جنگ سرد دیجیتال

ساسان شادمان منفرد | روزنامه‌نگار

ماجرای تیک‌تاک و ایالات متحده، از نخستین روزهای ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ تا امروز، به یکی از پرچالش‌ترین پرونده‌های فناوری، سیاست و امنیت ملی بدل شده است؛ اپلیکیشنی که بستری برای ویدئوهای کوتاه سرگرم‌کننده است، در نگاه دولت آمریکا به ابزاری بالقوه برای نفوذ چین و تهدیدی برای امنیت داده‌های میلیون‌ها کاربر آمریکایی تبدیل شده است. این نزاع نه‌تنها به سمت فرمان‌های اجرایی، شکایت‌های حقوقی و کشمکش‌های دیپلماتیک رفت، بلکه به نمادی از «جنگ سرد دیجیتال» میان واشنگتن و پکن بدل شد.

شروع داستان
در سال۲۰۱۹، کمیته سرمایه‌گذاری خارجی آمریکا تحقیقاتی درباره برنامه‌های شرکت چینی بایت‌دنس (مالک تیک‌تاک) آغاز کرد که باعث شد تیک‌تاک به‌سرعت در آمریکا محبوب شود. از همان زمان زمزمه‌هایی درباره خطرات امنیتی و امکان دسترسی دولت چین به داده‌های کاربران آمریکایی مطرح شد.

  فرمان اجرایی ترامپ
دونالد ترامپ فرمانی اجرایی‌ای صادر کرد که در آن به شرکت بایت‌دنس (مالک تیک‌تاک) ۴۵روز فرصت داده می‌شد تا بخش آمریکایی تیک‌تاک را واگذار کند وگرنه این اپ در آمریکا ممنوع می‌شد. او مایکروسافت، اوراکل و والمارت را به‌عنوان خریداران احتمالی مطرح کرد.
  تغییر دولت، تغییر رویکرد
با روی کار‌آمدن جو بایدن در ژانویه۲۰۲۱، فرمان ترامپ متوقف شد. دولت بایدن اعلام کرد بررسی جامع‌تری درباره اپ‌های خارجی انجام خواهد داد، اما ممنوعیت مستقیم تیک‌تاک را لغو نکرد.

شروع فصل جدید در سال 2025
با شروع دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، فصل جدیدی از ماجراهای تیک‌تاک در آمریکا آغاز شد.
   دیوان عالی آمریکا قانونی با نام«PAFACA» را تأیید کرد. در رأیی سریع اعلام شد که این قانون از نظر ملاحظات امنیت ملی قابل اجراست و مغایرتی با متمم اول قانون اساسی ندارد.
  تیک‌تاک طبق قانون از فروشگاه‌های اپلیکیشن حذف شد؛ اما شرکت و کاربران اعلام کردند این وضعیت موقتی است.
  ترامپ در نخستین روز ریاست‌جمهوری دوم خود فرمان اجرایی‌ای صادر کرد که اجرای قانون PAFACA را ۷۵روز به تأخیر بیندازد.
   فرمان اجرایی دیگری توسط ترامپ صادر شد که مهلت اجرای قانون فوق را دوباره ۷۵روز تمدید می‌کرد. همزمان با آن، تعرفه‌های جدیدی علیه چین وضع شد که مذاکرات انتقال مالکیت تیک‌تاک را تحت‌تأثیر قرار داد.
   ترامپ فرمان اجرایی سوم را صادر کرد و مهلت تعیین‌شده برای فروش یا ممنوعیت تیک‌تاک را مجددا تا ۱۷سپتامبر۲۰۲۵ (امروز) تمدید کرد.
   کاخ سفید حساب رسمی تیک‌تاک راه‌اندازی کرد با پیامی از ترامپ تحت عنوان «من صدای شما هستم» تا ارتباط مستقیم با کاربران (به‌ویژه جوانان) افزایش یابد.
   مذاکرات تجاری آمریکا و چین در مادرید به نتیجه‌ای مقدماتی انجامید. براساس این توافق، قرار است مالکیت تیک‌تاک به شکلی کنترل‌شده به آمریکا منتقل شود، تا نگرانی‌های امنیتی آمریکا درباره داده‌های کاربران برطرف شود. گفته‌شده چین پذیرفته که بایت‌دنس سهم کمتری در شرکت جدید داشته باشد و الگوریتم و داده‌ها به‌صورت شفاف‌تر تحت نظارت آمریکا قرار گیرند.