ماسک نمی‌زنم واکسن هرگز!

حمیدرضا بوجاریان_خبرنگار

همان زمانی که دنیا درگیر تلفات جانی گسترده کووید-19بوده، میلیون‌ها نفر تلاش می‌کردند خودشان را برای پذیرش محدودیت‌های تازه و واقعیت‎های زندگی در دنیای آلوده به کرونا آماده کنند، اما حالا که 7‌ماه از زندگی با کرونا گذشته رفته‌رفته بر تعداد افرادی که علیه این سبک زندگی و محدودیت‌های زیستن در زمانه کرونا شوریده‌اند، اضافه می‌شود.
نیمه‌مرداد امسال، هزاران تن از آلمانی‌ها خیابان‌های برلین را تصرف کردند. بسیاری از آنها بدون ماسک، بدون رعایت فاصله اجتماعی و بدون توجه به مخاطرات کرونا گرد هم آمدند تا به سیاست‌های سختگیرانه دولت آلمان و ایجاد محدودیت‌های گسترده برای پیشگیری از شیوع کرونا اعتراض کنند. پلیس آلمان صدها نفر را بازداشت کرد. حدود یک هفته بعد، انگلیسی‎های معترض به محدودیت‌های کرونایی به خیابان‌های لندن آمدند و با پلاکاردهایی که روی آن نوشته بودند؛ «نه به قرنطینه» و «نه به واکسیناسیون» صدای اعتراضشان را بلند کردند.
صدای اعتراضی که در بحبوحه کرونا از نقاط مختلف جهان شنیده می‌شود، صرفا مربوط به سبک زندگی محدودشده ناشی از همه‌‎گیری کووید-19نیست. بخشی از این جریان اعتراضی را گروه‌هایی دنبال می‌کنند که اصولا با واکسیناسیون مخالف هستند؛ چه برای کرونا و چه هر بیماری دیگری و حالا در مواجهه با کووید-19هم مواضع تندتری گرفته‌اند. بخشی هم شهروندانی هستند که اعتمادشان را به نهادهای رسمی و دولت‌ها از دست داده‌‌اند و تحت‌تأثیر خبرهای غیررسمی شبکه‌های اجتماعی در برابر واکسن کرونا واکنش منفی نشان می‌دهند.
متخصصان بهداشت و پزشکی واکسن‌ها را یکی از مهم‌ترین دستاوردهای قرن بیستم می‌دانند، اما همه با این دیدگاه موافق نیستند. در چند سال گذشته، اخبار مخالفت با واکسیناسیون بیشتر منتشر شده است. تعدادی والدین نگران به دلایل مختلف ترجیح می‌دهند از واکسیناسیون برای فرزندان خود صرف‌نظر کنند. این رویکرد منجر به افزایش بیماری‌های عفونی‌ای شده است که قبلاً مهار شده یا تقریباً ریشه‌کن شده بودند.
مخالفت با واکسیناسیون اتفاق جدیدی نیست. از زمانی که واکسن وجود داشته، افرادی بوده‌اند که به آنها اعتراض داشته باشند. امتناع در برابر تزریق واکسن از اوایل دهه 1800و هنگام توزیع واکسن آبله شروع شد. ایده تزریق قسمتی از تاول آبله گاو برای محافظت از انسان در برابر آبله با انتقادات زیادی روبه‌رو شد. این انتقادات بر پایه اعتراضات بهداشتی، مذهبی و سیاسی بود. به‌تدریج با پیشرفت علم برای مقابله با مخالفت واکسیناسیون، قوانینی تصویب شد که واکسیناسیون را به‌عنوان معیاری برای بهداشت عمومی درنظر گرفت، اما همچنان روند مخالفت‌ها در بازه‌های زمانی مختلف به‌رغم قوانین بازدارنده به حیات خود ادامه داده است.
برخی مخالفت‌ها با واکسن‌ها مستقیماً ناشی از بی‌اعتمادی به علم یا بی‌اعتمادی به دولت است. برخی هم ناشی از بی‌اعتمادی به بازار و سیاست‌های مبتنی بر درآمدزایی صرف؛ آنچنان که برخی معتقدند شرکت‌های دارویی و دانشمندان می‌خواهند بدون توجه به عواقب مضر، محصولی را به فروش برسانند.
تصمیم برای عدم‌واکسیناسیون خود یا فرزندان فقط بر افرادی که این تصمیم را می‌گیرند، اثر نمی‌گذارد. افزایش شمار افرادی که از تزریق واکسن خودداری می‌کنند، منجر به بروز مجدد بیماری‌های عفونی در مناطقی شده است که این بیماری‌ها پیش‌تر در آنها ریشه‌کن شده یا تقریباً از بین رفته بود. برای مثال سرخک در سال 2002در ایالات متحده ریشه‌کن شد، اما در سال 2014، بیش از 600مورد ابتلا به سرخک در این کشور گزارش شده است. سرخک یک بیماری بالقوه کشنده است و اگر والدین از واکسیناسیون فرزندانشان خودداری ‌کنند، این بیماری ممکن است دوباره فراگیر شود. سیاه‌سرفه نیز در موارد گزارش شده در سال‌های اخیر به انجام نشدن واکسیناسیون نسبت داده شده و در برخی مناطق به‌ویژه در آمریکا افزایش چشمگیری داشته است.
این موضوع یعنی مقاومت برخی گروه‌ها در برابر واکسیناسیون، درباره کرونا به‌مراتب پیچیده‌تر خواهد بود. شکل‌گیری جریان‌های اعتراضی و گسترده شدن فرهنگ ممانعت از واکسن‌پذیری و همچنین جنبش‌های ضد‌استفاده از ماسک که با شایعات عجیبی در فضای مجازی همراه شده اگر به باور مسلط گروهی از مردم تبدیل شود و مقاومت‌ها را بیشتر کند با توجه به سرایت شدید ویروس کرونا می‌تواند مشکلات زیادی را برای مهار کووید-19حتی درصورت دسترسی به واکسن مناسب پدید آورد. این مسئله در آستانه ورود به فصل سرما نگرانی‌های زیادی را به همراه آورده است. مجله نیچر در گزارشی در همین باره نوشته است که «مطالعات شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که مخالفت با واکسن کرونا بسیار کم است، اما دامنه‌دار و در حال رشد است.» به نوشته این نشریه، محققان هشدار می‌دهند، جنبش ضد‌واکسن می‌تواند تلاش‌ها برای پایان دادن به همه‌گیری ویروس کرونا را تضعیف کند.
طرفداران جنبش‌های ضد‌واکسن روایت‌های عجیب و غریبی را نقل و عمدتا در شبکه‌های اجتماعی هم‌رسانی می‌کنند. برای مثال آنها به دروغ می‌گویند از واکسن‌های ویروس کرونا برای کاشت ریزتراشه در افراد استفاده می‌شود و به دروغ ادعا می‌کنند زنی که در آزمایش واکسن انگلیس شرکت کرده بوده، فوت کرده است. در هفته‌های گذشته، یک ویدئوی YouTube که اکنون حذف شده است، نظریه‌های توطئه وحشی در مورد بیماری همه‌گیر را تبلیغ و (بدون هیچ مدرکی) ادعا می‌کرد که واکسن‌ها «میلیون‌ها نفر را می‌کشد»؛ این ویدئو بیش از 8میلیون بازدید داشته است.
هیچ‌کس نمی‎داند واکسن کرونا دقیقا چه زمانی به‌دست ما می‌رسد و چقدر می‌تواند اطمینان‌بخش باشد، اما آنچه مسلم است اینکه واکسیناسیون جمعیت گسترده‌ای که حالا در معرض خطر ابتلا به کرونا هستند و طبیعتا ناقل آن، آنچنان که در ابتدا به‌نظر می‌رسید، ساده نخواهد بود.

هیچ‌کس نمی‎داند واکســن کرونـــا دقیقا چه زمانی به‌دست ما می‌رسد و چقدر می‌تواند اطمینان‌بخش باشد، اما آنچه مسلم است اینکه واکسیناسیون جمعیت گسترده‌ای که حالا در معرض خطر ابتلا به کرونا هستند و طبیعتا ناقل آن، آنچنان که در ابتدا به‌نظر می‌رسید، ساده نخواهد بود