ملخ‌ها غارت کردند

فاطمه عباسی -  خبرنگار 

پیشروی ملخ‌های صحرایی در استان‌های جنوبی ادامه دارد و به تازگی پایشان به مزارع و زمین‌های کشاورزی هم باز شده است. تاکنون 8 استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، جنوب کرمان، خوزستان، فارس، خراسان جنوبی و خراسان رضوی درگیر آفت ملخ شده‌اند. محمدرضا میر، سخنگوی سازمان حفظ نباتات کشور میزان درگیری این اراضی با ملخ‌ها را قابل توجه عنوان می‌کند که بیشترین خسارت‌ها به استان سیستان و بلوچستان و پس از آن به هرمزگان وارده شده است. خسارت‌هایی که در نبود تجهیزات مقابله با این آفت بیش از پیش رقم می‌خورد و امان کشاورزان را بریده است. از سوی دیگر حمله ملخ‌ها به 2 استان ایلام و کهگیلویه و بویر احمد هم پیش‌بینی می‌شود و نگرانی فعالان حوزه کشاورزی در این مناطق را در پی داشته است. با توجه به کمبود امکانات جهاد کشاورزی شهرهای مختلف، فقط تدابیر کشوری و تسهیلات جدی دولت می‌تواند بار مشکلات را کم و از خسارت‌های احتمالی به صورت گسترده جلوگیری کند. 

دست بسته کشاورزان برای مبارزه با ملخ‌ها
جهاد کشاورزی و منابع طبیعی سیستان و بلوچستان از آبان 98 تاکنون هنوز نتوانسته به قائله مبارزه با ملخ‌های صحرایی پایان دهد. ملخ‌هایی که از آن سوی مرزهای آبی و خشکی وارد کشور شده‌ و بخش قابل توجهی از فعالیت‌های سازمان جهاد کشاورزی استان را به خود معطوف کرده‌اند. نیروهای فنی زیادی در خط مقدم دیده‌بانی و مبارزه با این آفت مشغول فعالیت هستند و این روند مبارزه همچنان ادامه دارد. با این وجود به علت کمبود امکانات و حجم گسترده این آفت، در برخی شهرستان‌ها مانند نیک‌شهر، زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها مورد هجوم ملخ‌ها قرار گرفته و بخشی از محصولات زراعی از بین رفته ‌است. 
یکی از کشاورزان روستای کریم آباد قصر قند در نیک شهر درباره خسارت ملخ‌ها به نخلستان‌ها می‌گوید و این که توجهی از سوی مسئولان برای مقابله با این آفت نبوده است. عبدالرحمن بلوچی می‌افزاید: . از چند ماه قبل تاکنون روستای ما و روستاهای دیگر این شهرستان مورد هجوم ملخ‌ها قرار گرفته و بیشتر درخت‌های نخل، انبه و لیمو از بین رفته‌اند. سمپاشی برای از بین بردن این آفت در روستا انجام نشده است. چند بار هم به اداره جهاد کشاورزی شهرستان مراجعه کردیم اما مسئولان از نبود امکانات می‌گویند و اینکه تعداد ماشین‌ها و دستگاه‌های سمپاش کم است و به همه روستاها نمی‌رسد. 
دیگر کشاورز نیک شهری هم درخواست کمک و امکانات بیشتر از دولت دارد و می‌گوید: ملخ‌های گرسنه هر محصولی که سر راهشان باشد را می‌خورند. تاکنون در بسیاری از باغ‌ها و زمین‌ها برگ‌های درخت‌ها را از بین برده‌ و به محصولات کشاورزی آسیب زده‌اند. ما تا جایی که بتوانیم خودمان سمپاشی می‌کنیم اما امکانات ما کافی نیست و جهاد کشاورزی به کمک دولت باید از خسارت‌های بیشتر به مزارع جلوگیری کند. اکنون بیش از 50 درصد محصول برخی از روستاها خسارت دیده‌. تمام مشکلات کشاورزی یک طرف، حمله ملخ‌ها که هر سال کشاورزان را فلج می‌کند، یکطرف. مگر چقدر تحمل خسارت دیدن داریم. 

تناقض‌های مبارزه با آفت ملخ 
آنچه عیان است، از بین رفتن دسترنج کشاورزانی است که با این آفت ناخواسته مواجه شده‌اند، آفتی که مقابله با آن از توان جهاد کشاورزی نیک‌شهر هم خارج است. این را حبیب رییسی، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان هم تایید می‌کند و می‌گوید: موج جدید هجوم ملخ‌های صحرایی از اوایل خرداد به این شهرستان رخ داد. این حشرات به دلیل گرمای هوا و خشکی مراتع، در روزهای اخیر وارد مزارع و باغ‌های این شهرستان شده‌اند و مبارزه با این آفت در توان ما نیست. برای مقابله با این آسیب جدی در حوزه کشاورزی نیاز به همت عمومی داریم.
اما معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان صحبت‌های مدیر جهاد کشاورزی نیک‌شهر را تایید نمی‌کند و به همشهری می‌گوید: ورود گسترده ملخ‌ها در مزارع این شهرستان با خسارت بسیار بالا نبوده است. طی دو دوره مبارزه شیمیایی گسترده در 19 شهرستان مرکز و جنوب استان انجام شده که نشان از عزم بخش کشاورزی برای حفظ امنیت غذایی و نابودی این آفت دارد. بیشترین گستره مبارزه در بین استان‌های درگیر این آفت با حدود ۴۵ درصد مربوط به سیستان و بلوچستان است. 
امان‌الله طوقی می‌افزاید: حتی بیماری کرونا، گرمای شدید هوا و محدودیت امکانات هم نتوانسته کوچکترین خللی در تداوم عملیات مبارزه ایجاد کند، به طوری که حتی در شرایط فعلی، مبارزه شبانه با دسته‌های پروازی در دستور کار سازمان قرار گرفته است. همچنین از پنجم آبان سال گذشته تاکنون که دور دوم مبارزه شیمیایی علیه ملخ صحرایی مهاجر در استان آغاز شده که بیشترین سطح مبارزه در شهرستان‌های نیک‌شهر، بمپور و ایرانشهر گزارش شده است. با این حال معتقدیم با توجه به گستردگی هجوم ملخ‌های صحرایی به سمت مرزهای استان نیاز به تهیه و تدارک امکانات بیشتر است.

کمبود امکانات در هرمزگان
هرمزگان دومین استان درگیر با آفت ملخ است که سمپاشی زمینی و هوایی مزارع آن از همان روزهای نخست از سوی سازمان جهاد کشاورزی استان آغاز شد اما کافی نبود. چند هفته‌ای است که ریزش دسته‌های ملخ در استان شدت گرفته و در قلب مزارع جاخوش کرده‌اند. روستای تل سورو از توابع دهستان سیاهو در ۹۰ کیلومتری شمال بندرعباس یکی از مناطقی است که شاهد هجوم گسترده ملخ‌ها بود اما به گفته رئیس شورای اسلامی این روستا، خیلی زود شاهد مهاجرت ملخ‌ها بودند و در حال حاضر میزان خسارت‌ها در دست بررسی است.
غلامرضا سردره می‌افزاید: اهالی این روستا به دلیل نبود امکانات و تجهیزات مناسب و البته نداشتن اطلاعات کافی برای مقابله با این آفت از روش‌های سنتی قدیمی یعنی همان سنگ در قوطی و تولید صدا، اقدام به فراری دادن ملخ‌ها کردند که اقدامی مناسب نیست. سهل‌انگاری یکی از باغداران برای ایجاد دود جهت فراری دادن ملخ‌ها هم باعث آتش سوزی در باغ‌های این روستا شد که با تلاش کشاورزان و اهالی منطقه آتش به سرعت خاموش شد اما خساراتی در پی داشت. 
مزارع روستا‌های بخش احمدی شهرستان حاجی‌آباد هم از حمله ملخ‌ها در امان نماندند. به گفته قدرت‌الله رودباری، مسئول جهاد کشاورزی بخش احمدی با وجود این که سمپاشی این زمین‌ها به موقع آغاز شد اما کمبود تجهیزات کاملا عیان و برای از بین بردن این آفت به امکانات بیشتری نیاز است. 
در جاسک هم کشاورزان وامانده از حمله ملخ‌ها هستند. مراد محمودی یکی از اهالی روستای سرخکوه می‌گوید: ملخ‌ها در سه مرحله به این منطقه حمله کرده‌اند و اگر مقابله جدی با این آفت صورت نگیرد، تمام نخلستان‌ها دچار خسارت‌های جبران ناپذیر می‌شوند. با این تجهیزات کم کاری از دست ما و مسئولان جهاد کشاورزی منطقه برنمی‌آید. نیاز به همراهی مسئولان استانی و حتی کشوری داریم.  معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان مشارکت مردم، کشاورزان و باغداران را یکی دیگر از عوامل موثر در مبارزه با آفت ملخ صحرایی عنوان می‌کند و به همشهری می‌گوید: سرعت در ردیابی و تشخیص دقیق محل ریزش دسته‌های ملخ صحرایی نقش بسیار مهمی در مبارزه با این آفت دارد و باید در این زمینه فعالیت بیشتری صورت بگیرد. مهدی ترابی با بیان این که استان هرمزگان بین سه استان برتر کشور در زمینه مبارزه با آفت ملخ صحرایی است، عنوان می‌کند: امکانات و تجهیزات فعلی استان برای مبارزه با این آفت نسبت به سال گذشته ۱۰ برابر شده، اما کافی نیست و با این حجم از حمله ملخ‌ها به تجهیزات بیشتری نیاز داریم.
  
هر چند که سیستان و بلوچستانی‌ها شاهد بیشترین حمله و خسارت ناشی از ملخ‌‌ها بودند اما استان‌های درگیر با این آفت هم باید مورد توجه قرار بگیرند. استان‌هایی که به نظر می‌رسد همان مشکلات کمبود امکانات و تجهیزات را دارند. بوشهر، کرمان، خوزستان و فارس از آبان سال گذشته درگیر مبارزه با ملخ صحرایی شده‌اند. البته هنوز مزارع و باغ‌ها آسیب جدی ندیده و مبارزه با این آفت در سطح دشت‌ها و مراتع در حال انجام است. در خراسان جنوبی و خراسان رضوی که به تازگی به جمع استان‌های درگیر پیوسته‌اند نیز تراکم شیوع این آفت کم بوده و با توجه به نگرانی از تخم‌گذاری و ازدیاد آفت، مبارزه در شهرستان‌هایی که به آفت ملخ صحرایی مبتلا شده‌اند، انجام می‌شود. با این حال به علت حجم سه برابری ملخ‌ها نسبت به سال گذشته، امکانات لوجستیکی و نقدینگی در بسیاری از این استان‌ها کافی نبوده و کشاورزان و باغداران نیازمند توجه بیشتری از سوی دولت و وزارت جهاد کشاورزی هستند.

کشاورز روستای کریم آباد سیستان و بلوچستان: از چند ماه قبل تاکنون روستای ما و روستاهای دیگر این شهرستان مورد هجوم ملخ‌ها قرار گرفته و بیشتر درخت‌های نخل، انبه و لیمو از بین رفته‌اند

کشاورز روستای سرخکوه هرمزگان: ملخ‌ها در سه مرحله به این منطقه حمله کرده‌اند و اگر مقابله جدی با این آفت صورت نگیرد، تمام نخلستان‌ها دچار خسارت‌های جبران ناپذیر می‌شوند

مشکل اعتباری نداریم
محمدرضا میر، سخنگوی سازمان نباتات جهاد کشاورزی درباره آخرین وضعیت مبارزه با ملخ صحرایی در 8 استان جنوبی به همشهری می گوید: فرآیند مبارزه با ملخ‌ها مشکل اعتباری ندارد و دولت و استان‌ها امسال آماده مبارزه بودند و اعتبار کافی در سطح ملی و استانی به مبارزه با ملخ‌ها اختصاص یافت. امسال 85 میلیارد تومان اعتبار پیش بینی شده بود که 60 میلیارد تومان آن تخصیص پیدا کرده است. از نظر تجهیزات لوجستیکی کم و کسری هایی وجود دارد که در تلاش برای تامین این تجهیزات هستیم.به گفته وی عملیات مبارزه با آفت ملخ صحرایی در 175 هزار و 290 هکتار از مزارع سیستان‌وبلوچستان، 69 هزار و 286 هکتار هرمزگان، 42 هزار و 850 هکتار بوشهر، 38 هزار و 722 هکتار جنوب کرمان، 30 هزار و 805 هکتار فارس، 21 هزار و 191 هکتار خراسان جنوبی، 6017 هکتار خوزستان، 1100 هکتار شمال کرمان  و 5 هکتار خراسان رضوی صورت گرفته است که در مجموع حدود 387 هزار و 221 هکتار می‌شود. میر درباره هجوم ملخ ها به مزارع می گوید: مشکل جدی در این زمینه وجود ندارد و تمامی زمین های کشاورزی، باغ‌ها و مزارعی که درگیر ملخ شده باشند‏، بلافاصله سم پاشی می شوند تا محصولات کشاورزی و باغی خسارتی نبینند. تاکنون نیز آماری از خسارت به مزارع در استان های درگیر اعلام نشده است. به گفته سخنگوی سازمان نباتات جهاد کشاورزی پیک مبارزه با آفت ملخ صحرایی در خرداد و تیر است و در ماه های بعد ملخ ها ریزش پراکنده خواهند داشت.