اما و اگرهای اوتیسم

سمانه فرنیا ـ روانپزشک کودک و نوجوان

اوتیسم درواقع مجموعه‌ای از اختلالات رشد مغز و دستگاه عصبی است که به‌صورت خفیف تا شدید بروز می‌کند. وجه مشترک اختلالات طیف اوتیسم، اشکال در برقراری ارتباط اجتماعی و انجام رفتارهای تکراری و کلیشه‌ای است. در بسیاری از موارد، چند فرد مبتلا در یک خانواده وجود دارند که نشان می‌دهد عوامل ژنتیک نقش مهمی در بروز اوتیسم دارد. یکی از مشخص‌ترین نشانه‌های اوتیسم، ضعف کودک در برقراری ارتباط با دیگران است. نگاه نکردن به چهره و چشم دیگران، لبخند‌نزدن و فقدان واکنش به شنیدن اسم خود با وجود شنوایی طبیعی، از نخستین نشانه‌های این بیماری تا یک سالگی است. برخی از این کودکان هرگز توانایی صحبت کردن را به‌دست نمی‌آورند و تلاشی هم برای برقراری ارتباط با ایما و اشاره ندارند و بیشتر خواسته‌هایشان را با گریه و جیغ زدن ابراز می‌کنند. برخی دیگر دیرزبان باز می‌کنند، ولی به‌علت اشکال در کاربرد کلمات و ضمایر و عبارات تکراری در برقراری ارتباط با اطرافیان ناتوان هستند. این کودکان، هیجانات و حالت چهره دیگران را متوجه نمی‌شوند و به حرکت‌هایی مانند دست تکان دادن (بای بای کردن) و اشاره کردن پاسخ نمی‌دهند و در مهارت‌های بازی نیز مشکل دارند. بازی‌هایشان، کلیشه‌ای و تکراری و فاقد تخیل و هیجان است. از دیگر نشانه‌های این بیماری، حرکات سر یا بدن به جلو و عقب، بال‌بال زدن، چرخیدن دور خود، علاقه به اشیای چرخان مثل ماشین لباسشویی و پنکه، خیره شدن به چراغ‌ها، بو کردن اجسام و علاقه به اشیای خاص است. باید توجه داشت وجود موارد نام برده به تنهایی نشانه ابتلای کودک به اوتیسم نیست و بسیاری از کودکان با رشد طبیعی نیز ممکن است برخی از این نشانه‌ها را به‌طور گذرا در سیر رشد خود نشان دهند. تشخیص بعد از ارزیابی دقیق توسط روانپزشک کودک بیان می‌شود. تشخیص زودهنگام در سال‌های ابتدایی زندگی و شروع هرچه سریع‌تر مداخلات درمانی ازجمله داروها و اقدامات بازتوانی مانند کاردرمانی و گفتاردرمانی، نقش مهمی در پیش‌آگهی کودک دارد.