فروش اطلاعات دانش‌آموزان به آموزشگاه‌ها و دیگر مدارس چگونه اتفاق می‌افتد؟
چه کسی اطلاعات خصوصی شما را فروخت؟
زهرا رستگار مقدم_روزنامه نگار
شما هم بچه مدرسه‌ای دارید؟ البته پاسخ به این سؤال چیزی نیست که برایتان چندان گرفتاری جدی‌ای ایجاد کند. اگر دانش‌آموزی را در منزل داشته باشید که سعی کنید امکانات بهتری را برای درس خواندنش فراهم کنید، نیاز به پاسخ به این پرسش ندارید. شما حتما پیش از این شکار شده‌اید. اگر بیزینس‌های کتاب‌های درسی و کلاس‌های آموزشی تا امروز کلافه‌تان نکرده‌اند بد نیست سری به جیب‌تان بزنید. آنها حتما دقیق‌تر از شما می‌دانند که مشتری خوبی برایشان نیستید. چند سالی است که در ماه‌های بهمن و اسفند عده‌ای سر و کله‌شان در مدارس پیدا می‌شود. بازار این دار و دسته نوظهور، بیشتر در دفتر مدیران مدارس گرم می‌شود؛ کسانی که لیست کاملی از دانش‌آموزان‌شان را با قیمت‌های متغیر چند ده میلیونی در اختیار بازاریابان می‌گذارند تا از مدرسه خارج کنند. بی‌تردید دانش‌آموزانی که والدین پولدارتری دارند، نرخ‌شان هم بالاتر است. چند سالی است که لیست اطلاعات شخصی دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان بین مدیران مدارس مختلف معامله می‌شود؛ از اسم، سن، پایه تحصیلی، نقاط قوت و ضعف در درس‌ها گرفته تا آدرس محل زندگی و شغل پدر و مادر. جالب است که خانواده‌ها ابتدا فکر می‌کردند با توجه به اطلاعات دقیق این گروه، حتما از مدرسه یا آموزش و پرورش منطقه با آنها تماس گرفته شده، اما در مدت کوتاهی می‌فهمیدند که این تماس‌ها تبلیغاتی است و در اختیار معلوم نیست چند مدرسه، مرکز آموزشی و انتشارات قرار گرفته است.
نیت خیر و عاقبت شر
م. طهماسبی که پسرش در پایه یازدهم درس می‌خواند می‌گوید: «ما مدام با مدرسه در ارتباطیم و به‌خوبی از وضعیت درسی پسرمان اطلاع داریم. همین بود که وقتی با من تماس گرفتند و گفتند امیر باید کمی بیشتر برای درس زیست وقت بگذارد، فکر کردم مشاوری از مدرسه زنگ زده و این نیز نوعی از رویه کاری مدرسه است». از طهماسبی خواسته بودند که روز بعد به آدرسی که برایش پیامک می‌شد سر بزند تا دقیق‌تر درباره راه‌های تقویت این درس فرزندش با او صحبت کنند. او می‌گوید: «طبیعی بود که بعد از کار به آن آدرس رفتم و با تشکیلات تازه‌ای روبهرو شدم که هیچ ربطی به مدرسه نداشت. آنجا متوجه شدم که با بیزینس تازه‌ای روبهرو هستم و اطلاعات ما هک شده است. من نمی‌گویم این مؤسسات یا آموزشگاه‌ها کارشان بد است. ممکن است کلی هم قبولی داشته باشند و واقعا برای بچه‌ها وقت صرف کنند. اما چنین شبیخونی به اطلاعات شخصی دانش‌آموز و خانواده‌اش و نقشه کشیدن برای خروج پول از جیب خانوار حتما غیراخلاقی است».
فروش خدمات آموزشی بین دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم بیشتر از بقیه مقاطع تحصیلی است؛ چرا‌که این دانش‌آموزان در آستانه کنکورند و همین مسئله نیاز و انگیزه آموزشگاه‌های کنکور، ناشران کتاب‌های کمک‌آموزشی و مدارس غیردولتی را برای دسترسی به این اطلاعات افزایش می‌دهد.
دریافت اطلاعات در فایل اکسل
۵۰ مدرسه از ۱۷۰۰۰ مدرسه غیردولتی، در سطح ویژه خدمات ارائه می‌دهند. به همین‌خاطر دسترسی به اطلاعات این مدارس می‌تواند بسیار سودآور باشد. هرچند ماده قانونی در این‌باره وجود دارد که اگر موارد تخلفی این‌چنینی گزارش شود، برای مسئولان مدارس بنا به نوع تخلف احکامی صادر می‌شود، اما ماده۳۵ قانون اداره مدارس غیردولتی چندان روی این مسئله حساس نیست. گفته می‌شود که قیمت خرید و فروش اطلاعات دانش‌آموزان گاهی به 40میلیون ریال می‌رسد. اگر این عدد به حقیقت نزدیک باشد، مدیران مدرسه در مقاطع بالاتر، اگر از لیست‌هایی که خریداری کرده، ۲۰ دانش‌آموز هم جذب کنند، وقتی در عدد n میلیون تومان هزینه مدرسه ضرب شود، میلیاردی سود خواهند کرد. مقطع بالاتر البته به یک سال تحصیلی خلاصه نمی‌شود و هر دانش‌آموز متمول را باید معادل ۳ سال درآمد تضمین شده دانست. این فروش اطلاعات آنقدر در دسترس و عادی شده که با جست‌وجوی ساده‌ای در اینترنت به سایت‌هایی دست پیدا خواهید کرد که حاضرند اطلاعات دانش‌آموزان را به شما بفروشند. مثلا یکی از این سایت‌ها در تبلیغ کاری که انجام می‌دهد نوشته است؛ بانک اطلاعات شماره موبایل دانش‌آموزان تهران هر ماه به‌روزرسانی و تکمیل می‌شود. این سایت ادعا می‌کند که به منابع حقیقی و حقوقی بانک‌های اطلاعاتی مرتبط با شماره موبایل دانش‌آموزان تهران دسترسی دارد. در صفحه اصلی این سایت آورده شده که بهای پیشنهادی خرید بانک اطلاعاتی با درنظر گرفتن تغییرات برای یکسال است. فرمت تحویلی اکسل است و به ایمیل یا تلگرام خریدار ارسال می‌شود: «برای خرید شماره موبایل‌های دانش‌آموزان تهران و آگاهی از نحوه دریافت، با ما و همکاران‌مان تماس بگیرید».
خیانت در امانتِ حفظ داده‌ها
م. مفتاحی از مدرسان کنکور و کلاس‌های آموزشی دراین‌باره می‌گوید که با چنین موارد تخلفی روبهرو شده است. او می‌گوید: «این رویه البته درباره همه مدارس صدق نمی‌کند، بیشتر شامل مدارس غیرانتفاعی است. گاهی معاونان دور از چشم مدیر و دیگران چنین کارهایی می‌کنند. هر چند این اطلاعات برای تبلیغ کتب و کلاس‌های کمک آموزشی به فروش می‌رسد، اما به نوعی مزاحمت برای خانواده‌ها، خیانت در امانت در حفظ اطلاعات و گاهی سودجویی‌هایی می‌شود که ممکن است عواقب بسیار خطرناکی داشته باشد». مفتاحی می‌گوید که البته خودش تا به حال چیزی درباره این سوء‌استفاده‌های غیرعرف از اطلاعات نشنیده است، اما فرض چنین تخلفاتی نیز محال نیست. البته خانواده‌ها درصورتی که با چنین مزاحمت‌هایی روبهرو هستند می‌توانند این موارد تخلف را به اداره ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات مردمی آموزش و پرورش شهرشان گزارش دهند تا موارد شکایت‌شان پیگیری شود.
او معتقد است برخورد مستقیم با مدرسه و مورد اتهام قرار دادن مدیر و معاونان چندان فایده‌ای نخواهد داشت. دلیل این امر هم آن است که در ابتدا زیر بار چنین تخلفی نمی‌روند و از سویی گرهی از نگرانی و ناراحتی باز نمی‌کند. رسیدگی به این موارد باید به آموزش و پرورش و مسئولان صاحب صلاحیت سپرده شود.
