سرگیجه سهامداران با هسته خسته معاملات بورس

با وجود انتقال نمادهای‌‌‌‌‌ پرتراکنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به ساعت بعد از بازار، سامانه معاملات بورس همچنان دچار اختلال می‌شود و این موضوع اعتراض سهامداران را برانگیخته است.
به‌گزارش همشهری، سامانه معاملات بورس یکی از زیرساخت‌های اصلی تبادلات در بازار سرمایه است که هر نوع اختلال در آن می‌تواند عملیات اصلی بازار را تحت‌تأثیر قرار دهد با این حال سامانه کنونی معاملات بورس با اختلال‌های پی‌درپی مواجه می‌شود و این موضوع معاملات سهامداران را تحت‌تأثیر قرار داده و به‌طور متناوب حتی منجر به ضرر و زیان سهامداران می‌شود.
سامانه کنونی معاملات بورس که به اتوس معروف است و متعلق به یک شرکت فرانسوی است در سال1387 خریداری شد و جایگزین سامانه قدیمی معاملات بورس شد اما از همان ابتدا سایه تحریم‌ها برسر این سامانه سنگینی می‌کرد چراکه فقط مذاکره برای خرید این سامانه تحت‌تأثیر تحریم‌ها 8 سال به‌طول انجامید و حتی بعد از آنکه این سامانه تحویل ایران شد شرکت ارائه‌کننده سامانه، حاضربه  به‌روزرسانی آن نبود تا اینکه بعد از امضای برجام شرکت اتوس در سال1395 با به‌روزرسانی این سامانه موافقت کرد و سامانه به‌روزرسانی شد اما بعد از این سال رویداد‌های دیگری اتفاق افتاد. از یک طرف سهام شرکت اتوس توسط یک شرکت آمریکایی خریداری شد و از طرف دیگر با خروج آمریکا از برجام و افزایش دوباره تحریم‌ها، کار به‌روزرسانی بیشتر و بهینه‌سازی‌ عملکرد این سامانه عملا غیرممکن شد. در چنین شرایطی از اواخر سال قبل به‌دلیل هجوم بی‌سابقه مردم به بازار سرمایه فشار مضاعفی به سامانه معاملات بورس وارد شده و عملا کار این سامانه را با اختلال مواجه کرده است به‌طوری‌که اکنون تقریبا هفته‌ای نیست که سامانه معاملات بورس با کندی یا اختلال مواجه نشود و این کندی معاملات سهامداران را با مشکلات زیادی مواجه کرده است و در موارد مختلفی حتی منجر به ضرر و زیان سهامداران هم شده است. در چنین شرایطی سازمان بورس از یک طرف در تلاش است  تا از طریق همکاری با دانشگاه تهران سامانه بومی متعلق به ایران را بسازد و از طرف دیگر در مذاکراتی که با یک شرکت چینی انجام شده قرار است یک سامانه چینی هم خریداری شود. اما آنچه اهمیت دارد این است که اولا تکنولوژی تولید سامانه‌های معاملات بسیار پیچیده و دانش فنی آن فقط در اختیار چند کشور است و از سوی دیگر بحث تحریم‌ها حتی خرید سامانه معاملات از چین را هم با دشواری مواجه کرده است. با این شرایط واضح است که راه‌حل اصلی تولید سامانه بومی است که کار تولید آن نیز در کوتاه‌مدت میسر نیست و برای اینکه ایران نیز به جرگه کشور‌هایی بپیوندد که از دانش فنی تولید نرم‌افزار معاملاتی برخوردارند به چندین سال زمان نیاز است. طبق گفته مطهره مروج، مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس تهران تولید داخلی سامانه بومی مسائل خاص خود را دارد. مسلما اگر یک تیم داخلی بتواند سامانه‌ای با این ابعاد را تولید و عرضه کند و ما بتوانیم در تعاملی پویا به این موفقیت برسیم، باعث افتخارکشور خواهد بود. با این حال این کار طبیعتا زمانبر است، ولی همه تیم در تلاش است تا زودتر به نتیجه مطلوب برسد.

انتقال نماد‌های پرتراکنش
به‌دنبال افزایش اختلال‌ها در سامانه معاملات و مشکلاتی که برسر تولید سامانه جدید یا حتی خرید آن از کشور‌های دیگر وجود دارد، از یک‌ماه پیش شرکت مدیریت فناوری اطلاعات بورس تهران که وظیفه راهبری این سامانه را برعهده دارد تصمیم گرفت برای کاهش بار ترافیکی که به‌دلیل هجوم مردم به بورس ایجاد شده، برخی نماد‌های پرتراکنش را به ساعات بعد از معاملات رسمی بورس منتقل کند در نتیجه معاملات برخی نماد‌ها به ساعت‌های غیررسمی که تا یک‌ماه پیش سابقه نداشت منتقل شد و تا حدودی از بار ترافیکی سامانه کم کرد.اما این کار کافی نبود و سامانه معاملات بورس همچنان با مشکل مواجه است به‌طوری‌که دیروز هم بار دیگر سامانه معاملات بورس با اختلال‌هایی مواجه بود. این درحالی است که اغلب کارگزاران نیز مشکلاتی که در زمان سفارش‌گذاری در سامانه معاملات وجود دارد را به هسته بورس نسبت می‌دهند و کسی به‌طور دقیق نمی‌داند که مشکلاتی که در زمان انجام معاملات وجود دارد کدام بخش مربوط به کارگزاران و کدام بخش مربوط به هسته معاملات است.

راز خسته بودن هسته معاملات
روح‌الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری اطلاعات بورس تهران درباره مشکلاتی که در سامانه معاملات وجود دارد می‌گوید: فشار سیستم معاملات امسال نسبت به قبل بیش از 3 برابر شده است؛ به‌طوری‌که فقط تعداد تراکنش‌های بورس در تیرماه نسبت به فروردین 3برابر شده است و این مسئله فشار زیادی به سامانه معاملات وارد می‌کند. در عین حال تمام تلاش ما این است که سامانه معاملات بورس جوابگوی تقاضا و استقبال مردم باشد اما به‌هرحال در برخی موارد دچار کندی می‌شود.او تأکید می‌کند: درصدد تولید سامانه بومی هستیم. در این راستا، گروه تخصصی از دانشگاه تهران در حال فعالیت روی این سامانه هستند و امید است در چند سال آینده، سامانه تولید ایران به بهره‌برداری برسد. به‌گفته او ذات سامانه فناوری و معاملاتی در تمام دنیا بدین صورت است که دچار مشکل و اختلال می‌شوند. محمد عامری‌مقدم، مدیر آموزش کانون کارگزاران بورس هم درباره دلایل بروز اختلال‌های مکرر در سامانه معاملات می‌گوید: در چندماه گذشته بیش از 40 تا 50 هزار میلیارد تومان نقدینگی به بازار سرمایه وارد شده است و حضور مردم در بازار سرمایه در فاصله کوتاهی اتفاق افتاد بنابراین طبیعی است که زیر ساخت‌ها با این هجوم مردم دچار اختلال می‌شود. همایون دارابی، یک کارشناس دیگر بازار سرمایه درباره راه‌حل‌هایی که وجود دارد، می‌گوید: چاره‌ای نداریم که در شرایط تحریم یک نرم‌افزار داخلی طراحی شود، حتی اگر مجبور شویم که کارشناسان خارجی را به ایران بیاوریم تا محصول آماده شود. بنابراین باید در این مورد افراد نخبه را به‌کار گرفت و بودجه را تزریق کرد.