کرونا با همان سرعتی که شهرها را خلوت کرد و جهان را در تعطیلی همگانی فرو برد، عادت‌ها و شیوه زیست اجتماعی و زندگی روزمره را هم تغییر داده است.ماه مبارک رمضان در ایران که با سفره‌های گشوده افطار و یک ماه ضیافت کریمانه شناخته می‌شد، امسال شکل متفاوتی به‌خود گرفته است. اگرچه از افطارهای خیابانی خبری نیست، اما فرهنگ همدلی و یاری متناسب با زمانه کرونا تغییر شکل داده: «بسته‌های کمک‌رسانی مردمی برای آسیب دیدگان از کرونا به جای سفره‌های رنگا رنگ افطار.»
مردم ایران امسال نه‌تنها نوروز متفاوتی را تجربه کردند که پس از آن ماه رمضان هم تحت‌تأثیر کرونا در حال و هوای دیگری آغاز شد. امسال به تصمیم تازه‌ای برای تغییر ساعت کاری اداره‌ها و سازمان‌ها نیاز نبود؛ کرونا و قواعد جدیدی که با خودش به زندگی‌ها و برنامه‌ها تحمیل کرده، پیش از آنکه ماه مبارک برسد، ساعت‌ها را تغییر داده بود. کسی برای دعوت از میهمان‌ها و برپایی سفره‌های گرمی که روزه‌داران را دور هم جمع می‌کرد، برنامه‌ای نداشت و همگان چشم دوخته به خبرها، از هم می‌پرسیدند بساط کرونا کی تمام می‌شود؟ ماندنی شدن کرونا و تأثیر همه جانبه‌اش بر زندگی اجتماعی و فردی، شماری از مردم را به این فکر انداخته تا هزینه‌ای را که در سال‌های گذشته صرف برگزاری ضیافت افطار می‌کردند امسال با شیوه‌های دیگری به نیت نذورات‌شان در ماه رمضان، به مصرف برسانند. رایج‌ترین راهکارها در این میان، تهیه بسته‌ها و اقلام خوراکی، مواد شوینده و مصرفی و دیگر مایحتاجی است که در این روزها به‌کار می‌آید.
رضا نادری، مدیر یک کارگاه تولیدی ظرف‌های یکبار مصرف است. حالا 2ماه پس از رکود و تعطیلی، روزهای شلوغی را می‌گذراند: «از یک هفته قبل سفارش‌های ما چندین برابر بیشتر شده است. ما با توجه به اینکه همیشه شب عید فروشمان بیشتر می‌شد، خرید زیادی داشتیم، اما ماجرای کرونا پیش آمد و همه جنس‌ها ماند. الان اوضاع خیلی بهتر است، سفارشهایمان زیادشده، البته همه سفارش‌ها را آنلاین می‌گیریم و ارسال می‌کنیم.» به گفته او، پکیج‌های بسته‌بندی غذا و سلفون، بیشترین میزان سفارشی است که دریافت می‌کند: «بیشتر مشتریان از حسینیه‌ها و خیریه‌ها هستند که می‌خواهند وعده‌هایی برای افطار روزه‌داران آماده کنند و با شرایط بهداشتی به دست‌شان برسانند. ما سال‌های گذشته هم در ماه رمضان فروش مناسبی داشتیم اما فکر می‌کردم امسال بازار کارم کساد باشد اما خدا رو شکر پیش‌بینی‌ام درست نبود.»
وعده‌های افطاری که امسال برای روزه‌داران آماده‌سازی می‌شود، ساده و با رعایت اصول بهداشتی است. مینا صادقی، یکی از مشتریان ظرف‌های یکبار مصرف کارگاه آقای نادری است. او به رسم خانوادگی دهه اول و آخر‌ماه رمضان را نذر افطار و روضه داشته اما امسال تصمیم دیگری گرفته: «باید فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنیم و عملا همه برنامه‌های جمعی تعطیل شده، راهی که به ذهنم رسید این بود که معادل هزینه برگزاری مراسم در رمضان سال قبل را به تهیه بسته افطار اختصاص بدهم.»
بسته‌های افطار او ساده است، نان‌های صنعتی بسته‌بندی شده، یک قالب بسته بندی کوچک پنیر، مربای هویج و آلبالو به اضافه شیربرنج آماده از کارخانه. علاوه بر اینها پک بهداشتی شامل دستمال ضدعفونیکننده الکلی، یک بسته سه‌تایی ماسک یکبار مصرف و یک شیشه کوچک محلول ضدعفونیکننده دست: «ماسک و دستمال‌های ضدعفونیکننده را یکی از دوستانم که نذری در‌ماه رمضان داشت، کمک کرد. البته تعداد بسته‌هایی که هر روز آماده می‌کنیم محدود است اما به‌نظرم همین قدر هم تأثیر داشته باشم، در این روزها کافی است و به امید رمضان سال بعد می‌مانم.» او تلاش کرده این بسته‌ها را از طریق گروهی از دانشجویان داوطلب به‌دست نیازمندانی برساند که آنها را شناسایی کرده‌اند: «ما فکر کردیم که شاید گروه‌هایی که از نظر مالی در این شرایط تحت فشار بیشتری هستند برای تهیه ماسک دسترسی کمتر و مشکلاتی داشته باشند به همین دلیل این بسته‌های بهداشتی را اضافه کردیم.» در بازار پلاستیک فروشان تهران، خرید و فروش سبدهای پیک نیک هم این روزها نسبتا پررونق است: «به‌اندازه سال گذشته فروش نداشتیم اما طبیعتا نسبت به 2ماه قبل بازار یک تکانی خورده. این سبدها گران هستند و بیشتر مشتری‌ها می‌گویند امسال وضع اقتصادی‌شان خراب است و دنبال نمونه‌های ارزان‌تر می‌گردند. بیشتر سازمان‌ها و خیریه‌های بزرگ از ما خرید کردند. برای شهرستان‌ها هم سفارش‌هایی داریم.» اینها را مرتضی می‌گوید؛ مغازه‌داری در خیابان مولوی.او هم مانند دیگر مغازه‌داران از تقاضای زیاد برای دستکش یکبار مصرف، رولی سلفون و بسته‌های کوچک مناسب برای پک کردن مواد غذایی خبر می‌دهد: «مساجد، خیریه‌ها و مردم عادی همه سفارش‌هایی از این دست دارند؛ البته بازار به‌طور کلی خلوت است و مراجعه حضوری هم نداریم و بیشتر تلفنی میخرند. ما که دیگر مغازهها را باز می‌کنیم البته با رعایت مسائل بهداشتی.» رعایت مسائل بهداشتی براساس موازین او میز نسبتا پهنی است که جلوی مغازه گذاشته و روی آن نوشته: «لطفا وارد نشوید.» تغییراتی در چیدمان مغازه داده تا همه جنس پشت سرش باشد و معدود مشتریانی که می‌آیند همان دم در و با رعایت فاصله سفارش‌شان را بدهند و تحویل بگیرند و بروند: «نه مشتری زیادی که نیست. ما عمده فروشمان برای جهیزیه است، حالا هم که تمام مراسم تعطیل شده از عروسی گرفته تا عزا. خرده‌فروشی جزئی داریم، برای گذران روزمره. اما خدا بزرگه. این روزها هم می‌گذره.» مرتضی اینها را می‌گوید و ماسک را تا نزدیکی چشمانش بالا می‌کشد. برای پری‌ناز که در یکی از مغازه‌های بزرگ مولوی پرسه می‌زند و نقابی تلقی با شیار سفید و طلایی را روی صورتش جا داده، ماه رمضان امسال دلتنگ‌کننده است: «ما هر سال برنامه خانوادگی و شب‌نشینی در ماه مبارک داشتیم هم برای دعا و مناجات و هم برای افطار و سحر. الان عزا گرفته‌ام که شب‌های قدر را چه کار کنم. خیلی دلتنگ هستم.به‌نظرم لطف ماه رمضان به دعای جمعی و دورهمی‌های گرمی است که دارد و امسال از این نعمت محروم شده‌ایم.» وی امیدوار است، این روزها زودتر بگذرد و سال بعد حتی خاطره‌اش را هم به یاد نیاورد: «امسال که اوضاع همین است. مدام به سال بعد فکر می‌کنم و اینکه دوباره جمع ما جمع می‌شود. البته ما امسال یک تصمیم جمعی گرفتیم. خانواده‌های دور و نزدیک هزینه برگزاری برنامه‌های افطار را جمع کردیم و فرستادیم برای کمک به تهیه جهیزیه دختری که بعد ماه مبارک عروس می‌شود. از دوستان و اقوام ما 15خانواده مشارکت کردند و مبلغ مناسبی جمع شد. البته آنها -عروس و داماد- هم مراسم عروسی ندارند و برنامه‌شان به هم خورده. همینطور بدون برگزاری مراسم می‌روند خانه بخت.»
مردم ایران امسال نه‌تنها نوروز متفاوتی را تجربه کردند که پس از آن ماه رمضان هم تحت‌تأثیر کرونا در حال و هوای دیگری آغاز‌شد
«همشهری» از حال و هوای رمضان در کوچه‌های شهر گزارش می‌دهد
همدلی در زمانه کرونا
در همینه زمینه :
