جنگ قطعنامه‌ها در شورای امنیت

شورای امنیت سازمان ملل در نخستین ساعات بامداد دیروز، صحنه آشفته درگیری لفظی میان اعضا بر سر 3‌قطعنامه پیشنهادی درباره سوریه بود؛ وضعیتی که آیینه تمام‌نمای این روزهای این کشور است.

سوریه 7سال است که به صحنه رویارویی قدرت‌های کوچک و بزرگ تبدیل شده و اکنون مطرح شدن نام این کشور در نشست‌های شورای امنیت به یک موضوع روزمره تبدیل شده است. دیروز آمریکا از یک سو و روسیه از سوی دیگر متن پیش نویس‌ قطعنامه‌های خود را به نشست شورای امنیت آوردند اما همانطور که پیش‌بینی می‌شد، هر یک متن دیگری را وتو کرد.

این قطعنامه‌ها پس از آن‌ پیشنهاد شد که آمریکا درخواست داد شورای امنیت برای بررسی حمله شیمیایی اخیر در شهر دوما در نزدیکی دمشق، تشکیل جلسه دهد. آمریکا و روسیه هر دو اعلام کرده‌اند به‌دنبال تحقیق درباره عامل حمله شیمیایی هستند اما رویکردشان درباره چگونی انجام این تحقیقات و همچنین چگونگی ارائه نتایج تحقیق با یکدیگر تفاوت دارد.

قطعنامه آمریکا که از سوی نیکی هیلی ارائه شد، بر تشکیل یک گروه تحقیق بین‌المللی متمرکز بود که این اختیار را خواهد داشت که مشخص کند حمله از سوی کدام سمت درگیری انجام شده است. این قطعنامه با 12رأی مثبت، یک رأی ممتنع چین و 2رأی مخالف روسیه و بولیوی روبه‌رو شد. در واقع، واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه در شورای امنیت از قدرت وتوی این کشور برای بی‌نتیجه گذاشتن پیشنهاد آمریکا استفاده کرد. استدلال روسیه این بود که گروه مسئول تحقیقات نباید درباره تشخیص عامل حمله تصمیم‌گیری کند و تنها باید شواهد و مدارک خود را به شورای امنیت ارائه و شورا در این‌باره تصمیم‌گیری کند. نماینده روسیه گفت که آمریکایی‌ها با این پیشنهاد تنها به‌دنبال «توجیه» برنامه خود برای حمله به سوریه هستند. او گفت: «اگر تصمیم گرفته‌اید آغازگر یک ماجراجویی نظامی غیرقانونی در سوریه باشید، امیدوارم خیلی زود سر عقل بیایید. مسئولیت این حمله با شماست.» در مقابل، نیکی هیلی روسیه را متهم کرد که مانع برخورد با بشار اسد شده و در مقابل مردم سوریه، از یک «هیولا» دفاع می‌کند.

پیشنهاد اول روسیه نیز تنها 6رأی آورد و با مخالفت دیگر اعضای دائم شورای امنیت که رأی مثبت همه آنها برای تصویب یک قطعنامه الزامی است روبه‌رو شد. روسیه نیز همانند آمریکا در این پیشنهاد به‌دنبال تشکیل یک گروه تحقیق بین‌المللی بود اما تصمیم‌گیری درباره مقصر حمله را به‌عهده شورای امنیت گذاشته بود. روسیه استدلال کرد که این گروه ممکن است تحت فشار کشورهای غربی رأی به محکومیت دولت اسد بدهد.

روس‌ها که پیش‌بینی می‌کردند قطعنامه آنها با مخالفت آمریکا و دیگر کشورهای غربی عضو شورای امنیت روبه‌رو شود، پیش‌نویس قطعنامه سومی را هم به نشست آورده بودند. این پیش نویس براساس متن پیشنهادی سوئد تهیه شده بود که وظیفه تحقیق درباره حمله شیمیایی روز یکشنبه در دوما را به‌عهده سازمان منع سلاح‌های شیمیایی (OPCW) می‌گذارد. براساس این پیش‌نویس، سازمان منع سلاح‌های شیمیایی درباره حمله دوما تحقیق کارشناسی می‌کند و نتیجه را به سازمان ملل برای بررسی‌های بیشتر ارسال می‌کند. اعضای شورا برای مشورت درباره این پیش‌نویس لحظاتی تنفس اعلام کردند اما در نهایت ترجیح دادند با آن مخالفت کنند. این پیشنهاد با 5رأی موافق، از دستور کار شورا خارج شد. در حمله شیمیایی روز یکشنبه در دوما 45نفر کشته شده‌اند که بیشترشان کودک و زن هستند. غربی‌ها دولت بشار اسد را مسئول این حمله می‌دانند. دولت سوریه، ضمن رد ادعاهای کشورهای غربی اعلام کرده که این حمله از سوی مخالفان دولت و گروه‌های تروریستی مستقر در دوما انجام شده تا به بهانه‌ای برای حمله غربی‌ها به سوریه تبدیل شود.

نشست شورای امنیت در حالی بی‌نتیجه ماند که آمریکا، انگلیس و فرانسه اعلام کرده‌اند برای حمله به مواضع نظامی دولت بشار اسد در سوریه آماده می‌شوند. ساعتی قبل از این نشست نیز دونالد ترامپ اعلام کرد که در برخورد با سوریه «همه گزینه‌ها روی میز است» و برخورد آمریکا و متحدانش با دمشق، برخوردی «شدید» خواهد بود. همزمان جنگنده‌های روس نیز در آب‌های مدیترانه شرقی بر فراز ناوهای جنگی آمریکا و فرانسه که مجهز به موشک‌های کروز هستند پرواز کردند. صدای پای جنگی دیگر در سوریه، نزدیک‌تر از همیشه به گوش می‌رسد.