پیشگام در طرح اقتصاد رقابتی

 محمدصادق جنان‌صفت / روزنامه‌نگار: روزنامه همشهری بدون تردید یک نقطه عطف در تاریخ معاصر روزنامه در ایران به‌حساب می‌آید که همکاران دور و نزدیک درباره آن از دریچه‌ها و زاویه‌های گوناگون می‌نویسند. استادان ارتباطات و روزنامه‌نگاری نیز به‌همین ترتیب به نقاط روشن انتشار این روزنامه در اوایل دهه 1370می‌پردازند. در این نوشته کوتاه من به‌عنوان یکی از اعضای گروه اقتصادی همشهری از شماره نخست تا روزی که از این روزنامه رفتنی شدم به یک نقطه برجسته روزنامه، نگاهی از سر اشاره خواهم داشت. واقعیت این است که روزنامه‌نگاران ایرانی همانند بیشتر همتایان خود در سال‌هایی نزدیک به ربع قرن پیش به لحاظ گرایش و علاقه در صف طرفداران اقتصاد ناآزاد یا دولتی بودند و برایشان اهمیت داشت که از مسیر اقتصاددولتی جامعه به عدالت برسد.

شمار قابل‌اعتنایی از مدیران و سردبیران روزنامه‌های موجود نیز این گرایش را لابه‌لای اخبار و گزارش و سرمقاله‌ها نشان می‌دادند. در فضای سال1371 جامعه ایرانی در کلیت خود هرگز آماده نبود چیزی برخلاف این دیدگاه را بنویسد یا بخواند و روزنامه‌نگاران اقتصای نیز در همین جهت حرکت می‌کردند. در این فضای نسبتا بسته بود که روزنامه همشهری به‌دلیل اینکه به هرحال با نگاه دولت وقت و به‌ویژه با نگاه راهبردی آیت‌الله فقید هاشمی رفسنجانی همپوشانی داشت و سیاست اقتصادی دولت نیز عبور از اقتصاددولتی بود با این جریان همراه و در ترویج اندیشه و عمل اقتصاد رقابتی پیشگام شد.

رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه یعنی آقای مسعود روغنی زنجانی و معاون اقتصادکلان این سازمان آقای محمدطبیبیان از یک سو، رئیس بانک مرکزی یعنی محمد حسن عادلی و به‌ویژه شادروان محسن نوذربخش که وزیر اقتصاد و دارایی بود گرایش‌های آشکار اقتصاد رقابتی داشتند و صفحه اقتصادی روزنامه همشهری نیز به‌دلیل اینکه برخی از اعضای اصلی آن مثل من و یکی دیگر از دوستانم درس خوانده اقتصاد بودیم و بعد روزنامه‌نگار شده بودیم،  با این مدیران همراه شدیم و مفاهیم و ارزش‌های اقتصاد رقابتی را به مرور به روزنامه کشاندیم. پیشگامی روزنامه همشهری در طرح بحث‌هایی مثل اینکه می‌توان درصدر اصل 44قانون اساسی به‌دلیل ماهیتی که در ذیل آن آمده است تجدیدنظرکرد برای روزنامه‌نگاران و سیاستمداران و طرفداران اقتصاددولتی سنگین بود و هواداری از بخش خصوصی و درج اخبار این فعالان حتی در داخل روزنامه با مقاومت مواجه می‌شد.

یادم می‌آید در یادداشت یا گزارشی نام آدام اسمیت، بنیانگذار اقتصادآزاد و رقابتی را با نقل قولی از او درج کرده بودیم که یکی از مدیران روزنامه نام او را حذف کرد و تأکید کرد نمی‌توانیم این افراد را در روزنامه تبلیغ کنیم. روزنامه همشهری به‌ویژه گروه اقتصادی به‌دلیل ایستادگی و پایداری در ترویج اقتصاد رقابتی و به‌دلیل نفوذ فوق‌العاده‌ای که بر افکار عمومی داشت یک نقطه عطف به‌حساب می‌آید. این روش به‌ویژه دردوره اصلاحات بسیار قابل‌توجه بود و در میانه مجادله‌ها میان اصولگرایان و اقتصاددانان نهادگرا که در مخالفت با اندیشه اقتصاد رقابتی هم پیوندی نانوشته داشتند هوادار اقتصاد رقابتی ماند و این تا روزی که من در صفحه اقتصاد بودم ادامه داشت.