روند صعودی شیوع کرونا در سومین‌ماه از سال و ادامه آن در تابستان، شرایط وخیم‌تری را رقم زد. حالا مشخص نیست با توقف اعمال محدودیت‌ها چه تغییراتی در آمارها دیده شود.
پیش از این حمید سوری، اپیدمیولوژیست به همشهری گفته بود که با رسیدن آمار فوتی‌ها به 110نفر در روز، می‌توان ادعا کرد که شیوع کرونا در کشور مدیریت و درواقع مهار شده است. روز جمعه پنجم دی، پس از 103روز، تعداد فوتی‌های کرونا به کمترین میزان آن یعنی 132نفر رسید. با ثبت فوت 134نفر در روز گذشته می‌توان گفت تنها 24نفر با آمار مدیریت کرونا فاصله است. روند نزولی آمارها سبب شد تا ستاد ملی مقابله با کرونا، برای سومین‌بار پیاپی، اعمال محدودیت‌های تردد و فعالیت اصناف را تمدید کند. علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، روز گذشته اعلام کرد که دستورالعمل ممنوعیت تردد از ساعت 9شب تا 4صبح در شهرهای با وضعیت زرد هم اجرا خواهد شد؛ چراکه در نخستین مرحله از اعمال محدودیت‌ها، ممنوعیت تردد شبانه تنها شامل شهرهای قرمز می‌شد و بعد به نارنجی و حالا هم به زرد تعمیم یافته است. براساس آنچه وزارت بهداشت اعلام کرده، روند شیوع در 30استان کشور نزولی است؛ جز استان مازندران. حالا روی نقشه کرونا، وضعیت قرمزی در کشور دیده نمی‌شود. 330شهر در وضعیت زرد و 108شهر در وضعیت نارنجی قرار دارند. به گفته رئیسی، شهرهای نارنجی هم در حال حرکت به سمت وضعیت زرد هستند. بنا بر اعلام او، با اعمال این محدودیت‌ها، میزان بستری‌های روزانه بیش از 40درصد و مرگ‌ومیر بیش از 50درصد کاهش داشته است. به گفته او، تصمیمات اخیر به این منجر شد که 7هزار و 500مرگ کمتر رخ دهد؛ درحالی‌که اگر روند قبلی ادامه پیدا می‌کرد، شمار بستری‌ها به 50هزار مورد می‌‌رسید.