دارویی که زود تأثیرش را از دست می‌دهد

مرتضی کاردر_روزنامه نگار

تابستانه کتاب۹۹ که از ۱۸مرداد آغاز شده کم‌کم به روزهای پایانی نزدیک می‌شود. تاکنون بیش از ۱۳میلیارد تومان کتاب در طرح تابستانه به فروش رسیده که از مجموع فروش طرح بهارانه۹۹ بیشتر است. طبیعتا در روزهای پایانی شاهد فروش بیشتری نیز خواهیم بود. براساس آمار پایگاه آنلاین طرح تابستانه۹۹ ، کتابفروشی فرازمند رشت تاکنون بیش از ۸هزار جلد کتاب به فروش رسانده و با فاصله بسیار رتبه اول کتابفروشی‌های ایران است. نخستین بار نیست که کتابفروشی فرازمند در طرح تخفیف فصلی خانه کتاب در رتبه نخست قرار می‌گیرد. ابراهیم فرازمند، مدیر کتابفروشی فرازمند رشت، از وضعیت بازار کتاب و طرح‌های تخفیف فصلی گفته است.


باز هم کتابفروشی فرازمند صدرنشین کتابفروشی‌های ایران است و با فاصله بسیار در مقام اول قرار گرفته.
چه عرض کنم. به‌نظرم در یک بازی باخت - ‌باخت اول یا دوم بودن خیلی مسئله نیست.

چرا باخت‌ - باخت؟
ببینید با وجود فروشی که در طرح تابستانه داشته‌ایم و به قول شما با فاصله دارای رتبه اول کتابفروشی‌های ایران هستیم، فقط می‌توانیم یک‌ماه را سپری کنیم و چک‌های این‌ماه کتابفروشی برگشت نخورد. اما برای‌ماه بعد هیچ‌چیز معلوم نیست. سال‌های قبل در همین طرح‌های تخفیف فصلی، فروش کتاب آن‌قدر بود که تا چند‌ماه دغدغه کتابفروشی‌ها را برطرف می‌کرد. اما الان طرح شبیه مسکنی است که خیلی زود تأثیرش از بین می‌رود. درمان نمی‌کند، تنها سبب می‌شود زنده بمانیم.

شرایط بازار کتاب خوب نیست. به‌ویژه پس از شیوع کرونا مردم کمتر به سراغ کتاب می‌روند. اما به هر حال فروش شما چشمگیر است و خیلی از کتابفروشی‌ها می‌خواهند جای شما باشند. شما چه می‌کنید که مردم بیشتر به کتابفروشی‌ شما می‌آیند؟ 
ارتباط کتابفروشی فرازمند با کتابخوان‌ها بیشتر است. یعنی در طول سال همیشه با مخاطب ارتباط داریم. هنگام طرح‌های تخفیف از قبل به آنها پیام می‌دهیم. زودتر سفارش‌ها را ثبت می‌کنیم. در عین حال خودمان هم ۲۰درصد تخفیف می‌دهیم. یعنی یکی دو بار تخفیفی را که هر واحد صنفی در طول سال می‌تواند بدهد، می‌گذاریم تا با طرح تخفیف فصلی همزمان شود. کتابخوانان و مشتریان کتابفروشی ما هم تا وقت طرح تخفیف منتظر می‌مانند و عملا‌ ۴۰درصد تخفیف می‌گیرند. از پیش امکان ثبت سفارش‌ در سایت ما وجود دارد. اطلاع‌رسانی ما هم در شبکه‌های اجتماعی (تلگرام ، اینستاگرام و...) بیشتر است. همین‌ها سبب شده که کتابفروشی‌ ما به قول شما صدرنشین باشد.

خیلی از کتابفروشی‌ها، به‌ویژه کتابفروشی‌های محلی تهران با اتفاق‌هایی مثل طرح تخفیف ، نمایشگاه کتاب و... مخالفند و می‌گویند سبب می‌شود مردم به تخفیف عادت کنند و همیشه تخفیف بخواهند و اصلا چرا باید تخفیف بخواهند، مگر وقتی به فروشگاه‌های دیگر می‌روند، تخفیف می‌خواهند....
مخالفان تخفیف دو دسته‌اند. دسته اول وقتی اسم کد ملی و ثبت در سامانه خانه کتاب می‌آید، فکر می‌کنند که یک دستگاه امنیتی کل فعالیت‌ها و زندگی‌شان را زیرنظر می‌گیرد. در میان مشتری‌های کتابفروشی خودمان هم چنین کسانی هستند. من حالشان را درک می‌کنم. تخفیف می‌دهم اما کد ملی‌شان را نمی‌گیرم. به هر حال عده‌ای ملاحظات شخصی دارند و با ثبت نام در سامانه و... کنار نمی‌آیند. بعضی کتابفروشی‌های مستقل هم به سراغ طرح‌ تخفیف خانه کتاب نمی‌روند. قاعدتا دلایل خودشان را دارند و محترم‌اند. اما در پاسخ به کتابفروشانی که می‌گویند اساسا چرا کتابفروشی باید تخفیف بدهد و مردم عادت به تخفیف می‌کنند و... باید گفت که به هر حال کالایی مثل کتاب با کالاهای دیگر یا فروشگاه‌های دیگر فرق می‌کند. کار کتابفروش دعوت به کتابخوانی است و حفظ احترام اهل فرهنگ و جامعه کتابخوانان. تخفیف راهی است برای رونق کتابفروشی. یعنی به‌طور کلی شرایط نمایشگاهی ، حراج، تخفیف و... سبب شور و هیجان و رغبت بیشتر مردم به کتاب می‌شود و در نهایت به نفع بازار کتاب است. نکته فقط تخفیف چند هزارتومانی نیست، شور و هیجانی است که سبب می‌شود مردم به کتابفروشی‌ها بیایند. حالا اگر کتابفروشی‌ها راهکار دیگری دارند، بگویند. همه هدف ما این است که مردم به کتابفروشی‌ها بیایند و کتابفروشی‌ها رونق بیشتری بگیرند. دست‌کم کسانی که از بیرون نگاه می‌کنند، بگویند که کسانی همیشه در کتابفروشی‌ها هستند و انگار حال و روز کتاب بد نیست. من فکر می‌کنم حتی اگر کسی به کتابفروشی بیاید و کتاب هم خریداری نکند و ساعتی را در محیطی که پر از کتاب است، بگذراند باز هم کتابفروش به وظیفه‌اش عمل کرده.

در ماه‌های اخیر، به‌ویژه در ایام طرح تابستانه، مردم بیشتر به سراغ چه کتاب‌هایی آمده‌اند؟ 
بیشتر از همه رمان‌های خارجی می‌فروشد. بعد کتاب‌های حوزه علوم انسانی مثل کتاب‌های جامعه‌شناسی و فلسفه.

رمان‌ها ، داستان‌های ایرانی و شعر چطور؟ 
داستان و رمان‌های ایرانی در رتبه سوم یا چهارم قرار دارند. اما شعر ایرانی در سال‌های اخیر افت شدید داشته و خیلی کم می‌فروشد. اگر در مقام مقایسه بخواهیم قرار بگیریم فکر می‌کنم نشان می‌دهد ما تولیدکننده‌های خوبی نیستیم و در حوزه رمان ، داستان و شعر نتوانسته‌ایم به نیازهای خوانندگان پاسخ دهیم. همین است که بیشتر به سراغ داستان‌ها و رمان‌های خارجی می‌روند.