صبا در فراموشی

فهیمه پناه آذر_روزنامه نگار

مرکز هنرهای نمایشی صبا، یکی از پروژه‌هایی است که شرکت توسعه فضاهای فرهنگی کلنگ ساخت آن را با کمک سرمایه‌گذار خصوصی اوایل دهه 80 به زمین زد؛ پروژه‌ای که قرار بود با افتتاحش باری از دوش تماشاخانه‌های پایتخت بردارد، اما به‌نظر می‌رسد این پروژه در طول این سال‌ها تحت‌تأثیر اتفاقات تجاری زمان خود قرار گرفته و به‌خاطر زیاده‌خواهی‌های بخش خصوصی و عدم‌شفافیت قراردادها به فراموشی سپرده شده است؛ مرکزی که با توجه به موقعیت مکانی و ارزش زمینی که داشته حالا بیش از بودجه‌ای که صرف آن شده، دچار خسارت‌های مالی و حتی معنوی شده است.

صبا خانه روبا‌ه‌ها
در این سال‌ها وقتی از کنار این ساختمان با بنای مدرن رد می‌شویم جز نگهبانان کس دیگری دیده نمی‌شود. این تماشاخانه در طول این سال‌ها قرار بود 2بار افتتاح شود و حتی نشست خبری برای مجموعه و گشایش آن برگزار شد، اما هر 2بار هم اتفاقی نیفتاد. در یک زمان نیز قرار بود 2نمایش اجرا شود که این امر در دقیقه 90منتفی شد. با گذشت سال‌ها مرکز نمایش‌های آیینی صبا افتتاح نشد و حالا به یک مکان متروکه تبدیل شده است. تازگی‌اش را از دست داده و حتی برخی از دیواره‌هایش ترک برداشته و انگار داخل این مجموعه سال‌های سال است که به مکانی قدیمی تبدیل شده است. مرکزی که علاوه بر افتتاح بخش تجاری‌اش، می‌توانست خاستگاه نمایش‌های آیینی باشد و حالا جایی برای زندگی روباه‌های بی‌پناه پایتخت شده است. (البته نوشتن این نکته هم ضروری به‌نظر می‌رسد که به‌طور حتم تنها پیگیری که در نخستین فرصت از سوی صاحبان پروژه انجام می‌شود، بیرون کردن 2روباهی است که در این ساختمان بزرگ زندگی می‌کنند و امیدواریم تا گرفتن یک تصمیم قطعی زندگی این روباه‌ها مختل نشود.)

رفت‌وآمد مدیران و وعده برای افتتاح
از میانه دهه 80 که قول افتتاح این مجموعه داده شد، مدیران زیادی سکان شرکت توسعه فضاهای فرهنگی را در دست گرفتند و در صحبت‌های خود وعده افتتاح این مجموعه را دادند، اما به‌نظر اختلاف میان شرکت توسعه و بخش سرمایه‌گذار با گذشت بیش از 15سال حل نشده است و به زعم خیلی‌ها این مجموعه قربانی خواسته‌های بیش از حد بخش خصوصی و عدم‌شفافیت قراردادها و پیگیری شرکت توسعه شد. پروژه مرکز آیینی صبا با مدیریت خلیل راحتی بر شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری آغاز شد. بعد از راحتی، علیرضا جعفری و بعد از او، جعفر رحمان‌زاده مدیریت مجموعه را برعهده گرفتند. بعد از پایان مدیریت 8ماهه رحمان‌زاده، علیرضا آقایی مدیریت شرکت توسعه را برعهده گرفت. هم‌اکنون هیچ اتفاقی نیفتاده و مهدی رفیع‌زاده، معاون طرح و برنامه شرکت که پروژه را در دست داشت، هفته گذشته از شرکت توسعه خداحافظی کرده و حالا مدیریت در دست شخص دیگری است.

ادعا در تغییر متراژ
زمانی که پروژه صبا در سال84کلید خورد، قرار بود بعد از 30‌ماه (2‌سال‌ونیم) این پروژه به بهره‌برداری برسد، اما به گفته مدیر شرکت توسعه، طرف قرارداد (پیمانکار) درخصوص تغییر متراژ این پروژه ادعاهایی داشته و براساس قرارداد اولیه، گویا تغییراتی نیز در قرارداد ایجاد شده بود. علیرضا آقایی در گفت‌وگویی با همشهری عنوان کرده بود: «با اینکه قرار نبود اعتبار بودجه‌ای از سوی شهرداری به این پروژه اختصاص یابد و طرف قرارداد که بخش خصوصی است، سرمایه‌گذار باشد، اما از سال93بودجه‌ای تصویب شده تا کار به اتمام برسد و این بودجه تا به امسال هم در شرکت توسعه بوده است. حالا با توجه به مشکلات موجود، ‌اختلافات حقوقی نیز وجود دارد. بحث دیگر نیز تامین منابع اعتباری بخش فرهنگی این پروژه است و الحاقیه‌هایی در طول این سال‌ها به پرونده اضافه شده است.» آقایی با بیان این مطلب که پرونده این پروژه خیلی پیچیده شده، می‌گوید که مشکلات اداری، فنی و حقوقی و مالی این پروژه هر سال بیشتر شده است.

از 10میلیارد تومان تا 80میلیارد تومان
به گفته یک منبع آگاه، پروژه مرکز نمایش‌های آیینی صبا قرار بود با 10میلیارد تومان توسط سرمایه‌گذار ساخته شود و صفر تا 100این پروژه در دست بخش خصوصی بود و در این میان آورده شهرداری نیز زمین و پروانه ساخت بود که در آن سال‌ها همان ارزش 10میلیارد تومان را داشت. سرمایه‌گذار در عرض 30‌ماه قرار بود با همین بودجه معین شده پروژه را به مرحله بهره‌برداری برساند که در نهایت سال 86 افتتاح می‌شد، اما از سال 86تا 99هیچ اتفاقی برای مرکز هنرهای نمایشی صبا نیفتاده است. در این سال‌ها سرمایه‌گذار مدعی است که 80میلیارد تومان هزینه کرده و البته در این رکود و تعطیلی با توجه به موقعیت مکانی و ارزش پروانه ساخت قیمت  این زمین بیش از 500میلیارد تومان شده و به جای آنکه به بهره‌برداری برسد به‌خاطر زیاده‌خواهی سرمایه‌گذار و عدم‌شفاف‌بودن قراردادها در دوره‌های مختلف به مکانی متروکه تبدیل شده است. بعد از گذشت بیش از 15سال سرنوشت نامعلومی در انتظار مرکز هنرهای نمایشی صباست؛ سرنوشتی که برخی از پروژه‌ها به‌دلیل جانمایی غیرکارشناسی مانند مرکز تئاتر حرفه‌ای در شرق تهران یا حضور بخش خصوصی و عدم‌هماهنگی میان نهادها با هزینه هنگفت ساخته شده و هیچ بهره‌برداری از آنها نمی‌شود.