نگاهی به تخت‌های سلطنتی مشهور در ایران

  تخت طاقدیس
یکی از معروف‌ترین سریرهای پادشاهی در ایران، بی‌شک تخت طاقدیس است که نام آن را بارها و بارها در متون قدیمی ازجمله شاهنامه فردوسی، مجمل‌التواریخ والقصص، غرراخبار ملوک الفرس، تاریخ بلعمی و داستان خسرو و شیرین نظامی گنجوی دیده‌ایم؛ تختی که به‌خاطر شکل کروی و طاق‌مانندش به این نام خوانده می‌شد و به اعتبار سخن فردوسی، 38 پادشاه روی آن فرمانروایی کرده‌اند. بر پایه گزارش شاعر پارسی‌گو، پیشینه این تخت به عهد فریدون می‌رسد. پس از آنکه فریدون، ششمین پادشاه خاندان پادشاهی پیشدادی بر ضحاک پیروز شد، مردی به نام جهنِ بُرزین از اهالی دماوند تختی گوهرنشان می‌سازد و آن را به فریدون تقدیم می‌کند. فریدون هم روی همین تخت تاجگذاری کرده و رسما پادشاه می‌شود. تخت طاقدیس سرانجام پس از شکست خسرو پرویز از قیصر روم در سال 624میلادی، به‌دست مهاجمان افتاد و ویران شد، اما رد پای آن برای همیشه در شعر فارسی و تاریخ ایران باقی ماند.

  تخت طاووس
یکی دیگر از تخت‌های سلطنتی معروف پادشاهان ایرانی، تخت طاووس نادرشاه افشار است. این تخت سلطنتی مرصع را نادرشاه به‌عنوان غنیمت جنگی از هند با خود به ایران آورد. وجه تسمیه این سریر پادشاهی هم وجود طرح 2 طاووس پرگشوده در پشت آن بود که باعث شد تخت شاه افشار به تخت طاووس شهرت پیدا کند. اینطور که مورخان می‌گویند تخت طاووس را محمد سعید لاهیجی، خوشنویس و هنرمند ایرانی در قرن 17میلادی برای شاه جهان، پادشاه گورکانی هند ساخته بود. نکته جالب توجه اینکه در ساخت این تخت نفیس از سنگ‌های گرانبهایی مانند یاقوت، زمرد، مروارید، یاقوت کبود و حتی الماس استثنایی کوه نور استفاده شده بود. تخت طاووس با شکست آخرین پادشاه امپراتوری مغول کبیر یا گورکانیان در هندوستان، به‌دست نادرشاه افشار افتاد که در جریان ناآرامی‌های پس از قتل نادر، به‌دست شورشی‌ها تخریب شد و جواهراتش به یغما رفت.

  تخت خورشید
فتحعلی‌شاه قاجار در زمان سلطنتش در سال 1216هجری قمری دستور ساخت یک تخت سلطنتی را صادر کرد. تخت عظیم و مجللی که توسط جواهرسازان اصفهان و با استفاده از جواهرات خزانه قاجار ساخته شد، به‌دلیل خورشید جواهرنشان و مرصعی که داشت، به تخت خورشید شهرت یافت. این تخت که با جواهرات گرانبهایی ازجمله الماس، یاقوت کبود و زمرد ساخته شده، بعدها نام تخت طاووس به‌خود گرفت تا یاد تخت طاووس به یغمارفته نادر شاه افشار مجددا زنده شود. ماجرا از این قرار است که فتحعلی‌شاه قاجار روی این تخت با طاووس تاج‌الدوله ازدواج کرد که به همین دلیل نامش از تخت خورشید به تخت طاووس تغییر یافت. این تخت جواهرنشان که هنوز هم موجود است، تا سال1360 در کاخ گلستان بود اما از آن سال به خزانه جواهرات ملی بانک مرکزی واقع در خیابان فردوسی منتقل شد.