سخن نو آر که نو را حلاوتی است دگر

  حافظ روحانی  

شاید بتوان از جلیل ضیاءپور به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین چهره‌ها در هنر مدرن ایران نام برد. او که متولد سال1299 در بندرانزلی بود تقریباً تمامی زندگی خود را صرف اشاعه و گسترش آموخته‌هایش کرد. او یکی از ۳ نفری است که در سال1319 وارد هنرکده هنرهای زیبا شد تا نقاشی بخواند (۲ نفر دیگر، حسین کاظمی و جواد حمیدی بودند) و با کسب رتبه اول بورسیه سفر به فرانسه شد تا تحصیلاتش را ادامه دهد. ضیاءپور در سال1327به ایران بازمی‌گردد. در آن سال‌های اواخر دهه1320، تعداد نقاشان نوگرا همچنان کم‌ است و به همین دلیل نیروی چندانی برای مقابله با جریانات قدرتمندی چون نگارگری یا شاگردان کمال‌الملک را ندارند که هم محبوبند و هم بانفوذ. ضیاءپور درست همان چهره‌ای است که نوگراها نیاز دارند؛ مردی مبارزه‌جو که آماده تشکیل نهادهای مختلف برای گسترش هنر نو است.
انجمن هنری خروس‌جنگی یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های اولیه او به‌حساب می‌آید. انجمن در دفتر ضیاءپور در خیابان تخت‌جمشید (آیت‌الله طالقانی فعلی) تشکیل می‌شود. هدف انجمن به گفته ضیاءپور «مبارزه در برابر کهنه‌پرستی و سنت‌گرایی به دور از واقعیات زمانه» است. اعضای اولیه انجمن شامل غلام‌حسین غریب، حسن شیروانی، مرتضی حنانه و جلیل ضیاءپور هستند. انجمن یک مجله هم به نام خروس جنگی منتشر می‌کند که بعدتر به‌دلیل سوءتفاهم بر سر شباهت واژه کوبیسم که ضیاءپور در موردش زیاد می‌نویسد و واژه کمونیسم که حساسیت‌برانگیز بود، تعطیل می‌شود. با اضافه‌شدن هوشنگ ایرانی به مجله در سال1330 نقش ضیاءپور به‌تدریج کم‌رنگ می‌شود.