نقش کوچک، هنر فراوان

علیرضا محمودی- دبیر گروه ادب و هنر

  در دوسیه همه آکتورهایی که رل ژورنالیست را عهده گرفته‌اند، شادروان پرویز پورحسینی در ایفای نقش متین‌السلطنه در مجموعه هزاردستان، اگر یکه نباشد، یگانه است. عبدالحمید ثقفی ملقب به متین‌السلطنه، از قلم به‌دستان عهد مشروطه است. از او روزنامه طلوع و عصرجدید در حافظه مطبعه مطبوعات فارسی، محفوظ است. او که طبعی متجدد و روالی منورالفکر داشت، در مجلس دوم شورای ملی وکیل مردم مشهد و پایه پارلمان شد. او که در روال پلیتیکی، از اعتدالیون بود، نایب‌رئیس مجلس شد. به‌عنوان وزیر مالیه به وزارتخانه رفت، اما با خوشنامی از آن وزارتخانه بیرون نیامد و اتهام فساد چنان به او چسبید که انفصال از خدمات دولتی با تخفیف، زیبنده جلسه تحلیفش شد. کمیته مجازات که خوشه‌چین تاکستان خیانت شده بود او را در دفتر کارش در حوالی توپخانه به ضرب تیر رولور معدوم و خونش را به روی آخرین شماره عصرجدید پاشاند.
 پورحسینی فقید در یک فصل کوتاه که به روایت رژیستور، مطابقتی با تاریخ کمیته مجازات ندارد، ظاهر می‌شود. متین‌السلطنه خطیب مجلس ختم، قربانی دیگر کمیته است. نقال هزاردستان، مجلس ختم رئیس اداره تامینات را برپا می‌کند. او که در پی کشف راز قتل رئیس اداره غله، خونش بر سنگفرش بازار جاری شده، محل ثقل داستان مبارزان و خائنان است. پورحسینی که او را مطابق متجدین واپسین سنه قرن پیش آراسته‌اند و هیبتی متناسب برایش پیراسته‌اند، با دقت و ظرافت کم‌نظیری که تنها از یک آکتور کارکشته برمی‌آید در چند تکان دادن کوچک دست و چشم و عینک گذاشتن و کاغذ برداشتن و بر سکو ایستادن و لیوان آب سرکشیدن، یک متجدد قلم به‌دست را در جامعه ایران پس از مشروطه، در کمترین فرصت مجسم می‌کند.  فرصت پورحسینی برای تجسم یک متجدد فاسد که صد‌ها جلد نوشته و صد‌ها صفحه چاپ شده در پس و پیش دارد، به اندازه یک جرعه آب نوشیدن است، آنطور اندک که رضا خوشنویس که به جای جوهر از قلم، گلوله از تفنگ می‌فشاند، امانش نمی‌دهد و سینه‌اش را از مجلس زنانه می‌دراند و او را راهی همان جایی می‌کند که صاحب مجلس از پیش رفته است. صدای خسرو خسروشاهی به جای پورحسینی همه‌‌چیز را با رعایت علی کسمایی به اندازه کرده تا یکی از معدود چهره‌های باقیمانده در تاریخ سینما و تلویزیون ایران از شغل روزنامه‌نگاری از یک ژونالیست متجدد نه چندان خوشنام تا این حد به قواره و به اندازه باشد.
این روزها که دست اجل به پشت‌گرمی کووید-19، خرمن فرهنگ را چون تاتار تار و مار می‌کند و دمار از دودمان اهل هنر می‌ستاند، دریغ و حسرت برای از دست رفتن چنین گوهری، تنها دستاویزی است که برای‌مان مانده است که روزنامه‌نویسی این دوران به اندازه همه دوران مرثیه نوشت. باشد که این واپسین باشد.

عکس تست گریم پرویز پورحسینی برای بازی در نقش متین‌السلطنه در مجموعه تلویزیونی هزاردستان. با سپاس از آقای عزیز ساعتی که این عکس را برای نخستین چاپ در اختیار روزنامه همشهری گذاشتند.