کرمانشاه
تله‌کابین کرمانشاه پاسوز طاق بستان شد
طرح جدید تله‌کابین کرمانشاه باید خارج از حریم طاق بستان باشد
فرحناز چراغی- کرمانشاه-خبرنگار
طبق آخرین وعده مسئولان کرمانشاه تله‌کابین طاق‌بستان قرار است بهمن به بهره‌برداری برسد؛ پروژه‌ای که کارش سال89 آغاز شد و قرار بود طی دوسال به بهره‌برداری برسد تا علاوه بر جذب گردشگر داخلی و خارجی، زمینه اشتغال بخشی از جمعیت بیکار کرمانشاه را فراهم کند. با اینکه طرح اولیه نصب تله‌کابین بر فراز طاق‌بستان همان زمان تصویب شد و حتی به امضای برخی از اعضای شورای فنی سازمان وقت میراث فرهنگی هم رسید، اما کمبود اعتبار اجازه نداد طرح از روی کاغذ فراتر برود. حالا بعد از گذشت 10سال حرف از سرمایه‌گذار جدید و بهره‌برداری در بهمن‌ماه به میان آمده.
چالش شهرداری با میراث فرهنگی
کرمانشاه، استانی با ظرفیت بالای گردشگری تاریخی و طبیعی است که از نظر زیرساخت‌های جذب توریسم بسیار ضعیف عمل کرده و می‌توان گفت در این استان 2میلیون نفری کمتر زیرساختی برای گذران تفریح وجود دارد. تنها شهربازی کوچک کرمانشاه هم به‌دلیل فرسایش و نداشتن استانداردها بعد از پلمب چند باره مدتی است تعطیل شده. با توجه به همین نکات ایجاد تله‌کابین نه‌تنها زیرساختی برای ارتقای گردشگری کرمانشاه محسوب می‌شود، بلکه می‌تواند محلی برای تفریح شهروندان هم باشد.
با این همه در شرایطی که شهرداری از پیشرفت ۶۰درصدی پروژه خبر می‌دهد، اما اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به‌عنوان متولی طاق‌بستان معتقد است هنوز موافقت اصولی در این‌باره به شهرداری اعلام نشده است. از سوی دیگر، رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری کرمانشاه، طرح تله‌کابین را خارج از حریم طاق‌بستان می‌داند که مشکلی برای ثبت جهانی آثار تاریخی به‌وجود نخواهد آورد.
وحید شامبیاتی با اشاره به اینکه طرح تله‌کابین از دو دهه پیش مطرح شده است به همشهری می‌گوید: «مجوز اولیه به این شرط داده شده بود که تله‌کابین در روند ثبت جهانی اثر تاریخی طاق‌بستان مشکلی ایجاد نکند. به همین دلیل و باتوجه به دغدغه‌ای که خود مدیریت شهری درباره ثبت آثار تاریخی داشت در سال۹۷ با نظر کارشناسان، جانمایی طرح تغییر پیدا کرد و هم‌اکنون محل تله‌کابین کاملا خارج از حریم طاق‌بستان است تا هیچ مشکلی برای ثبت آثار تاریخی به‌وجود نیاید.»
وی با بیان اینکه طرح تله‌کابین یک کیلومتر با آثار طاق‌بستان فاصله دارد، اظهار می‌کند: «طرح در دو سایت ابتدایی و انتهایی جانمایی شده است. سایت ابتدایی 2هکتار و طرح انتهایی حدود ۳۰هکتار مساحت دارد و همه عملیات سازگار با طبیعت و بدون هیچ دخل و تصرفی در طبیعت انجام می‌شود.»
رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری کرمانشاه در بخش دیگری از سخنان خود از بهره‌برداری پروژه با 172میلیارد تومان اعتبار در تاریخ ۲۲بهمن خبر می‌دهد و تأکید می‌کند که پروژه براساس برنامه 4ساله طراحی شده و هم‌اکنون پایه ۸ آن در حال اجراست. او زمان تقریبی تکمیل صد در صدی این پروژه را حدود 3 تا 4سال آینده اعلام می‌کند.
در انتظار نظر کارشناس
تکمیل پروژه تله‌کابین طاق‌بستان از اردیبهشت امسال آغاز شده و از آنجا که این پروژه با حریم منظری طاق‌بستان معارض داشت، مسیر خط تله‌کابین جابه‌جا و از حریم خارج شده است. رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری کرمانشاه با تأکید مجدد بر این موضوع، به صدور مجوزهای لازم از سوی میراث فرهنگی هم اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «با توجه به روند، انتظار ما این است که میراث فرهنگی سنگ‌اندازی بر سر راه سرمایه‌گذاران پروژه را کنار بگذارد، زیرا مردم استان ۲۰سال است منتظر اجرای این پروژه هستند.»
شامبیاتی مانند بسیاری از مسئولان کرمانشاه معتقد است اجرای این پروژه می‌تواند در ایجاد اشتغال و رونق گردشگری مؤثر واقع شود و کرمانشاه را به مقصد گردشگری تبدیل کند.
هرچند مدیرکل میراث فرهنگی کرمانشاه هم به رشد گردشگری و اشتغال‌زایی با احداث تله‌کابین طاق‌بستان اعتقاد دارد، اما بر تامل برای دریافت مجوزهای نهایی تأکید می‌کند.
امید قادری به زمان آغاز به‌کار پروژه در سال92 اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید:« میراث فرهنگی در سال92 به پروژه مجوز داده بود. کارها کمی پیش رفت تا اینکه وقفه‌ای پیش آمد و سال95 نقشه اجرایی از نظر فنی تغییر کرد. بنابراین بار دیگر در این سال برای پروژه مجوز صادر شده است. سرمایه‌گذار قبلی پروژه طبق این مجوزها کار را شروع کرد و به پیشرفت زیادی هم رسید، اما نگرانی‌هایی وجود داشت که در محل ستون‌ها لایه‌هایی از آثار تاریخی باارزش قرار داشته باشد. به‌همین دلیل دوباره جلسه‌ای تشکیل شد تا پس از بررسی‌ها مجوز جدید برای کار صادر شود. هم‌اکنون با توجه به ابلاغ نقشه حریم اثر طاق‌بستان در سال97 منتظر نظر کارشناس پژوهشگاه میراث فرهنگی هستیم تا بعد از اعلام نتیجه، درباره مجوز جدید این پروژه تصمیم‌گیری کنیم.»
مدیرکل میراث فرهنگی کرمانشاه درباره مجوزهای قبلی هم توضیحاتی می‌دهد و تصریح می‌کند: «در گذشته صورتجلسه این طرح تدوین و بند اول موافقت اصولی در حوزه گردشگری و نه میراث فرهنگی داده شده است. ما نیز در نامه‌ای اعلام کرده‌ایم که موافقت اصولی برای حوزه میراث فرهنگی صادر نشده است و اساسا چنین مجوزی صادر نمی‌شود. بنابراین بند اول صورتجلسه قدیمی «کان لم یکن» اعلام شد و در بند دوم اعلام کردیم موانع ثبت جهانی طاق‌بستان مطرح شده است.»
مجوزهای قبلی باطل است
مدیر سایت طاق‌بستان هم در گفت‌وگو با همشهری صحبت‌های مدیرکل میراث فرهنگی را تأیید می‌کند و می‌گوید: «برخلاف گفته‌های مسئولان شهرداری هیچ موافقت اصولی از سوی پایگاه میراث فرهنگی با شهرداری صورت نگرفته و تا امروز هم معاون میراث فرهنگی وزارتخانه نامه‌ای مبنی بر موافقت اصولی به میراث فرهنگی استان نداده است.»
مهدی‌آبادی با بیان اینکه شهرداری ۱۵سال پیش درخواست اجرای پروژه را از پایین‌تر از بیمارستان امام‌حسین تا دشت کاهو داده بود، می‌افزاید: «ظاهرا آن زمان مدیرکل استان و معاون میراث وقت، موافقت کرده بودند، اما براساس قانون اگر پروژه‌ای تا یک‌سال اجرایی نشود باید دوباره موافقت اصولی بگیرد و با توجه به اینکه شهرداری کار را رها کرده بود و اجرای خط تله کابین قبلی از سوی شهرداری تا به امروز صورت نگرفته است، مجوزهای پیشین باطل است.»
مدیر سایت تاریخی گردشگری طاق بستان ادامه می‌دهد: «در موافقت قبلی، شهرداری مجاز به اجرای یک پایه روی اثر تاریخی معروف به گورستان پارتی نبود و این ممنوعیت طرح را با مشکل فنی مواجه کرد. به همین دلیل هم شهرداری خط قبلی را به اجبار رها کرد و حالا بهانه شهرداری این است که میراث آن زمان اجازه نداده که پایه‌های بتنی را در گورستان پارتی بزند و حالا بر سر میراث منت می‌گذارند که به‌خاطر دغدغه این اداره مسیر را جابه‌جا کرده‌اند.»
باتوجه به صحبت‌های آبادی، موافقت پیشین که شهرداری امروز برای پیشروی پروژه به آن استناد می‌کند، عملا منتفی است و در نتیجه برای خط جدید پروژه نیاز به طی مراحل قانونی از ابتدا وجود دارد.
آبادی به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و آن توقف چندساله پروژه است که حالا شهرداری آن را به گردن میراث فرهنگی انداخته و معتقد است این توقف هزینه زیادی را به پروژه تحمیل کرده است درحالی‌که اگر طرح از ابتدا مشکل فنی نداشت این مشکلات پیش نمی‌آمد.
ساخت‌وساز با ضابطه ممنوع نیست
مدیرکل میراث فرهنگی با توجه به صحبت‌های مطرح شده و در پاسخ به همشهری می‌گوید: «ما با هر نوع ساخت و‌سازی که مطابق قوانین حریم و عرصه میراث فرهنگی نباشد، مخالف هستیم.»
قادری با بیان اینکه مجوزهای ایجاد تله‌کابین سال‌ها پیش و زمانی که تله‌کابین خارج از محدوده میراث فرهنگی قرار داشت داده شده است، می‌افزاید: «نقشه حریم طاق‌بستان آذر۹۷ ابلاغ شده درحالی‌که استعلام ما نشان می‌دهد طرح تله‌کابین در سال‌های ۸۴، ۸۶، ۹۲ و ۹۵ مجوز گرفته است که آن زمان تخلف نبود.»
او البته با تأکید بر اینکه حریم قابل بازنگری است، از شورای حریم استان یاد می‌کند که عرصه و حریم را با ضوابط مشخص می‌کند. به‌گفته قادری، عرصه و حریم تعیین شده از سوی شورا باید به امضای وزیر میراث فرهنگی برسد و بعد به استاندار ابلاغ شود.در‌واقع می‌توان گفت ساخت‌و ساز در حریم ممنوع نیست و می‌توان با ضوابط ساخت‌و ساز هم داشت.
پیشنهاد برای شهرداری
مدیرکل میراث فرهنگی کرمانشاه با ذکر جزئیات قوانین فعلی درباره چالش فعلی میراث فرهنگی و شهرداری به یک راه‌حل اشاره می‌کند و آن، ایجاد تله‌کابین در نقطه‌ای دیگر از شهر است. او می‌گوید: «با توجه به محدودیت مکانی محوطه طاق‌بستان و اینکه تله‌کابین طرح‌های پایین‌دستی هم خواهد داشت، پیشنهاد انتقال پروژه به مکانی دیگر مثل سراب قنبر، کوه‌های دهکده المپیک و... را دادیم. اجرای تله‌کابین در طاق‌بستان در آینده این محدوده را با مشکلات ترافیکی، محدودیت‌های شهری، رفاهی و زیست‌محیطی و میراثی مواجه خواهد کرد.»
قادری به شرط میراث فرهنگی برای اجرای پروژه در گذشته هم اشاره می‌کند و می‌افزاید: «اجرای این طرح در طاق‌بستان تخلف نیست. ما از استانداری تعهد گرفته‌ایم تا اگر طی اجرای پروژه آسیبی به حریم طاق‌بستان وارد شود، مانع ادامه کار شویم. آنچه فعلا برای اجرای تله‌کابین با شهرداری توافق شده، ساخت و سازهای سبک و کوچک است در غیراین صورت حتما مخالفت خواهیم کرد.»
وی همچنین با تأکید بر اینکه فعلا نمی‌توان به‌طور قطع گفت اجرای تله‌کابین مانع ثبت جهانی طاق بستان می‌شود یا خیر تصریح می‌کند: «تا زمانی که ارزیاب جهانی از محوطه بازدید نکند، نمی‌توان در این‌باره نظر قطعی داد. هم‌اکنون یک تیم کارشناسی تشکیل شده و در حال بررسی نقشه‌هایی است که شهرداری در اختیار میراث قرار داده تا مشکلی از لحاظ حریم به‌وجود نیاید.»
سنگ‌نوشته‌های بی‌نظیر ساسانی
طاق‌بستان یکی از آثار تاریخی با ارزش کرمانشاه و مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌هایی است که در فاصله 5کیلومتری شمال‌غربی شهر واقع شده است. طاق‌بستان با عناوین دیگری از قبیل طاق وسان و تاق‌وه‌سان (تاق‌وسان، تاق وه‌سان) نیز شناخته می‌شود. قدمت آن به قرن سوم میلادی و به دوره ساسانیان بازمی‌گردد. این اثر تاریخی نیز مانند بیستون کرمانشاه، یک سنگ‌نوشته بی‌نظیر است. روی طاق بستان کرمانشاه، وقایعی از قبیل تاج‌گذاری شاهان ساسانی، خسرو پرویز، اردشیر دوم، شاپور دوم و سوم و همچنین چندین کتیبه به خط پهلوی حکاکی شده است. همچنین، مراسم شکار گراز توسط سوار‌کاران و نواختن موسیقی با آلات موسیقی چنگ در این سنگ‌نوشته بی‌نظیر قابل مشاهده است.
پیگیری برای 2ثبت جهانی
هفته گذشته مسئولان استانی با حضور مسئولانی از وزارت گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع‌دستی جلسه‌ای درباره رفع موانع ثبت جهانی اورامانات داشتند و هم‌اکنون مهم‌ترین اقدام باقیمانده در این پرونده بازدید میدانی نماینده یونسکو از منطقه است.
بازدید میدانی در آینده سرنوشت ثبت اورامانات در فهرست آثار یونسکو را تعیین می‌کند و با موفقیت‌آمیز بودن این پرونده راه برای ثبت جهانی طاق‌بستان و گشوده شدن پرونده آن باز خواهد شد.
زمانی که اثری به ثبت جهانی می‌رسد ۲۰۰کشور عضو یونسکو خود را ملزم به حمایت از آن اثر ثبت شده در برابر هرگونه حادثه طبیعی و غیرطبیعی و جنگ می‌دانند.
بی‌توجهی شهرداری به تذکرها
مدیر سایت طاق بستان تأکید شهرداری کرمانشاه بر مجوزهای پیشین ساخت تله‌کابین در طاق‌بستان را پسندیده نمی‌داند و می‌گوید: «شهرداری برای قسمت اجرایی پایه اول تله‌کابین دو درخواست فرستاده است. اولی برای اجرای تله‌کابین و دومی تحت عنوان ایجاد مجموعه توریستی و تفریحی که نقشه‌های اجرایی و مختصات GPS ندارد. ظاهرا بخشی از طرح دوم در حریم ویژه طاق‌بستان قرار دارد و شامل بندهایی است که هرگونه ایجاد دکل، کوه‌خواری و تغییر توپوگرافی زمین را ممنوع می‌کند.» وی می‌افزاید: «شهرداری عملیات اجرایی را در شرایطی آغاز کرده که با توجه به مشکلات طرح دوم تاکنون موافقتی با طرح نشده است و این نهاد کاملا به تذکرهای پی در پی پایگاه و یگان حفاظت آن بی‌اعتنا بوده است.»
موانع ثبت جهانی طاق‌بستان
مدیرکل گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع‌دستی کرمانشاه مهم‌ترین مانع ثبت جهانی طاق‌بستان را بناهای اطراف این محوطه می‌داند و می‌گوید: «بناهای اطراف طاق‌بستان به‌ویژه رستوران‌ها و کبابی‌های اطراف مهم‌ترین مشکل ثبت جهانی این محوطه هستند که باید آزادسازی شوند. به همین دلیل ما تأکید داریم که اول عرصه آزاد شود، موضوع حریم اثر در مرحله بعدی است.
امید قادری می‌افزاید: «ثبت جهانی محور ساسانی یکی از برنامه‌های میراث فرهنگی استان است و بعد از ثبت جهانی اورامانات پرونده آن را تدوین می‌کنیم. محور ساسانی شرق را به غرب استان متصل خواهد کرد و از قصرشیرین شروع می‌شود و تا طاق‌بستان و کنگاور ادامه دارد.»
