غروب جلال

حسنا مرادی
هجدهم شهریورماه 1348، «جلال آل‌احمد» در چهل‌وشش‌سالگی در اسالم گیلان، درحالی‌که هیچ‌کسی منتظر مرگش نبود، از دنیا رفت. فوت ناگهانی جلال نه‌تنها دوستان و نزدیکان و جامعه ادبی ایران را شوکه کرد، بلکه تا سال‌ها بعد دستمایه گمانه‌زنی‌های فراوانی شد و کتاب‌ها و مطالب متعددی در مورد علت و چگونگی آن نوشته شد. «شمس آل‌احمد»، برادر جلال، مرگش را مشکوک و احتمالا کار ساواک می‌دانست، اما «سیمین‌ دانشور» علت مرگ او را سکته قلبی عنوان می‌کرد. حتی بعدها «رضا براهنی» علت مرگ جلال را به نقل از سیمین دانشور، سکته مغزی دانست. این روایت‌های گوناگون و متناقض از نزدیکان جلال، نه‌تنها کمکی به روشن شدن علت مرگ جلال نکرد، بلکه بعد از سال‌ها تنها ماجرای مرگ او را مبهم‌تر کرده. علاوه بر اینها، جلال وصیت کرده بود که بدن او را به نخستین سالن تشریح دانشکده پزشکی دانشگاه تهران اهدا کنند، اما نه‌تنها به وصیت او عمل نشد، بلکه او غریبانه و به‌سرعت در مسجد فیروزآبادی شهرری دفن شد. حتی محل دفن او هم عجیب بود؛ امامزاده عبدالله شهرری، مدفن بسیاری از نامداران آن عصر، تنها چندصد متر با مسجد فیروزآبادی فاصله دارد و قبرستان باغ توتی حرم حضرت‌عبدالعظیم هم در فاصله کمتر از یک کیلومتری این مسجد واقع شده؛ با این حال او را بی‌نام و نشان خاصی در یک مسجد دفن کردند و بر عجیب بودن مرگ او و ماجراهای آن افزودند.