آنچه در 2 سال گذشته بر توافق هسته ای گذشت
زخم شیطان بر توافق
18اردیبهشت 3سال قبل دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا در حضور رسانهها فرمانی را امضا کرد که به موجب آن آمریکا از توافق سال94 ایران و 1+5 موسوم به برجام خارج و همه تحریمهای ایران که پس از توافق هستهای لغو شده بود احیا شد. حالا آمریکا در سودای آن است که با ادعای بودن در برجام مانع اجرای یکی از بندهای قطعنامه 2231یعنی لغو تحریم تسلیحاتی ایران شود که قرار است آبان امسال محقق شود. آمریکاییها در تلاش هستند ابتدا با صدور قطعنامهای در شورای امنیت تحریمهای تسلیحاتی ایران را برای یک دوره بیپایان تمدید کنند و اگر روسیه یا چین مانع این اقدام شوند آن وقت پروژه دغلکارانه مبنی بر اسنپ بک یا فعال کردن مکانیسم ماشه به بهانه بودن در برجام در دستور کار کاخ سفید قرار میگیرد. این روزها برجام 5سالگی خود را پشت سر میگذارد اما بعید نیست در صورت تمدید تحریم تسلیحاتی ایران این توافق برای همیشه به بایگانی در کتابهای تاریخی سپرده شود.
گامهائ آمریکا
ضربه اول
18اردیبهشت 97: خروج آمریکا از برجام و نخستین ضربه به توافق هستهای
شروط تخیلىپمپئو
31اردیبهشت 97:مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، ۱۲ شرط برای رسیدن به «توافق تازه» با ایران مطرح کرد. از جمله: توقف کامل غنیسازی اورانیوم؛ بستن رآکتور آب سنگین، دسترسی بیقید و شرط بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی به همه تأسیسات اتمی کشور؛ توقف توسعه برنامه موشکی بالستیک؛ پایان دادن به حمایت از حزبالله لبنان، حماس و گروه فلسطینی جهاد اسلامی؛ خروج همه نیروهای زیر فرمان ایران از خاک سوریه؛ پایان دادن به آنچه حمایت نظامی از شیعیان در یمن خوانده میشود؛ دست کشیدن از تهدید دیگران مانند اسرائیل و عربستان سعودی؛ پایان دادن به مداخله در امور کشورهای همسایه مانند عراق و لبنان.
ضربه دوم
11اردیبهشت 98: ترامپ به معافیت تحریمی ۸ کشور نیز پایان داد.
تروریسم دولتى آمریکا و بستن پرونده مذاکره
13دی 98:آمریکا در جریان عملیاتی کور موسوم به آذرخش کبود؛ سردار قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه را در عراق ترور کرد تا عملا همه پروژههای کاهش تنش بین ایران و آمریکا بایکوت شوند.
از تروریسم اقتصادی تا تروریسم پزشکی
اردیبهشت 99: آمریکا در راستای فشار حداکثری به ایران مانع پرداخت وام صندوق بینالمللی پول به ایران شد، وامی که پس از شیوع کرونا به همه کشورهای درگیر این بحران اختصاص یافته بود.
گامهاى ایران
گام اول
18اردیبهشت 98: ایران اعلام کرد به دلیل عملی نشدن وعده های اروپا دیگر به ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد، چنان که در برجام معین شده بود، متعهد نخواهد ماند.
گام دوم
17تیر 98: یعنی درست در پایان مهلت ۶۰ روزه دوم، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران عملی شدن گام دوم کاهش تعهدات هستهای را اعلام کرد و گفت: سطح غنای تولید اورانیوم از مرز ۴.۵ درصد گذشت.
گام سوم
13شهریور98: حسن روحانی، رئیسجمهور از گام سوم ایران رونمایی کرد و گفت: هر آنچه کشور در زمینه تحقیق و توسعه فناوری هستهای نیاز دارد، سازمان انرژی اتمی اقدام کند.
گام چهارم
14آبان98: علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی اعلام کرد که گام چهارم کاهش تعهدات برجامی برداشته خواهد شد و ایران غنیسازی اورانیوم تا غنای ۵ درصد و نیز غنیسازی ایزوتوپهای پایدار را در تأسیسات هستهای «فردو» آغاز خواهد کرد.
16آبان98: سازمان انرژی اتمی ایران از آغاز دوباره فرایند غنیسازی اورانیوم در مرکز اتمی «فردو» در جنوب تهران خبر داد.
گام پنجم و نهایى
شامگاه یکشنبه 15دی98: ایران پنجمین و آخرین گام کاهش تعهدات برجامیاش را برداشت و اعلام کرد که با این گام «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار میگذارد.
گامها و عقبگردهاى اروپا
11تعهد روى زمین مانده
اروپاییها چند روز بعد از ۱۸ اردیبهشت 96 روز خروج آمریکا از برجام 11 تعهد به ایران دادند که محورهای اصلی آن شامل «فروش نفت ایران»، «بازگشت پول نفت ایران»، «سرمایهگذاری در ایران»، «حمل ونقل»، «هوانوردی» و «کشتیرانی» بود.
اینستکس، روى کاغذ
۱۱ بهمن ۹۷: سازوکار اینستکس توسط بریتانیا، آلمان و فرانسه به ثبت رسید.
عضوگیرى اینستکس
اوایل آذرماه 98: نروژ، فنلاند، سوئد، هلند و بلژیک بهعنوان سهامدار به سازوکار اینستکس پیوستند.
باز کردن پرونده موشکى
14آذر 98: آلمان، فرانسه و بریتانیا در نامهای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، اعلام کردند که ایران با گسترش «موشکهای بالستیک با توان هستهای» قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را نقض میکند.
اعلام اسنپ بک
۲۴ دی ۹۸: کشورهای اروپایی عضو برجام اعلام کردند تصمیم به فعالسازی «مکانیسم حل اختلاف» گرفتهاند.
عقب نشینىغرب
پس از هشدار ایران به اروپا درباره عواقب فعال شدن مکانیسم ماشه، جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد اروپا از فعال کردن مکانیسم ماشه منصرف شده و میخواهد برجام را حفظ کند.
بالاخره اینستکس فعال شد
12فروردین 99: وزارت خارجه آلمان نخستین عملیات مالی با ایران براساس سازوکار مالی اروپا و ایران موسوم به اینستکس را تأیید کرد.
ناکامی سنا در کاهش اختیارات جنگی ترامپ علیه ایران
سناتورها پنجشنبهشب در تلاشی دوباره برای کاهش اختیارات رئیسجمهور آمریکا در اقدام نظامی علیه ایران ابطال وتوی مصوبه قبلی خود توسط ترامپ را به رأی گذاشتند. ۴۹نماینده مجلس سنا به قطعنامهای که خواستار شکستن وتوی ترامپ بود رأی مثبت و ۴۴نماینده به آن رأی منفی دادند. این قطعنامه برای تصویب نیازمند حمایت دو سوم اعضای مجلس سنا یعنی ۶۷نماینده بود.
مجلس سنای آمریکا 2ماه قبل، این قطعنامه را با ۵۵رأی موافق در برابر ۴۵رأی مخالف به تصویب رساند اما ترامپ 2 روز قبل آن را وتو کرد. تیم کین، سناتور دمکرات پیش از انجام رأیگیری مجدد سنا برای لغو وتوی ترامپ گفت: کنگره باید بهصورت فراحزبی ایستاده و کاری کند که این رئیسجمهور نتواند بدون رأی کنگره، وارد جنگ با ایران یا هر جنگ دیگری شود. تلاش برای تصویب این قطعنامه پس از آن آغاز شد که دولت ترامپ دستور ترور سردار قاسم سلیمانی را در عراق صادر کرد و مدعی شد سپاه قدس ایران در حال برنامهریزی حمله علیه مواضع آمریکا در عراق بود؛ ادعایی که هیچ شاهدی برای آن ارائه نشد.
پس از ترور سردار سلیمانی برخی از سیاستمداران آمریکایی اقدام ترامپ را عامل کاهش امنیت نیروهای آمریکایی در جهان عنوان کرده بودند؛ انتقادی که پس از اقدام تلافیجویانه ایران در حمله به پایگاه عین الاسد مقر نیروهای آمریکایی در عراق تکرار شد و ترامپ عامل بروز خطر برای نظامیان آمریکایی معرفی شد. طرح سناتورها برای لغو وتوی ترامپ مانع از آن میشد که رئیسجمهور آمریکا بدون مجوز کنگره علیه ایران جنگافروزی کند. ترامپ پس از وتوی مصوبه سنا با انتشار بیانیهای اعلام کرد: امروز قطعنامه
اسجی 68 را که قصد داشت من را به سوی منع استفاده از نیروهای مسلح آمریکا در شرایط مخاصمه و درگیری با ایران سوق دهد، وتو کردم. این قطعنامه کاملاً توهینآمیز بود که دمکراتها آن را بهعنوان بخشی از راهبرد خود برای ایجاد تفرقه بین حزب جمهوریخواه و پیروزی در انتخابات ریاستجمهوری نوامبر تهیه کرده بودند. تعداد کمی از جمهوریخواهان که به این قطعنامه رأی مثبت دادند، در واقع بازیچه دست آنها شدهاند.