منابع طبیعی
آفت جدید در قلب جنگل‌های هیرکانی
«پروانه دم قهوه‌ای» و «ابریشم‌باف ناجور» در حال خشکاندن جنگل‌های شمال کشور هستند و ارتفاعات کلاردشت، کجور، ساری، نور و استان گلستان کانون آفت جدید هیرکانی اعلام شدند
الهام مصدقی‌راد - خبر‌نگار
طغیان آفت‌ها در جنگل‌های زاگرسی از چند دهه قبل آغاز شد. آفت‌هایی که برگ درختان را نشانه می‌رفتند. پس از آن بود که جنگل‌های زاگرسی دچار آفت چوبخوار شدند و هم‌اکنون نیز با این آفت دست و پنجه نرم می‌کنند. آفت‌های چوبخوار اگرچه درختان ضعیف را از بین می‌بردند و فرصت رشد درختان جدید را فراهم می‌کنند، اما جنگل‌های ضعیف و ناتوان زاگرس، توانایی رشد و افزایش را از دست داده و آفت چوبخوار درحال از بین بردن این سرمایه طبیعی کشور است.
جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور، اما بسیار دیرتر از جنگل‌های زاگرسی دستخوش آفت شده‌اند. آفت برگخوار حدود 2 دهه قبل به جان جنگل‌های هیرکانی افتاد و از 10سال پیش شدت گرفت. اکنون نیزگونه جدیدی از این آفت به جان جنگل‌های هیرکانی افتاده است که اگر به موقع کنترل نشود، سرنوشت جنگل‌های هیرکانی را به عاقبت تلخ جنگل‌های زاگرسی دچار می‌کند و پوشش گیاهی هیرکانی را می‌خشکاند.سال1375 حدود 300هزار هکتار از جنگل‌های شمال، دچار آفت برگخوار شدند. این درگیری از سال90 شدت گرفت. به اعتقاد کارشناسان، تغییرات اقلیمی، دخالت انسان در جنگل و برهم‌زدن اکوسیستم، عامل اصلی شدت گرفتن فعالیت آفت برگخوار در جنگل‌های هیرکانی است.
از 2هفته قبل اما 2 آفت جدید برگخوار به قسمت‌هایی از جنگل‌های شمال وارد شده و در حال آسیب زدن به درختان است. «پروانه دم‌قهوه‌ای» و «ابریشم باف ناجور» 2 آفت جدیدی هستند که در برخی رویشگاه‌های جنگل‌های هیرکانی به‌صورت پراکنده و در برخی دیگر از این رویشگاه به‌صورت کانونی مشاهده شده‌اند.
عرصه‌های آسیب‌دیده کانون اصلی آفت جدید
بیشترین تعداد این آفت بر درختان اطراف روستاها و درختان حاشیه جاده‌های جنگلی مشاهده شده‌اند. پوشش گیاهی این مناطق به‌دلیل فعالیت انسانی ضعیف و فقیر شده و امکان خود ترمیمی درختان کمرنگ شده است.
هادی کیادلیری، استاد دانشگاه که بررسی در خصوص آفت جدید و درختان گرفتار شده در جنگل‌های هیرکانی را انجام می‌دهد به همشهری می‌گوید: «این آفت‌ها، درخت پیر و جوان نمی‌شناسند و به هر 2 نوع حمله می‌کنند. همچنین تمام گونه‌های درختان را مورد حمله قرار می‌دهند و این مسئله نگرانی را بیشتر می‌کند.»
به‌گفته کیادلیری، غرب مازندران، ارتفاعات کلاردشت و کجور ازجمله مناطقی هستند که گرفتار آفت «پروانه دم قهوه‌ای» شده‌اند و «ابریشم باف ناجور» نیز در جنگل‌های نور، ساری و استان گلستان دیده شده است.
آفت «پروانه دم قهوه‌ای» براساس آنچه کیادلیری به همشهری گفت، 10سال قبل در محدوده‌ای 5هکتاری طغیان کرد و به‌سرعت نیز کنترل شد.
رئیس پیشین انجمن جنگلبانی ایران با اشاره به آغاز فصل طغیان آفت‌ها می‌گوید: «آفت‌ها در بهار طغیان می‌کنند. در تابستان پروانه می‌شوند و در زمستان نیز به خواب زمستانی می‌روند و دوباره بهار سال بعد طغیان می‌کنند. آفت‌های «برگخوار» البته به برگ درختان که در واقع دستگاه فتوسنتز درخت است حمله می‌کنند و سیستم فتوسنتز گیاه را از بین می‌برند. کیادلیری می‌گوید: ادارات منابع طبیعی شهرهای درگیر با آفت‌های برگخوار هم‌اکنون مشغول شناسایی نقاط گرفتار آفت هستند تا اقدام به کنترل آفت کنند.
خطر آفت جدید برای انسان
«پروانه دم قهوه‌ای» و «ابریشم باف ناجور» ظاهری پشم‌آلود دارند و غیراز آسیب به درختان برای انسان نیز مشکل ایجاد می‌کنند. کیادلیری، رئیس سابق انجمن جنگلبانی ایران به همشهری می‌گوید: «اگر افراد در محیط این 2 آفت قرار بگیرند، حتی اگر آنها را نیز لمس نکنند، دچار تاول‌های پوستی و خارش شدید بدن می‌شوند. البته دوش آب سرد کمک بسیاری بر تسکین خارش‌ها دارد و برخی همکاران نیز تا 2 هفته درگیر عوارض لاروهای پشم‌آلود بودند.»
به‌گفته او، ایجاد مشکلات تنفسی نیز از دیگر عوارض قرار گرفتن در معرض این 2 آفت است. کیادلیری تأکید می‌کند: حضور در عرصه‌های جنگلی در روزهای آفتابی، مشکلات بیشتری به‌دلیل حضور این آفت‌ها برای انسان ایجاد می‌کند. اما اگر طی چند روز شاهد بارش باران باشیم، آفت‌ها به راحتی شسته می‌شوند. به روستاییان نیز توصیه شده است درصورت مشاهده لاروهای پشم‌آلود آفت هیرکانی، از دست زدن به آنها خودداری کنند و با چند نوبت آبپاشی این 2 آفت را بشویند و از بین ببرند.
