آتش این‌بار در قلب ارسباران

 سیدمحمد فخار- خبر‌نگار

 آتش تعمدی این‌بار 50 هکتار از جنگل‌های ارسباران را سوزاند. هرسال ۴۵ تا ۵۰ هزار هکتار جنگل در ایران می‌سوزد. اما هنوز هم عامل انسانی مهم‌ترین تهدید برای منابع طبیعی کشور است.
با گذشت 114روز از سال‌جاری، آتش در جنگل‌های زاگرسی و عرصه‌های طبیعی استان‌های کردستان، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و حالا جنگل‌های هیرکانی آذربایجان شرقی در ارس خودنمایی کرده و پیش‌بینی می‌شود مراتع و جنگل‌های بیشتری طعمه حریق شوند. درپی شروع آتش‌سوزی در بخشی از جنگل‌های ارسباران که از عصر دوشنبه آغاز و مهار آن تا ظهر چهارشنبه به‌طول انجامید، زبانه‌های آتش بار دیگر در منطقه قره‌تیکان‌لو شهرستان خداآفرین در ارسباران شدت گرفت و در 3نقطه وسعت یافت.
حمید قاسمی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با همشهری برآورد اولیه از وسعت مناطق آتش‌گرفته را حدود 50هکتار اعلام کرد و گفت: از روز دوشنبه آتش در منطقه شروع شد و همه عوامل ازجمله نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی و محیط‌زیست، مرزبانی، سپاه، بسیج، ارتش، آتش‌نشانی تبریز، هلال احمر و اداره کل راهداری شهرستان و اعضای ستاد مدیریت بحران طی 3روز اخیر به محل اعزام شدند. در این عملیات ۱۵۰ نیرو نیز حاضر بودند و 2بالگرد سبددار و آبپاش نیز به محل اعزام شدند.
آنگونه که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان شرقی به همشهری اعلام کرده است، عامل آغاز آتش‌سوزی، انسانی بود و گروهی در جنگل، آتش روشن کردند که این آتش به جان جنگل‌های هیرکانی ارسباران افتاد و موجب سوختن درختان و مراتع شد.
قاسمی با اعلام اینکه هنوز آماری از تلفات گونه‌های جانوری سوخته در آتش در دست نیست، گفت: بررسی‌های اولیه نشانه‌ای از تلفات گونه‌های جانوری و پرند‌گان ندارد.
ارسباران منطقه کوهستانی جنگلی وسیع و متنوع در شمال استان آذربایجان شرقی است که بخشی از آن به‌دلیل تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری در سال۱۹۷۶ به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره معرفی شد. ذخیره‌گاه زیست‌کره شامل مناطق حفاظت‌شده طبیعی زیستی بین‌المللی است که نیاز به حفاظت خاص دارند.
سال گذشته نیز آتش‌سوزی یک هفته‌ای در جنگل‌های ارسباران بیش از ۶۰۰ هکتار عرصه جنگلی را خاکستر کرد و 2 عامل آتش‌سوزی پس از دستگیری به زندان محکوم شدند و هم‌اکنون در زندان تبریز هستند.
جنگل‌های ارسباران با ۱۶۴هزار هکتار وسعت در محدوده شهرستان‌های ورزقان، کلیبر و خداآفرین آذربایجان شرقی قرار دارد و بخشی از جنگل‌های هیرکانی محسوب می‌شود.
پرونده ثبت جهانی جنگل‌های ارسباران در 2 سال گذشته آماده شد و این پرونده سال گذشته در نشست شورای میراث جهانی یونسکو مطرح شد که به‌دلیل برخی نقایص شانس جهانی شدن را از دست داد و پرونده به ایران بازگشت داده شد تا پس از رفع نقایص فرصت طرح دوباره برای ثبت جهانی را داشته باشد. 3هفته پیش نیز احمد حمزه‌زاده، مدیرکل میراث‌فرهنگی استان آذربایجان شرقی از ارسال دوباره پرونده ثبت جهانی ارسباران به یونسکو خبر داد. یونسکو در توصیف کلی ارسباران آورده است: «این ذخیره‌گاه زیست‌کره در کوهستان‌های قفقازی ایران با قرار گرفتن بین مناطق خزری، قفقازی و مدیترانه‌ای، کوه‌هایی تا ارتفاع ۲۲۰۱متر، علفزارهای آلپی، دشت‌های نیمه‌خشک، مراتع و جنگل‌ها، رودها و چشمه‌ها را شامل شده‌ است.»
درست در شرایطی که موضوع ثبت جهانی ارسباران مطرح بود، مدیرکل سازمان مدیریت بحران استان آذربایجان شرقی نسبت به آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع ‌ارسباران هشدار داد و گفت: تمهیدات لازم برای پیشگیری از آتش‌سوزی احتمالی در جنگل‌های ارسباران از سوی دستگاه‌های مسئول ازجمله ادارات کل منابع طبیعی و حفاظت محیط‌زیست استان و شهرستان‌های قره‌داغ انجام گرفته است. اما آتشی که هفته گذشته به جان ارسباران افتاد، طی 4روز 50هکتار از جنگل‌های انبوه ارسباران را سوزاند.

روایت یک شاهد عینی از عملیات اطفای حریق
پناه حسن‌زاده، مسئول پایگاه امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر ارس که در عملیات اطفای حریق جنگل‌های ارسباران حضور داشت به همشهری گفت: آتش از روستای سوتن آغاز شد و به روستای مسجدلو رسید و تا روستای قره‌پیچان ادامه یافت. این روستا در منطقه‌ای صخره‌ای و صعب‌العبور قرار دارد و امکان اطفای حریق با دست در آن وجود ندارد. در روزهای نخست نیز بالگرد برای مهار آتش نبود. منطقه آتش گرفته شامل پوشش جنگلی بسیار انبوه و متراکم است و ارتفاع برخی درختان در آن به بیش از 10متر می‌رسید که در آتش خاکستر شدند. عمر برخی درختان نیز تا 200سال تخمین زده می‌شود. اطفای حریق در جنگل ارسباران البته تا عصر جمعه ادامه داشت و آتش اصلی روز پنجشنبه مهار شد و لکه‌گیری‌ها نیز ادامه یافت که البته پایان عملیات اطفای حریق به‌دلیل نگرانی از زبانه کشیدن دوباره آتش در این منطقه تا عصر جمعه اعلام نشد.