شیراز؛ یک رکاب تا شهر ملی دوچرخه

فاطمه عباسی- روزنامه نگار

تجهیز شیراز به دوچرخه‌های هوشمند و استقبال شهروندان از این وسیله باعث شده تا مدیریت شهری شیراز به فکر ثبت این شهر به‌عنوان شهر ملی دوچرخه باشد. استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی در دنیا تجربه چندین ساله دارد اما در ایران با کمی تأخیر این وسیله حمل‌ونقلی، ابتدا از خیابان‌های پایتخت سر درآورد و بعد از استقبال تهرانی‌ها، این طرح از اواخر آذر ۹۸ به شیراز رسید که عنوان تنها کلانشهر کشور با هوای پاک را دارد. حالا دوچرخه‌های نارنجی به جزئی از نمادهای این شهر بدل شده‌اند. دوچرخه‌هایی که در گوشه و کنار خیابان‌ها و پیاده‌روهای سرتاسر شهر منتظر علاقه‌مندان به هوای پاک هستند تا آنها را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. مدیران شهری شیراز نیز با هدف کاهش ترافیک و شلوغی و سلامت شهروندان، تعداد دوچرخه‌ها را افزایش داده‌اند. همچنین با ساخت مسیرهای ویژه دوچرخه در خیابان‌ها و محله‌های شهر و برگزاری برنامه‌هایی چون سه‌شنبه‌های بدون خودرو درصددند تا شهروندان بیشتری را به استفاده از این وسیله حمل‌ونقل پاک ترغیب و شیراز را به شهر ملی دوچرخه تبدیل کنند.

تجربه شهروندان از دوچرخه‌سواری در شهر
طبق آمار و گفته‌های مسئولان شیراز از آذر سال گذشته تا ابتدای شهریور امسال 196هزار و 409سفر با دوچرخه‌های هوشمند اشتراکی (بیدود) انجام شده که تعداد سفرهای روزانه را به هزار و 800مورد رسانده است. با این حال شیرازی‌ها معتقدند این طرح هنوز هم جای کار دارد. احمد باقری، یکی از شهروندان شیرازی و مشترک دوچرخه‌های اشتراکی می‌گوید: دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز به کلاه ایمنی مجهز نیستند و این موضوع می‌تواند خطراتی را برای شهروندان ایجاد کند. درصورتی که می‌توان کلاه ایمنی قفل‌دار برای این دوچرخه‌ها درنظر گرفت. شهرداری هم باید برای ترغیب بیشتر مردم، هزینه اجاره دوچرخه‌ها را از نرخ فعلی کمتر کند. عماد کازرونی، دیگر شهروند شیرازی نیز معتقد است این شهر به مسیرهای بیشتری برای دوچرخه‌سواری نیاز دارد و می‌گوید: من سال‌هاست که برای رفت‌وآمد در شهر از دوچرخه شخصی استفاده می‌کنم. در چند سال اخیر شهرداری مسیرهایی را برای دوچرخه‌سواران ایجاد کرده است، اما به‌نظرم این مسیرها نه فقط در خیابان‌های شلوغ و پر جمعیت، بلکه در تمامی خیابان‌ها و محله‌ها باید ایجاد شود تا به تعداد دوچرخه‌سواران افزوده شود. او تأکید می‌کند در کنار تامین زیرساخت‌ها برای دوچرخه‌سواری، پیش‌بینی تمهیداتی برای تأمین امنیت دوچرخه‌سواران نیز یکی از عوامل کلیدی در ترویج فرهنگ دوچرخه‌سواری است. مواردی مانند آموزش‌ رانندگان درباره نحوه مواجهه با دوچرخه‌سواران و ایمن‌سازی و مناسب‌سازی معابر و مسیرها. خسرو اعتمادی، شهروند شیرازی نیز در این ‌باره می‌گوید: قوانین برخورد با دوچرخه‌سواران در حمل‌ونقل روزمره شناخته‌شده نیست. توجه رانندگان به امنیت دوچرخه‌سواران خیلی کم است؛ به‌ویژه در مرکز شهر به‌دلیل تراکم خودروها و موتورسواران، احتمال تصادف بالاست.

تکمیل رینگ خطوط دوچرخه
چندی پیش حیدر اسکندرپور، شهردار شیراز و رئیس کارگروه شهر ملی دوچرخه از تکمیل رینگ مسیر دوچرخه‌سواری در محدوده‌ برخی مناطق شهرداری در آینده نزدیک خبر داد و آن را گامی بزرگ برای تبدیل شیراز به شهر ملی دوچرخه عنوان کرد.
رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر شیراز با تأیید اظهارات شهردار به همشهری می‌گوید: هنگام تدوین بودجه شهرداری شیراز، به شهرداری‌های مناطق تأکید کردیم که احداث و بهسازی خطوط دوچرخه‌سواری شهر را تا سطح محله‌ها دنبال کنند تا رفت‌وآمد دوچرخه‌سواران در شهر بیش از پیش تسهیل شود. نواب قائدی با بیان اینکه در سال‌های گذشته نیز ایجاد چندین کیلومتر از مسیرهای دوچرخه‌سواری در اولویت اقدامات کمیسیون حمل‌ونقل و ترافیک بوده، می‌افزاید: برای تحقق شاخص‌های شهر انسان‌محور و فرهنگسازی استفاده از دوچرخه، ترویج استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی در سفرهای درون‌شهری شهروندان درحال افزایش است. وی اضافه می‌کند: براساس برنامه پنج‌ساله شیراز، در سال 1403باید تعداد دوچرخه‌های شهر به ۱۰ هزار دستگاه برسد. تحقق این موضوع برای معرفی شیراز به‌عنوان شهر ملی دوچرخه از سوی مدیریت شهری دنبال می‌شود.

اقدامات شهرداری برای شهر ملی دوچرخه
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار شیراز نیز در این زمینه به همشهری می‌گوید که دوچرخه‌های اشتراکی به‌عنوان یک مکمل در کنار سیستم‌های حمل‌ونقل در کلانشهر شیراز، فعالیت خود را آغاز کرده است.
مجتبی زوربخش با اشاره به موفقیت شهرداری تهران در طرح دوچرخه‌های بی‌دود ادامه می‌دهد: می‌توان با الگوبرداری از عملکرد مدیران شهری پایتخت، این طرح را به شکلی مطلوب در شیراز نیز پیش برد و مسیرهای دوچرخه‌سواری را افزایش داد.
وی به احداث بیش از ۲۰۰ کیلومتر مسیر دوچرخه در مناطق مختلف شهر و افزایش این میزان به ۳۰۰ کیلومتر تا پایان سال اشاره و عنوان می‌کند: براساس اعلام شورای ترافیک وزارت کشور، تمامی کلانشهرها موظفند تا سال 1404، سهم استفاده از دوچرخه‌سواری را به ۶ درصد برسانند. سهم فعلی شیراز زیر 3درصد است و با برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته تا 1404به سهم 6درصدی خواهیم رسید. امیدواریم با توجه به جایگاه خوب شیراز، از نظر اجرای این طرح در بین کلاشهرها، بتوانیم عنوان شهر ملی دوچرخه را به‌زودی کسب کنیم. معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری شیراز با بیان اینکه ۲۸۵ ایستگاه دوچرخه‌ در نقاط مختلف شهر درنظر گرفته شده است می‌افزاید: افراد متقاضی می‌توانند دوچرخه‌ها را از ایستگاه‌ها یا هر مکان دیگری که دوچرخه‌ها در آنجا پارک شده تحویل بگیرند. این طرح به‌صورت ۲۴ساعته اجرا می‌شود و درصورت رها شدن دوچرخه‌ها در مکان‌های کم‌متقاضی، مجری طرح، دوچرخه‌ها را به ایستگاه‌های تعیین‌شده منتقل می‌کند.
زوربخش با اشاره به ورود دوچرخه‌های نسل چهارم به سیستم شهری، تفاوت آنها با سه نسل قبل را داشتن جی پی اس، قفل الکترونیکی و سامانه هوشمند عنوان کرده و می‌گوید: درصورت استقبال مردم از این طرح به‌ویژه در نقاط پرتردد شهر، هزینه استفاده از دوچرخه‌ها کاهش و طرح‌های تشویقی افزایش می‌یابد.

برگزاری دوره‌های آموزشی دوچرخه‌سواری
معاون شهردار شیراز درباره دیگر طرح‌های اجرا شده شهرداری توضیح می‌دهد: برای دستیابی به‌عنوان شهر ملی دوچرخه باید استانداردهایی در شهر رعایت شود که به این منظور به غیراز ایجاد مسیرهای ویژه، دوره‌های آموزشی دوچرخه‌سواری و مربیگری را نیز برگزار می‌کنیم. در بخش آموزش همگانی نیز با تهیه کلیپ‌های آموزش قوانین راهنمایی و رانندگی و انتشار در فضای مجازی سعی در اشاعه فرهنگ دوچرخه‌سواری داریم.
او اضافه می‌کند: شناسنامه‌دار کردن مسیرها یکی دیگر از اقدامات شهرداری شیراز است که با این کار شهروندان می‌توانند در نقشه دیجیتال شهر، مسیرهای مشخص شده برای دوچرخه‌سواری را شناسایی کنند. کمپین سه‌شنبه‌های بدون خودرو نیز هر هفته در شهر برگزار می‌شود و معتقدیم در شرایط کرونایی، استفاده از دوچرخه به‌عنوان یک وسیله تک‌سرنشین و پاک، می‌تواند به سلامت شهروندان کمک کند. برای دوره پس از کرونا نیز قصد داریم آموزش دوچرخه‌سواری را برای دانش‌آموزان در پارک‌های ترافیک شهر برنامه‌ریزی کنیم. زوربخش درباره دوچرخه‌سواری بانوان در شهر شیراز نیز می‌گوید: شهرداری متولی تفکیک جنسیتی نیست و تا جایی که اطلاع دارم برای استفاده بانوان از دوچرخه‌های اشتراکی مشکلی وجود ندارد.
    
امروزه شهرهای توسعه‌یافته کاملا دریافته‌اند که راه رهایی از آلودگی هوا و گرم شدن زمین و همچنین اتلاف وقت و انرژی در ترافیک، استفاده از وسایلی مانند دوچرخه است؛ علاوه برآنکه در دنیای مدرن امروز و غفلت افراد از سلامت جسم و روح، دوچرخه‌سواری به‌عنوان یک ورزش مفرح، سلامت افراد را در بلندمدت تامین می‌کند. به همین دلیل، در بسیاری از کلانشهرهای ایران، تلاش‌های زیادی از سوی شهرداری‌ها برای فرهنگسازی استفاده از دوچرخه بین شهروندان می‌شود.

کارت عضویت 5 ساله با 20 هزار تومان
مجتبی زوربخش، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری شیراز: با تصویب شورای شهر شیراز یارانه‌ای را برای استفاده شهروندان از دوچرخه‌های هوشمند درنظر گرفتیم که طبق آن شهروندان به جای پرداخت 189هزار تومان با پرداخت ۲۰ هزار تومان به‌عنوان حق عضویت پنج‌ساله، کارت دریافت کنند و با استفاده از نرم‌افزار هوشمند نصب‌شده روی گوشی‌های خود، به ازای هر نیم ساعت استفاده از دوچرخه، هزار و ۵۰۰ تومان بپردازند.