بن‌سلمان به‌دنبال حلقه مفقوده اطلاعاتی
رویترز از فشار ولیعهد عربستان بر خانواده یکی از مدیران سابق سازمان اطلاعات سعودی برای بازگشت وی به کشور خبر داده است
یکی از مهم‌ترین تحولات سیاسی عربستان سعودی بعد از به قدرت رسیدن محمد بن‌سلمان، بازداشت‌های گسترده شاهزادگان عالیرتبه این کشور بود؛ شاهزادگانی که طی سالیان قبل از حاشیه امنیتی قدرتمندی برخوردار بوده و برخی از آنها حتی به‌عنوان گزینه‌های رهبری آینده عربستان به شمار می‌رفتند. اگرچه بخش عمده رقبا یا حتی دشمنان ولیعهد جوان سعودی در جریان این بازداشت‌ها از صحنه قدرت در این کشور حذف شدند، اما چند تن از این چهره‌ها نیز به طرز شگفت‌آوری توانستند پیش از دستگیری، خاک سعودی را به مقصد پایتخت‌های غربی ترک کنند. ازجمله این افراد، سعد الجبری، مدیر ارشد سازمان اطلاعات سعودی و البته مشاور بسیار نزدیک به محمد بن‌نایف بود که موفق شد کمی پیش از صدور فرمان دستگیری‌ها عازم کانادا شود.
حالا و با گذشت 3سال از خروج الجبری، خانواده وی که در سعودی به‌سرمی‌برند برای نخستین بار با خبرگزاری رویترز گفت‌وگو کرده و از فشارهای شدید ولیعهد سعودی بر خود خبر داده‌اند، فشارهایی که هدف از آن، بازگرداندن الجبری به خاک عربستان عنوان شده است. براساس اطلاعاتی که توسط رویترز منتشر شده، طی هفته‌های اخیر 2فرزند ارشد الجبری در چارچوب همین فشارها به‌طور غیرقانونی دستگیر شده‌اند و هیچ خبری از وضعیت آنها در دست نیست.
در این گزارش آمده: به فاصله کوتاهی پس از آخرین دستگیری محمد بن‌نایف در‌ماه اردیبهشت، نیروهای امنیتی در ساعات بامدادی به منزل خانواده الجبری یورش برده و 2فرزند پسر 21و 20ساله او را دستگیر کرده‌اند. همچنین بعد از این دستگیری‌ها، برادر و پسر عموی الجبری نیز به‌طور جداگانه بازداشت شده‌اند و تا‌کنون هیچ اطلاعاتی از سرنوشت این افراد در دست نیست.
رویترز همچنین به نقل از 2منبع آگاه سعودی می‌نویسد: محمد بن‌سلمان معتقد است الجبری اسنادی را با خود از کشور خارج کرده که می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب رهبری آینده عربستان داشته باشد. این اسناد شامل اطلاعاتی محرمانه از فعالیت‌های مالی شاهزادگان مطرح سعودی در خارج از کشور می‌شود. پیش از این روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی مدعی شد محمد بن‌سلمان در حال تکمیل پرونده‌ای است که براساس آن، فساد مالی محمد بن‌نایف اثبات شده و تمام راه‌ها برای بازگشت او به قدرت مسدود خواهد شد. به این ترتیب می‌توان گفت الجبری حکم حلقه مفقوده‌ای را دارد که بدون آن، پروژه سیاسی ولیعهد جوان سعودی برای حذف رقبایش ناقص است.
جالب آنکه تا این لحظه نه دولت عربستان و نه سعد الجبری، هیچ‌کدام حاضر به مصاحبه با رویترز و تأیید یا تکذیب این اطلاعات نشده‌اند. با این حال اما یک مقام وزارت خارجه آمریکا ضمن تأیید این اطلاعات به رویترز گفته: ما سال‌ها با الجبری در زمینه همکاری‌های اطلاعاتی و مبارزه با تروریسم فعالیت داشته‌ایم و عمیقا از بابت این اتفاقات متأسفیم چرا که الجبری، شریکی بسیار بسیار قوی برای آمریکا بوده است. از سوی دیگر، سخنگوی وزارت خارجه کانادا نیز ضمن محکومیت فشارهای اعمال شده علیه خانواده الجبری در عربستان به رویترز گفت: با خانواده ایشان در تماس هستیم تا شاید راهی برای کمک به حل این وضعیت پیدا کنیم.
مرد در سایه
سعد الجبری طی 2دهه گذشته نقش بارزی در سازماندهی ساختار امنیتی عربستان سعودی، مخصوصا در حوزه تروریسم و همکاری‌های امنیتی با کشورهای غربی داشته است. در این زمینه باید توجه داشت که او نزدیک‌ترین مشاور محمد بن‌نایف به شمار می‌رود؛ شاهزاده‌ای که پرونده‌های متعددی، ازجمله روابط با القاعده، بحران سوریه و... را مدیریت کرده است. یک مسئول سابق سیا در این‌باره به رویترز می‌گوید: الجبری به‌دلیل موقعیت ویژه‌اش، از دسترسی‌های گسترده‌ای در سازمان اطلاعات عربستان سعودی برخوردار بود که بدون شک، اطلاعات شخصی شاهزادگان را نیز دربرمی‌گیرد. تمام اینها در حالی است که الجبری به‌رغم نفوذ گسترده‌اش، حضور اندکی در سطح رسمی و رسانه‌های عربستان سعودی داشته است. ازجمله شایعاتی که همواره درباره الجبری مطرح بوده، رابطه و نفوذ وی در سازمان اخوان‌المسلمین است؛ شایعاتی که اگرچه همواره از سوی او تکذیب شده اما به‌نظر می‌رسد در فضاسازی علیه او به سود مخالفانش مؤثر بوده است.
الجبری پس از خروج بی‌سروصدا از عربستان و سفر به کانادا، عملا تمام فعالیت‌های دولتی خود را کنار گذاشته و صرفا مشاوره به محمد بن‌نایف، اصلی‌ترین رقیب بن‌سلمان را ادامه داد. خانواده او از همان سال 2017ممنوع‌الخروج شده و بارها نیز برای بازجویی به نهادهای امنیتی فراخوانده شدند، اما دستگیری اعضای خانواده، نقطه‌عطفی در فشارها علیه الجبری به شمار می‌رود؛ مردی که به گفته رویترز، طی این 3سال به تمام پیشنهادها و تهدیدها برای خیانت به محمد بن‌نایف، بازگشت به عربستان و همکاری با ولیعهد جوان دست رد زده است. خالد، دیگر فرزند الجبری که هم‌اکنون با او در کانادا زندگی می‌کند به رویترز گفته: بارها از طریق کانال‌های مختلفی تلاش کردیم از وضعیت اعضای خانواده خود در ریاض مطلع شویم، اما همه آنها در پاسخ گفته‌اند این پرونده در اختیار شخص ولیعهد بوده و هیچ اطلاعاتی از آن در محافل سیاسی یا امنیتی موجود نیست.
شبکه الجزیره در گزارش خود با اشاره به این موضوع می‌نویسد: الجبری ازجمله شخصیت‌هایی است که طی دهه‌های گذشته با نهادهای ساختاری آمریکا، همچون وزارت خارجه، پنتاگون و سازمان‌های اطلاعاتی این کشور در ارتباط بوده و حمایت آنها را به‌دست آورده است. بسیاری از این شخصیت‌ها در سایه سیاست‌های دولت ترامپ، نفوذ خود را از دست داده و توسط محمد بن‌سلمان به حاشیه رانده شده‌اند؛ شخصیت‌هایی که بدون شک درصورت شکست ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری، بار دیگر فرصت بازگشت به عرصه قدرت را خواهند داشت.
