سیحون در سه‌راهی جمهوری چه ساخت؟

سعید برآبادی     

درباره سینما آسیا سخن بسیار گفته شده است؛ چه این ساختمان به‌دلیل نوع معماری، مکان قرار گرفتن، ویژگی‌های تخصصی حوزه سینما و پخش فیلم در دوران خود یک نمونه اعلا از فرهنگ سینمارویی ایرانیان را نشان می‌داده و اکنون ساختمان نیمه‌مخروبه‌ای که از آن باقی‌مانده است نیز، حسرت عابران سه راه جمهوری را به همراه دارد. تاریخ تاسیس، 1337، درجه کیفی سالن، الف، ظرفیت، 962 صندلی و مالک، یزقل شبان. اینها اطلاعاتی است که عباس بهارلو، مورخ سینما درباره سینما آسیا گفته است. به این اطلاعات می‌شود نام هوشنگ سیحون را هم به‌عنوان معمار بنا اضافه کرد. او در جایی از خاطراتش نوشته است:
« در داخل سالن هم از نظر نور و هم طرز چیدن صندلی‌ها چیز تازه‌ای به‌کار بردیم و ترتیبی داده شده بود که همه راحت فیلم را ببینند. به لحاظ ورودی و خروجی دقت زیادی شده بود. به‌دلیل اینکه در تقاطع دو خیابان پر رفت‌وآمد واقع شده بود تلاش کردیم دیوار سالن نمایش کاملا صداگیر باشد، درحالی‌که سالن انتظار در امتداد خیابان بود». ظرافت و شخصی‌سازی‌ طراحی بنا با آهنگری شبکه‌ای جداره سینما یک هویت منحصر به‌فرد یافته و این از محصولات فکری سیحون است که در هر جای شهر بنایی ساخته، امضایش را پای آن به یادگار گذاشته است. حتی اگر کسی نداند معمار این ساختمان کیست، با یک نگاه به این کنگره‌های فلزی آبی رنگ می‌تواند مطمئن باشد پای یک معمار و طراح مدرن ایرانی عاشقِ پیشینه فرهنگی ایرانیان در میان است. سینما آسیا اما برخلاف طلیعه‌ای که داشت و رکوردهای بازدید فیلم را جابه‌جا کرد، سرانجام بدی یافت. در اوایل دهه 40برادران اخوان آن را خریدند و در سال1348 به شرکت تماشا فروخته شد که سهامداران اصلی آن، دو هندی به نام‌های امرلال هندوجا و نارانداس بگواندلاس و محمدعلی فردین بودند. با بازگشت هندوجا به هندوستان، سرپرستی این سینما به عطاخان رسید و او بخش بالکن سینما را با 390نفر ظرفیت افتتاح کرد اما گویی عمر این ساختمان به حضور هندوجا در ایران گره خورده بود چرا که در طول نیم قرن، چراغ عمر این سینما آرام‌آرام به خاموشی گرایید.