ممتاز، متوسط، افتضاح

رسول بهروش ـ روزنامه‌نگار

از زمان حرفه‌ای‌شدن لیگ باشگاهی ایران در سال 80، حضور بازیکنان خارجی در تیم‌های کشورمان بسیار پررنگ شد، به‌طوری که هر سال انبوهی از بازیکنان وارداتی با لباس باشگاه‌های مختلف به میدان می‌رفتند. با این حال با توجه به مشکلات اقتصادی و حقوقی پیش آمده، سازمان لیگ ایران جذب بازیکنان و مربیان خارجی جدید را ممنوع اعلام کرده و فقط بازیکنان موجود مجاز به تمدید قرارداد با باشگاه فعلی شدند. در نتیجه تا اطلاع ثانوی و رفع این ممنوعیت، روند حضور بازیکنان خارجی در لیگ برتر ایران کاهشی خواهد بود. ما در این دودهه تصاویر تاریک و روشن زیادی از حضور بازیکنان خارجی در لیگ برتر کشورمان داشته‌ایم؛ از فوتبالیست‌هایی که استعداد قابل توجهی داشتند و واقعا از نظر فنی کمک کردند گرفته تا گنجشک‌های رنگ‌خورده‌ای که به جای قناری قالب شدند و به هیچ کاری نمی‌آمدند.

این 14نفر باقی ماندند
بدون آنهایی که فسخ قرارداد کرده‌اند یا جدا شده‌اند، فعلا 14بازیکن خارجی در باشگاه‌های ایرانی باقی مانده‌اند که اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، تیم‌های فعلی‌شان را در لیگ بیستم همراهی خواهند کرد. البته فراموش نکنیم هنوز فصل نقل‌وانتقالات به پایان نرسیده و احتمال جدایی هر یک از این نفرات وجود دارد. فهرست بازیکنان خارجی در شروع لیگ بیستم از این قرار است: بشار رسن و بوژیدار رادوشویچ (پرسپولیس)، شیخ دیاباته و هروویه میلیچ (استقلال)، حمزاوی عکاشه (تراکتور)، دارکو بیدوف، ایوان مارکوویچ (ذوب‌آهن)، کی‌روش استنلی، محسن الغسانی، جورجی گولسیانی (سپاهان)، گادوین منشا (گل‌گهر)، موسی کولیبالی، آیاندا پاتوسی و لوسیانو پریرا (فولاد).

کمترین میزان در 5سال گذشته
تعداد بازیکنان خارجی لیگ بیستم، از نظر آماری حداقل در طول 5سال گذشته کمترین میزان ممکن بوده است. لیگ نوزدهم 44بازیکن خارجی داشت که بعضا در میانه‌های فصل به تیم‌های مختلف پیوستند. این تعداد در لیگ هجدهم 35نفر بود. در فصل هفدهم 25بازیکن خارجی در لیگ برتر حضور داشتند و سال قبل از آن یعنی در لیگ شانزدهم نیز مجموعا 38بازیکن خارجی داشتیم. امسال اما با توجه به ممنوعیت جذب بازیکن خارجی، امکان افزوده‌شدن بر عدد 14نفر فعلی وجود ندارد، اما ممکن است این تعداد کمتر شود.

برزیلی‌های تقلبی
برزیل به سرزمین فوتبال مشهور است. این کشور سالانه صدها فوتبالیست را در سطوح مختلف به کشورهای گوناگون جهان ترانسفر می‌کند که سهمی از آن هم مال ایران است. آمار نشان می‌دهد از زمان حرفه‌ای‌شدن لیگ کشورمان 122بازیکن برزیلی به ایران آمده‌اند؛ بیش از هر کشور دیگری. عمده مدیران ناکارآمد دولتی در فوتبال ایران گمان می‌کنند فوتبالیست برزیلی لزوما بهتر از بازیکنان کشورهای دیگر است. همین باور ناشیانه هم باعث شده بسیاری از بدترین بازیکنان تاریخ لیگ برتر ما ملیت برزیلی داشته باشند. به‌عنوان مثال می‌توان به 2برزیلی بنجل پرسپولیس اشاره کرد که سوژه خنده شدند و برای همیشه به‌عنوان نمادی از بی‌کیفیتی باقی خواهند ماند. دی‌کارمو بازیکنی بود که لیگ هشتم به پرسپولیس پیوست؛ کسی که علی کریمی و نیکبخت مقابل دروازه خالی او را صاحب توپ می‌کردند، اما نمی‌توانست گل بزند و یک استادیوم را به خنده می‌انداخت. در مورد او، بعدها راست یا دروغ گفتند در برزیل پرنده‌فروشی می‌کرده است! جونیور براندائو هم دیگر شاهکار برزیلی پرسپولیس در همین پست بود؛ بازیکنی که توانست حتی روی دی‌کارمو را هم سفید کند. مشخص نیست چطور قهرمان چندسال اخیر فوتبال ایران چنین بازیکن بنجلی را به قیمت گزاف جذب کرد. قرارداد جونیور که امسال شماره 7 علی پروین را هم از اعتبار ساقط کرد، 500هزار دلار بود، اما مدیران باشگاه با 300هزار دلار او را به خانه‌اش فرستادند؛ چیزی حدود 9میلیارد تومان!

برزیلی‌های اورجینال
البته برزیلی خوب هم کم نداشته‌ایم. اساسا بهترین گلزنان خارجی تاریخ لیگ برتر مال همین کشور هستند؛ لوسیانو ادینیو با 82گل زده صدرنشین است و پریرا با 81گل او را تعقیب می‌کند. پریرا یا همان شیمبا که حضورش در فولاد ادامه دارد، به‌احتمال زیاد این فصل عنوان بهترین گلزن خارجی تاریخ لیگ برتر را به‌خودش اختصاص خواهد داد. یک برزیلی خوب دیگر هم فابیو جانواریو بود؛ زننده گل قهرمانی استقلال در لیگ هشتم که اواخر دهه80 نمایش‌های بسیار درخشانی در خط میانی آبی‌پوشان داشت. حالا که از برزیلی‌های ضعیف پرسپولیس حرف زدیم، یادی هم کنیم از نیلسون دروازه‌بان که در مجموع عملکرد خوبی داشت؛ گرچه معمولا در بزنگاه‌ها گل‌های بدی دریافت می‌کرد.

سایر صادرکنندگان موفق
عراق هم ازجمله کشورهایی است که زیاد بازیکن به ایران فرستاده است. این کشور با اعزام 25بازیکن به لیگ برتر ایران، در صدر جدول صادرکنندگان بازیکن به لیگ برتر بین کشورهای آسیایی قرار گرفته است. لیگ ایران تا به حال مجموعا 60بازیکن آسیایی داشته است. همچنین 170بازیکن اروپایی هم در لیگ کشورمان بازی کرده‌اند که سهم ارمنستان فرستادن 26بازیکن به تیم‌های مختلف ایرانی بوده است. از بین 83آفریقایی لیگ برتر هم 22بازیکن ملیت نیجریه‌ای داشته‌اند.

گران‌ترین خارجی تاریخ
مانند بازیکنان ایرانی، در مورد دستمزد فوتبالیست‌های خارجی هم معمولا اعداد و ارقام رسمی و دقیق اعلام نمی‌شود، اما سال گذشته رسانه‌ها به کوین فورچونه، بازیکن اهل مارتینیک تراکتور لقب گران‌ترین خارجی تاریخ لیگ برتر را دادند. گویا قرارداد او با تراکتور سه‌ساله، به ارزش سالانه 600هزار دلار بوده که در مجموع به عدد یک‌میلیون و 800هزار دلار بالغ می‌شده است. او مدتی در ایران ماند و مثل همه خارجی‌های تراکتور قراردادش را فسخ کرد و رفت. فورچونه با شکایت از تراکتور در مرحله اول موفق شده این باشگاه را به پرداخت غرامت یک‌میلیون و 100هزار دلاری محکوم کند.

تعداد مربیان خارجی صفر شد
برخلاف بازیکنان خارجی که قرارداد برخی از آنها تمدید شد و در لیگ ایران ماندند، فصل بیستم نخستین سال برگزاری تاریخ لیگ برتر است که در آن حتی یک مربی خارجی هم نداریم. پیش از این هرگز چنین اتفاقی در لیگ برتر رخ نداده بود و باشگاه‌ها به‌طور گسترده از مربیان خارجی استفاده می‌کردند، اما حالا هر 16نیمکت لیگ برتری به ایرانیان رسیده است. به‌عنوان مثال باشگاهی مثل پرسپولیس در لیگ برتر در 10مقطع از حضور مربیان خارجی به این شرح استفاده کرده بود: وینکو بگوویچ، راینر زوبل، آری هان، مصطفی دنیزلی(2بار)، نلو وینگادا، زلاتکو کرانچار، مانوئل ژوزه، برانکو ایوانکوویچ و گابریل کالدرون. سپاهان هم آمار مشابهی در این زمینه داشت: استانکو پوکله‌پوویچ (2بار)، ادسون تاوارس، لوکا بوناچیچ (2بار)، جوروان فریرا، انگین فیرات، زلاتکو کرانچار (2بار) و ایگور استیماچ. تراکتور از مربیانی مثل توشاک، دنیزلی و تونی اولیویرا استفاده کرده بود و رولاند کخ، وینفرد شفر و آندره‌آ استراماچونی هم 3سرمربی خارجی استقلال در لیگ برتر بودند. حالا اما همه مربیان ایرانی هستند و این مسئله بعضا باعث شده شاهد حضور چهره‌های جوانی مثل مهدی رحمتی، رحمان رضایی، بیاتلو و فاضلی روی نیمکت تیم‌های گوناگون باشیم.