خیز بزرگ برای پایان‌انحصار

محمد کرباسی _ دبیر گروه دانش و فناوری

روز پنجشنبه در مراسم افتتاح پروژه‌های پیشران «اقتصاد دیجیتال» اتفاق‌هایی تاریخی برای حوزه ارتباطات کشور رقم خورد. در این مراسم که با حضور رئیس‌جمهوری و محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات برگزار شد با دستور حسن روحانی 3پروژه بزرگ در راستای توسعه زیرساخت شبکه ملی ارتباطات و همچنین ارتقای سهم محتوای داخلی بر بستر این شبکه و یک طرح حمایتی از استارتاپ‌ها افتتاح شد.
یکی از طرح‌های مهم در این مراسم که ارتباط مستقیمی با کاربران عمومی شبکه ارتباطی کشور دارد طرح «انتخاب هر ایرانی، یک تلویزیون اینترنتی» است که نقش مهمی در اکوسیستم فناوری کشور و همچنین برای اقتصاد فرهنگ و هنر کشور دارد.
براساس آماری که امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات به رئیس‌جمهوری ارائه داد هم‌اکنون حدود ۱.۸میلیون نفر مشترک فعال (با پرداخت حق عضویت) و حدود ۳میلیون نفر بیننده (بدون پرداخت حق عضویت)، استفاده از سامانه‌های دیداری و شنیداری اینترنتی و البته از آن مهم‌تر طعم «حق انتخاب» را در عرصه محتوا تجربه می‌کنند.
براساس طرح ارائه شده همه کاربرانی که از اینترنت ثابت استفاده می‌کنند می‌توانند برای نخستین تجربه خود از سرویس‌های VOD به سایت ICTGifts.ir بروند و پس از ثبت‌نام از مجموع ۱۵سرویس عرضه محتوای مولتی‌مدیا، 3 سرویس برای یک‌ماه به‌صورت رایگان تجربه و امتحان کنند. ترافیک مصرف اینترنت هم، برای کاربران برای دیدن فیلم‌ها رایگان خواهد بود.
مقام‌های وزارت ارتباطات تلاش دارند با این طرح میزان کاربران سرویس‌های تولید محتوای صوتی و تصویری را در سال۹۹ حداقل دوبرابر کنند.
همچنین این طرح تشویقی جدید برای استفاده بیشتر کاربران از اینترنت ثابت است. پخش فیلم و ویدئو در جهان بیشترین سهم را از حجم ترافیک مصرفی اینترنت دارد و استفاده گسترده‌تر از اینترنت ثابت در کشور شرکت‌های خدمات‌دهنده اینترنتی را می‌تواند برای سرمایه‌گذاری جهت سرویس‌های با سرعت بالا در حوزه اینترنت ثابت تشویق کند. اکنون در دنیا ۷۰درصد ترافیک داده را پخش ویدئو، پادکست و موسیقی تشکیل می‌دهند؛ درحالی‌که در ایران این میزان ۲۰درصد است.

نیاز به رگولاتور بی‌طرف 
توسعه سیستم‌های پخش فیلم، تلویزیون و صوت هم اندازه بازار اقتصاد دیجیتال را افزایش می‌دهد هم صرفه اقتصادی در توسعه زیرساخت توسط بخش خصوصی را و هم نیاز فرهنگی مردم پاسخ داده می‌شود.
در مدت کوتاهی این سامانه‌ها توانسته‌اند ماهانه حدود ۷میلیارد دقیقه از سرگرمی شهروندان ایرانی را تامین کنند. این سرویس‌ها نشان داده‌اند که می‌توانند محتوای چند رسانه‌ای ازجمله فیلم وسریال را به‌صورت اختصاصی تولید کنند که برخی از آنها با وجود نداشتن بودجه‌های کلانی مانند صداوسیما بسیار جذاب‌تر از تولیدات این سازمان بوده است.
با وجود این، سرویس‌های VOD مدتهاست که با مشکلات مختلفی روبه‌رو هستند و امکان تولید بسیاری از برنامه‌های خود را ازجمله در زمینه پخش زنده به‌خاطر نیاز به گرفتن مجوز از سوی صداوسیما ندارند.
سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی یا به‌اصطلاح ساترا بازوی صداوسیماست که روی محتوای سرویس‌های VOD کنترل دارد و اصولا هر سامانه‌ای در این رابطه باید برای فعالیت‌های خود همیشه مجوزهای ساترا را دریافت کند. این در حالی است که صداوسیما در این حوزه خودش یکی از طرف‌های رقیب است و تلاش دارد انحصار بینندگان خود را به‌خاطر درآمدهای کلان ازجمله در جذب آگهی حفظ کند.
امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات در گفت‌وگو با همشهری درباره نحوه رگولاتوری صداوسیما می‌گوید: به‌نظرم این نحوه رگولاتوری دارد بازار را به سمت استفاده از پلتفرم‌های خارجی سوق می‌دهد. وقتی صداوسیما الان دارد جلوی پخش موسیقی در پلتفرم‌ها را می‌گیرد نتیجه‌اش این می‌شود که کاربران به سراغ لایو اینستاگرام می‌روند. این اضافه کردن یک خطای دیگر به مجموع خطاهای گذشته است.
معاون وزیر ارتباطات تأکید می‌کند: ما در سند شبکه ملی اطلاعات به شورای‌عالی فضای مجازی پیشنهاد دادیم که نهادی مستقل و بی‌طرف در این راستا تشکیل شود که خودش رقیبی در این حوزه نباشد. یک نهاد مستقل باید وظیفه رگولاتوری را داشته باشد که بی‌طرفانه بتواند در این رابطه تصمیم‌گیری کند.