جمعه عجیب سیاه ایرانی

عمادالدین قاسمی پناه- خبر‌نگار

از چند سال پیش در این روزها، مردم در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، بیلبوردها و حتی پیامک‌هایی که برای گوشی‌ها ارسال می‌شود، از رویدادی با عناوین حراجمعه، جمعه سیاه یا بلک فرایدی(Black Friday) باخبر می‌شوند که نوید یک خرید ارزان را به مشتریان می‌دهد. اگرچه در نام این رویداد روز «جمعه» خودنمایی می‌کند، اما بعضی از کسب و کارهای مجازی و غیرمجازی، آن را تا چند روز ادامه می‌دهند تا بتوانند کالاهای قدیمی خود را بفروشند. این رویداد در کشورهای با تقویم میلادی پذیرفتنی است، اما زمان برگزاری آن در ایران به دلایلی که در این گزارش می‌خوانید، توجیه‌پذیر نیست. نظرسنجی یک سایت بازاریابی داخلی هم روز گذشته نشان داد که ۸۰ درصد کاربران بلک‌فرایدی سایت‌های ایرانی را واقعی نمی‌دانند.

شاید وقتی دیگر
 اینکه در کشورهای با تقویم میلادی چنین حراجی اتفاق بیفتد، عجیب نیست؛ زیرا یک‌ماه تا پایان سال باقی مانده و شرایط این روزها باعث می‌شود که مشتریان و فروشندگان نیازهای همدیگر را برآورده کنند. با این حال در ایران که قریب به 4‌ماه تا پایان سال زمان داریم، برگزاری این رویداد در این روزها به 2دلیل از منطق مستدلی پیروی نمی‌کند. اگرچه بعضی از کسب و کارها‌ ماه پایانی سال را به‌عنوان انتهای سال مالی خود درنظر نمی‌گیرند، اما ماه‌های پایانی سال(اسفند یا بهمن) برای تولید‌کننده یا فروشنده به‌عنوان معمول‌ترین زمان برای فروش کالاهای قدیمی، انبارگردانی و حسابرسی، پذیرفته شده است؛ بنابراین بدیهی است که فروشندگان حدود یک‌ماه مانده تا نوروز به این بازار فکر کنند. نکته دوم اینکه در ایران عیدی کارمندان و کارگران در بهترین حالت در بهمن‌ماه واریز می‌شود. حتی بسیاری از کارکنان در روزهای پایانی اسفند، عیدی خود را دریافت می‌کنند؛ بنابراین در زمانی که جیب مردم خالی است، گرته‌برداری از این رویداد نه به نفع کسب‌وکارها و نه به نفع مشتریان است. علاوه بر این، بلک فرایدی در کشورهای دیگر به تخفیف‌های زیاد مشهور است، اما بررسی همشهری نشان می‌دهد که تخفیف‌های سایت‌های ایرانی بسیار ناچیز بوده و بیشتر یک شیوه مارکتینگ و نه یک حراج واقعی به‌حساب می‌آید.

زیرساخت‌های نامناسب
این در حالی است که بسیاری از مردم در این رویداد، ترغیب به خرید از سایت‌ها و پلتفرم‌ها می‌شوند، اما هنگامی که به سایت مراجعه می‌کنند با اختلال و مشکلاتی از قبیل کندی سایت یا اصطلاحا down شدن سایت مواجه می‌شوند. این مشکل ناشی از عدم‌تناسب تعداد مشتریان ورودی به سایت با زیرساخت‌های فنی آن سایت است. ‌پهنای باند کم، سرورهای ضعیف و بهره نگرفتن از تکنولوژی‌هایی مانند کلود باعث می‌شود که سایت، جوابگوی این تعداد کاربر نباشد. هزینه‌های سنگین برای ارتقای زیرساخت‌ها و امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مانع آن می‌شود که مدیران سایت‌های فروش زیرساخت‌های خود را ارتقا دهند؛ چراکه سخت‌افزارهای خریداری شده و هزینه پشتیبانی از آنها فقط برای همین چند روز کارایی دارد.

تخفیف‌های کاذب
در زمان برگزاری رویداد بلک فرایدی وقتی شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌ها را نگاه می‌کنید، با کالاهای متنوعی روبه‌رو می‌شوید که بسیاری از آنها دارای تخفیف هستند. با این حال برخی کاربران می‌گویند، بعضی از فروشندگان این رویداد آنلاین، قیمت کالاهای خود را از چند روز قبل افزایش می‌دهند و در زمان برگزاری بلک فرایدی، تخفیفی برای آنها درنظر می‌گیرند. این اتفاق از سال‌های گذشته در دنیای واقعی هم مشاهده می‌شد؛ به‌طوری که بعضی از فروشندگان 2قیمت را روی اتیکت می‌نوشتند و قیمت بالاتر را به شکلی که دیده شود، خط می‌زدند.