خاطرات دود گرفته

  راه‌آهن تهران‌ـ شهرری که از آن به «ماشین دودی» دودی یاد می‌شود، در دوره ناصرالدین شاه ساخته شد و یک شرکت بلژیکی افتتاح کرد. این شرکت زمین‌های وسیعی را در غرب املاک نجف‌آباد و شمال اراضی مشایخ تهران که در ضلع جنوبی خیابان دروازه مشهد (خراسان) قرار داشت، به ماشین دودی (ایستگاه) اختصاص داد؛ جایی که امروز بوستان کوثر نام دارد. آن زمان، تهران محصور در حصار ناصری و 12دروازه بود و برای خروج ماشین دودی از شهر، بخشی از حصار را در گوشه جنوب‌شرقی آن خراب کردند. البته فعالیت ماشین دودی هم بی‌خطر نبود چون حوادث ناگواری رقم زد که در اثر ناآشنایی مردم با این وسیله بود. در این صفحه چند عکس قدیمی از ماشین دودی را می‌بینید. 



راه‌آهن تهران‌ـ شهرری به طول 8700‌متر از جنوب‌شرقی محله چال میدان (میدان خراسان فعلی) تا حضرت عبدالعظیم(ع) کشیده شد. فاصله خطوط ریلی آن 80سانتیمتر بود. 



ماشین دودی از شنبه تا پنجشنبه یک نوبت در ساعت10 از تهران به ری و ساعت16 از ری به تهران حرکت می‌کرد در روزهای تعطیل و مناسبت‌های مذهبی، نخستین حرکت ماشین از تهران ساعت8 بود و هر ساعت یک قطار اعزام می‌شد. بلیت ماشین دودی در زمان ناصرالدین شاه 3شاهی، زمان مظفرالدین شاه 5شاهی، در زمان احمدشاه 7شاهی و پس از آن 10شاهی شد. هر شاهی یک بیستم قران بود. در دوره محمدرضا شاه هم بلیت ماشین دودی 2 و نیم ریال بود. 



قدیم‌ها یکی از تفریحات مردم به‌خصوص تهرانی‌ها این بود که سوار ماشین دودی شوند و تا ری بروند. به گفته خودشان هم سیاحت بود و هم زیارت. شعر معروف ماشین دودی آن زمان این بود: «چه خوش بود که به یک کرشمه دو کار/ زیارت شه عبدالعظیم(ع) و دیدن حضرت یار»



ناصرالدین شاه قاجار پس از نخستین سفرش با قطار «ری» به اطرافیانش گفت: «سوار شدن بر ماشین دودی اوقات ما را خوش کرد.» همراهان شاه حرف او را تأیید و هیولای آهنی را از آن پس ماشین دودی صدا کردند.