قدم مردم آمریکا

حمیدرضا اسلامی-عضو شورای سردبیری

دولت 4ساله دونالد ترامپ آسیب‌های بسیاری به تصویر آمریکا وارد کرد. این جمله ابدا به آن معنا نیست که پیش از آن تصویر خوب و پسندیده‌ای از آمریکا در اذهان جهانیان وجود داشت، اما هر چه بود را بدتر کرد. ما در این گوشه از جهان با آدمی مواجه بودیم که یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای دیپلماسی جهانی را در تنش‌زدایی به محاق برد؛ برجامی که حداقل 7دولت قدرتمند دنیا هزاران ساعت برای حصول آن در بالاترین سطوح وقت گذاشته بودند و چشم‌انداز جدیدی را برای روابط آینده ایجاد کرده بود. جنگ اقتصادی ظالمانه‌ای را علیه مردم ایران آغاز کرد و موجب خسارت‌های بی‌شمار به جان و مال مردم ایران شد. ترامپ همچنین از تعدادی از سازمان‌ها و توافق‌های مهم جهانی که آنها هم محصول دهه‌ها مبارزه و تلاش کشورها بودند، خارج شد که شاید مهم‌ترین آنها سازمان یونسکو و  توافق یا پیمان پاریس در مورد تغییرات اقلیمی بود. سوای اینها چهره نامناسبی از یک رئیس‌جمهور را به نمایش گذاشت. نظریات جنسیتی، نژادپرستانه و سخیف بسیاری از او ابراز شد و پرونده‌های متعددی از آزار و تقلب برای او باز شد. برخی از این رفتارها به شخص ترامپ و منش و رفتار او و درک او و همفکرانش از جهان مربوط بود.
اینکه انتخابات برای آمریکایی‌ها عمدتا کارکرد داخلی دارد و به معاش و رفاهشان مربوط می‌شود، امری بدیهی است، اما آنچه می‌توانست (و توانست) تا حدی این چهره بی‌منطق و مبتذل از آمریکا را در خارج از این کشور بهبود بخشد، چیزی جز تلاش یکپارچه مردم آمریکا برای جبران این زخم نبود. مشارکت بی‌سابقه آمریکایی‌ها از نظر ما و سایر آسیب‌دیدگان سیاست‌های خشن ترامپ، تلاشی محسوب می‌شود برای ترمیم چهره آمریکا. البته اینکه این اتفاق در عمل بیفتد و سکان‌داران بعدی کاخ سفید بتوانند یا بخواهند قدمی در اصلاح روابط خود با جهانیان بردارند، امر دیگری است و اینکه سیاستمداران کشورهای دیگر هم بتوانند از ظرفیت و موقعیت ایجاد‌شده استفاده کنند هم به نوبه‌خود مهم است. حداقل اینکه بهبود وضعیت در مورد کشور ما با توجه به گودال عمیق سوء‌تفاهم‌های موجود بسی دشوار می‌نماید، اما نکته اینجاست که آمریکایی‌ها (مردم آمریکا) قدم مهمی در پس‌زدن نخستین مانع اصلاح امور برداشتند.
دمکراسی اگر هزار عیب داشته باشد، این هنرش را نمی‌توان انکار کرد که در فواصل معین و نسبتا کوتاه (در مقیاس تاریخی) فرصت اصلاح اشتباهات را فراهم می‌آورد. گویا در جهان امروز کمتر عاملی مثل برگزاری یک انتخابات آزاد و فراگیر و با مشارکت بالا می‌تواند توجه جهانیان را به قدرت پایدار یک کشور جلب کند. انتخاب دونالد ترامپ در سال2016 حتما زمینه‌های داخلی مهمی داشته است که از چشم نظریه‌پردازان دور نمی‌ماند اما تشریک مساعی بخش مهمی از جمعیت این کشور برای جبران این انتخاب اشتباه برای ما و همه کشورهایی که به‌دلیلی متاثر از این انتخاب هستیم، امری مهم‌تر محسوب می‌شود. هر انتخابی در ذات خود ظرفیت به خطا رفتن را دارد و تنها عاملی که می‌تواند آن خطا را در فرایندی مردم‌سالارانه جبران کند، باز هم انتخابات آزاد است. کنار آمدن ایران با دونالد ترامپ بنا به رفتارهای نامعقول، خشن و جنگ‌طلبانه او تقریبا ناممکن بود. درست است که سیاست‌های آمریکا در کلیت خود در دست به‌دست‌شدن دولت‌ها تفاوت زیادی نمی‌کند اما هنر و صد‌البته وظیفه سیاستمداران زیرک استفاده از هر امکان ولو اندک برای بهبود شرایط مردم کشور خویش است. حال به‌نظر می‌رسد بخشی از مردم آمریکا، و نه سیاستمداران آن کشور، قدمی برای بهبود رابطه کشور خود با جهانیان برداشته‌اند یا حداقل بهتر است ما از این انتخابات چنین تلقی‌ای داشته باشیم و بر مبنای آن اگر ممکن است حرکت مناسب انجام دهیم.