مهم تر از تخت جمشید
آغاز مرمت مسجد شیخ‌لطف‌الله اصفهان
حافظ روحانی
به گزارش دکتر عیسی صدیق که در دوران پهلوی دوم چند دوره وزیر فرهنگ شد، سخنرانی آرتور اپهام پوپ، به فاصله تنها چند‌ماه مانده تا تاجگذاری رسمی رضاشاه و تأسیس سلسله جدید پهلوی تأثیر عمیقی بر رضاشاه گذاشت. به واقع گفته‌های پوپ درباره فرهنگ و تاریخ ایران، همان‌چیزی بود که رضاشاه برای توسعه سیاست‌های ملی‌گرایانه‌ا‌ش نیاز داشت. رضاشاه خیلی زود متوجه شد که برای تثبیت قدرت و مشروعیت‌بخشیدن به سیاست‌هایش دستاویزی بهتر از تاریخ ایران ندارد. پس خیلی زود دست به‌کار شد. می‌دانیم که آرتور اپهام پوپ علاقه خاصی به شهر اصفهان پیدا کرده بود و در نهایت هم بنا به وصیتش در همین شهر به خاک سپرده شد. پس احتمالا نقش او در مرمت یکی از زیبا‌ترین مساجد تاریخی ایران، مسجد شیخ‌لطف‌الله را نمی‌توان نادیده گرفت. بنا به گزارش پوپ، ترمیم بنای مسجد شیخ‌لطف‌الله در میانه دهه 1920میلادی آغاز شد. هرچند پوپ تاریخ دقیقی برای این عملیات ذکر نمی‌کند ولی این تاریخ حدودی با سایر رخدادهای مشابه همخوان است. از یک‌سو این دوره، دوره توجه مستشرقین به کشورهای خاورمیانه ازجمله ایران است، چنان که نخستین پژوهش‌ها درباره تخت‌جمشید هم 2سال قبل از این تاریخ، در سال1303 آغاز شده بود.
اما ترمیم بنای مسجد شیخ‌لطف‌الله اهمیت دوچندانی در رویکرد نسبت به تاریخ ایران دارد. مسجد شیخ‌لطف‌الله برخلاف تخت‌جمشید یک مکان مذهبی بود که علاوه بر اهمیت تاریخی، همچنان نقش مذهبی‌ا‌ش را حفظ کرده بود و در ضمن و با توجه به سبقه تاریخی‌ا‌ش واسطی میان حکومت و مردم بود. به‌واقع ترمیم آن به شکل نمادین سرآغاز اعمال سیاست‌های فرهنگی- سیاسی رضاشاه است.
