پیدا کردن مرد خوب سخت است
آشنایی با کتاب‌های زنانه برتر تاریخ ادبیات
کلاریس لاگری
ترجمه: آرش نهاوندی- محمدناصر احدی
نمی‌توان این واقعیت تلخ را انکار کرد که مردان بر دنیای ادبیات و نویسندگی تسلط دارند. البته در طول تاریخ زنانی مانند جین آستین و شارلوت برونته هم بوده‌اند که در سال‌های سخت قرون هجدهم و نوزدهم به موفقیت‌های غیرمنتظره ادبی رسیدند و راه خود را به دنیای شهرت و افتخار باز کردند اما آنها تنها زمانی توانسته بودند به قله موفقیت در عرصه ادبی برسند که موانعی را که برای زنان در عرصه‌های مختلف در اعصار گذشته وجود داشته پشت سر بگذارند. در طول تاریخ، در مقاطع زمانی مختلف، زنان از حق تحصیل محروم بوده‌اند. بعدها نیز اغلب، کتاب‌های زنان نویسنده را با مطرح کردن ادعاهایی که از نظر محتوایی کتاب‌های ضعیف و کم‌مایه یا خیلی رمانتیک و عاشقانه یا بدون دستاورد روشنفکرانه هستند، در مجامع ادبی نمی‌پذیرفتند و رد می‌کردند. برخی از این زنان مانند ماری آن اوانز (که امروزه او را بیشتر با نام جورج الیوت می‌شناسیم) ناگزیر بوده‌اند خود را در پوشش نام‌های مردانه پنهان کنند تا بتوانند بنویسند و آثارشان در میان اهل ادب و فرهنگ پذیرفته شود. امروز از زمان جورج الیوت اوضاع خیلی بهتر شده اما هنوز تبعیض برای زنان در صنعت نویسندگی به چشم می‌خورد. در یک تحقیق انجام شده در سال گذشته مشخص شد که کتاب‌های نوشته شده توسط زنان 45درصد ارزان‌تر از کتاب‌های نوشته شده توسط مردان قیمت‌گذاری شده‌اند. اما امروز شاید بهترین زمان تغییر و از بین رفتن این تبعیض‌ها باشد. به‌منظور آشنایی با تعدادی از برترین زنان دنیای نویسندگی، در این مطلب، به آثار مهم شناخته‌شده‌ترین نویسندگان زن پرداخته شده است.
غرور و تعصب ـ جین آستین
جین آستین همچنان در زمره استادان بزرگ تاریخ ادبیات قرار دارد. تبحر او به‌ویژه در 2رشته ادبی است: دنیای داستان عاشقانه و دنیای طنز اجتماعی. جین آستین در زمان نگارش کتاب «غرور‌و‌تعصب» اوج قدرت ادبی خود را به نمایش گذاشت. در قالب داستانی‌رؤیا‌گونه و طنز‌آمیز ما از طریق چشمان تیز بین و باهوش الیزابت بنت، قهرمان داستان، شاهد وضعیت اجتماعی طبقات بالای جامعه انگلستان در واپسین سال‌های سلطنت جورج سوم هستیم. در این کتاب متوجه می‌شویم همه‌‌چیز آنگونه نبوده که امروز به‌نظر می‌رسد. وجود این فرض در برخی افراد متشخص در جامعه اوایل قرن نوزدهم بریتانیا که با پول می‌توان بر عشق غلبه کرد، پوچ بودن جامعه آن زمان را نشان می‌دهد و این مسئله به خوبی در کتاب به تصویر کشیده شده است.
چشمانشان در حال مشاهده خدا بودند ـ زورا نیل هرستون
به‌رغم اینکه هرستون فردی مهم و کلیدی در زمان جنبش روشنفکرانه، اجتماعی و هنری موسوم به رنسانس هارلم در دهه 1920بود، «داستان چشمانشان در حال مشاهده خدا بودند»، از سوی هم‌عصرانش مورد توجه قرار‌نگرفت. پس از درگذشت وی در طول دهه‌های 1970و 80میلادی این کتاب هرستون دوباره مورد توجه قرار گرفت. در این دوره خیلی از زنان سیاهپوست فمینیست، استعداد و نبوغ ذاتی نویسنده کتاب چشمانشان در حال مشاهده خدا بودند را مورد‌تمجید قرار‌دادند. موضوع این کتاب بر داستان جینی کرافورد متمرکز است. او زنی است که در برابر سختی‌ها و مصایب زندگی خم به ابرو نمی‌آورد. قهرمان این داستان 3بار ازدواج کرده و بخش مهمی از زندگی خود را در فقر گذرانده. این داستان مملو از احساسات روحانی و عاشقانه است.
لاتاری و داستان‌های دیگر ـ شرلی جکسون
جکسون تیره‌ترین زوایای روح و روان جامعه آمریکا در سال‌های 1940تا 1950 را مورد‌کاوش قرار داده است. او طی این دوران داستان‌های زیادی درباره ارواح نوشته است. یکی از معروف‌ترین آثار او که به تازگی نتفلیکس از آن اقتباس تلویزیونی کرده خانه اشباح روی تپه است. او رمان‌های زیادی نوشته و ازجمله بیش از 200داستان کوتاه نیز نگاشته است. تعداد کمی از نویسندگان مانند او در نگارش داستان‌های ترسناک از خود استادی نشان داده‌اند. به باور بسیاری از منتقدین کتاب لاتاری مطرح‌ترین رمان او است. داستان لاتاری در دهکده‌ای رخ می‌دهدکه در ۲۷ ژوئیه هر سال مردمان آن دور هم جمع شده در آیینی فردی را قربانی می‌کنند. فردی که قرار است قربانی شود از قبل از طریق لاتاری(قرعه‌کشی) انتخاب می‌شود.
کشتن مرغ مقلد ـ هارپر لی
هارپر لی به‌خاطر کتاب کشتن مرغ مقلد (کشتن مرغ مینا) برنده جایزه ادبی پولیتزر شد. این کتاب بعدها به شهرت جهانی رسید و جای خود را در تاریخ ادبیات آمریکا باز کرد. در سال 1962 رابرت مالیگین با اقتباس از این کتاب فیلم کشتن مرغ مقلد با نقش‌آفرینی گریگوری پک را ساخت. در این کتاب به‌طور استادانه‌ای تبعیض و نابرابری نژادی در یکی از جنوبی‌ترین مناطق آمریکا توصیف شده است. کتاب کشتن مرغ مقلد بدون تردید تأثیر زیادی بر جامعه آمریکا در دهه 1960 و زمانی که هنوز نشانه های تبعیض نژادی به‌ویژه در ایالات جنوبی این کشور به وضوح به چشم می‌خورد گذاشت. این کتاب را امروز در مدارس آمریکا نیز تدریس می‌کنند. هارپر لی با صداقت و با لحنی آکنده از رحم و شفقتی کمی‌نظیر در این کتاب به خشونت و بی‌رحمی در دنیای آن زمان پرداخته است. شخصیت آتیکوس(اسکات فینچ) از آن زمان به بعد تبدیل به الگویی در زمینه وکالت شد. او وکالت سیاهپوستی را بر عهده داشت که به اشتباه و شاید از روی عمد به تجاوز به دختری سیاهپوست متهم شده بود.
کیندرد ـ اوکتاویا ای. باتلر
باتلر یک چهره کلیدی در تاریخ نگارش کتاب‌های علمی– تخیلی محسوب می‌شود، او مرزهای دستاوردهای این ژانر را درنوردید. کتاب کیندرد یا خویشاوندی که در سال 9791 برای نخستین‌بار به چاپ رسیده است همچنان پس از چهار دهه بوی تازگی می‌دهد. در این کتاب، داستان نویسنده جوان سیاهپوستی به نام دانا روایت می‌شود که در شرایطی عجیب و غریب خود را در سفر میان دنیای واقعی حال و گذشته‌ای خیالی در مزرعه‌ای در مریلند سال‌های پیش از جنگ داخلی آمریکا در میانه سال‌های قرن نوزدهم می‌یابد. از طریق این داستان غیرمعمول، باتلر به‌طور ریشه‌ای آسیب‌ها و آلام روحی و روانی جامعه سیاهان آفریقایی ـ آمریکایی را می‌کاود.
جین ایر ـ شارلوت برونته
موضوع داستان «جین ایر» از خیلی جهات امروز نیز مدرن به‌نظر می‌رسد. اگر چه در زمان چاپ اولیه برونته آن را با نام مستعار کورر بل انتشار داده بود، به‌نظر می‌رسد درونمایه این کتاب سفری به ذهن خود برونته باشد. داستان این کتاب به شیوه شخص اول روایت می‌شود که این مسئله باعث می‌شود که خواننده از نظر روان‌شناسانه و ذهنی حس قرابت و صمیمیت با نویسنده پیدا کند. اینگونه به‌نظر می‌رسد که شارلوت برونته خواسته است اسرار دنیای خود را با ما در میان بگذارد. ما در این داستان جین را از زمان سال‌های مدرسه تا زمان استخدامش توسط آقای روچستر دنبال می‌کنیم. آقای روچستر مردی است که دچار عذاب روحی شده و جین دیوانه‌وار عاشقش می شود. خیلی از جنبه‌های سفر جین عناصری از زندگی خود برونته را بازتاب می‌دهد.
نیمه‌ای از خورشید زرد ـ چیماماندا انگزی آدیچیه
آدیچیه که در نیجریه متولد شده است را یکی از صداهای اصیل ادبی عصر خود می‌دانند. زمانی که کتاب «نیمه‌ای از خورشید زرد» را می‌خوانید متوجه می‌شوید که چرا او را به این عنوان می‌خوانند. او در این کتاب خشونت‌ها و بی‌رحمی‌های جنگ داخلی نیجریه در دهه 1960 را از زاویه 4 نگاه توصیف می‌کند؛ دختران دوقلوی یک تاجر ثروتمند، یک شهروند بریتانیایی، یک استاد دانشگاه و یک پسر بچه. در واقع کتاب نیمه خورشید زرد روایتی تاریخی از پشت لنز‌های انسان‌هایی است که متحمل درد و رنج فراوان شده‌اند.
دندان سفید ـ زادیه اسمیت
اسمیت همچنان یکی از غول‌های مدرن صحنه ادبیات بریتانیا محسوب می‌شود. بخشی از این شهرت او مدیون کتاب «دندان سفید» (1999) است. این کتاب نخستین کتاب اوست که بسیاری آن را یکی از شور‌انگیز‌ترین کتاب‌های داستانی تمام دوران‌ها می‌دانند. مدت کوتاهی پس از انتشار، این کتاب تبدیل به یک رمان پرفروش شد و جایزه‌های بسیاری برای نویسنده‌اش به ارمغان آورد. داستان این کتاب درباره 2مرد است یکی صمد اقبال بنگلادشی و دیگری آرچی جونز انگلیسی که پس از آشنا شدن با یکدیگر در زمان جنگ جهانی دوم دوستی دیر‌پایی میان این دو پا‌می‌گیرد. زادیه اسمیت در بخشی از کتاب که به بازگشت این دو به بریتانیا اختصاص دارد، رفتار بریتانیا را نسبت به اتباع کشورهایی که پیش از این مستعمره بریتانیا بودند موشکافانه مورد بررسی قرار می‌دهد.
ساعت ستاره ـ کلاریس لیسپکتور
لیسپکتور یک مبدع ادبی بود. او یک نویسنده و روزنامه‌نگار برزیلی بود که سرطان مجالش نداد و مدت کوتاهی پیش از انتشار نسخه اول کتاب «ساعت ستاره» در سال 1977درگذشت. او در این داستان یک راوی به نام رودریگو اس‌ام ابداع می‌کند که داستان ماکابئا، زن فقیر جوان اهل آلاگواس را روایت می‌کند. آلاگواس نخستین جایی است که کلاریس لیسپکتور و خانواده‌اش پس از مهاجرت از اوکراین به برزیل در آن اقامت می‌گزینند. با این حال نحوه روایت رودریگو باعث ایجاد یک دیالوگ میان2شخصیت اصلی داستان می‌شود که باعث ایجاد تصورات پرسش‌برانگیزی درباره هویت و نویسنده این کتاب می‌شود.
خانم دالوی ـ ویرجینیا ولف
ویرجینیا ولف یکی از ذهن‌های باهوشی است که الهام‌بخش جنبش فمینیستی در سال‌های دهه 1970 شد. او نه‌تنها پیشگام استفاده از آگاهی به‌عنوان ابزاری برای روایت داستان بود بلکه از این ابزار برای صحبت آزادانه درباره بیماری ذهنی و نقش جنسیت در این بیماری استفاده می‌کرد. در این داستان تصورات درونی 2شخصیت اصلی آن کلاریسا دالوی و سپتیموس اسمیت روایت می‌شود که یکی زنی از طبقات بالای جامعه انگلستان سال‌های پسا‌جنگ جهانی اول بود و دیگری یک سرباز کهنه‌کار این جنگ که از شوک ناشی از انفجار گلوله توپ رنج می‌برد.
پیدا کردن مرد خوب سخت است و داستان‌های دیگرـ فلانری اوکانر
اوکانر داستان‌های سختی برای دنیایی سخت می‌نوشت. او از سبک نگارش گوتیک جنوبی به‌طور کنایی و غیراحساسی در نگارش کتاب بهره می‌برد. در این سبک شاهد بیان تفکرات غیرمنطقی، ترسناک و گناهکارانه هستیم و شخصیت‌های این سبک داستان‌نویسی مضحک و بی‌تناسب هستند. در این سبک از نوعی طنز تیره و تلخ بهره گرفته می‌شود. او از این سبک استفاده می‌کند تا بتواند داستان خود را در قالب این باور که در اغلب موارد افرادی که ضعیف هستند، دچار تنبیه‌های دردناک و خشونت‌باری به‌دلیل گناهانشان می‌شوند، پیش ببرد. او در پایان داستان، خواننده را با این باور که همواره درها برای تغییر و بیداری روحانی باز است، همراه می‌کند. او در اغلب آثار خود به اخلاقیات و اصول اخلاقی از نقطه‌نظر مذهب کاتولیک که خود به آن ایمان دارد، می‌پردازد.
فرانکشتاین ـ مری شلی
به باور افراد بسیاری، «فرانکشتاین» شلی نخستین اثر ناب علمی-تخیلی است. روایت مرکزی این داستان درباره شخصیتی است که دنیایی فراتر از آنچه ما می‌شناسیم کشف می‌کند. نه‌تنها به‌دلیل تأثیری که بعدها بر فرهنگ گذاشت بلکه کتاب شلی ـ که در ابتدا به‌صورت ناشناس منتشر شد- هم از جنبه شور و سرزندگی عاطفی و هم از بابت معانی فلسفی‌اش شگفت‌انگیز است. این اثری است که در آن از درک نشدن احساس ناراحتی می‌کنیم درحالی‌که به مفهوم قدرت لجام‌گسیخته انسان نیز می‌اندیشیم.
دلبند ـ تونی موریسون
«دلبند» از داستان واقعی مارگارت گارنر الهام می‌گیرد که در سال1856 از بردگی در کنتاکی فرار کرد و به اوهایو- ایالتی که برای سیاهان آزاد بود- گریخت. به هر حال، داستان روی شخصیت اصلی ماجرا به نام سث تمرکز می‌کند که سابقا برده بوده و خانه‌اش توسط روح بدنهادی تسخیر شده که به اعتقاد سث روح دختر بزرگش است. از طریق حس پویا و سرزنده رئالیسم جادویی، موریسون با صدمه غیرقابل‌جبرانی که برده‌داری بر حافظه جمعی آفریقایی ـ آمریکایی‌ها وارد مارگارت کرده مواجه می‌شود.
داستان ندیمه ـ مارگارت اتوود
درحالی‌که این کتاب به لطف اقتباس تلویزیونی تحسینشده شبکه هولو بسیار مورد‌توجه قرار‌گرفته، همه این تحسین‌ها را باید سزاوار تحلیل انتقادی بی‌امان اتوود از سیاست‌های جنسیتی دانست. کتاب سال1985 او که آینده نزدیک منطقه نیو‌انگلند (متشکل از6ایالت) را ترسیم می‌کند که تحت سلطه حکومتی تمامیت‌خواه قرار دارد و در آن زنان کاملا زیر یوغ مردان هستند، به‌طور روزافزونی موضوعیت پیدا کرده و پیش‌گویانه از آب در‌آمده است. اثر او تذکار مداومی است که زیاد طولی نمی‌کشد جهان ما به ویرانشهری تمام‌عیار فرو بغلتد.
میدل مارچ ـ جورج الیوت
مری آن اوانز، با وجود دغدغه‌های دیگر، بیشتر نگران بود که کتابش« میدل مارچ» به واسطه این باور کلی که نوشته‌های زنان به‌طور مطلق سبک و رمانتیک هستند کاملا مورد‌بی‌توجهی قرار‌بگیرد. بنابراین کتابش را در 8بخش از 1871تا 1872با نام جورج الیوت منتشر کرد. کتاب اصلا سبک نیست؛ وقایع در شهر خیالی میدل مارچ می‌گذرد و روایت عظیم و گسترده‌ای را دنبال می‌کند که موضوعاتی مثل دین، آرمان‌گرایی و اصلاحات سیاسی را در بر‌می‌گیرد.
حباب شیشه ـ سیلویا پلات
این کتاب که به‌خاطر محبوبیتش در میان دختران نوجوان مشهور است، به‌طور موشکافانه‌ای از دوره نوجوانی صحبت می‌کند؛ چراکه تلاش نمی‌کند چهره موجهی از چشم‌انداز ورود به بزرگسالی ارائه دهد. قهرمان این کتاب- ایستر- زن جوانی که می‌کوشد در نیویورک مستقر شود، این احساس را ایجاد می‌کند که سویه‌ای از شخصیت خود پلات برای بیان تجاربش از درگیری با بیماری ذهنی مخصوصا در دهه 1950 است که مسائل زنان به ندرت مورد‌توجه قرار می‌گرفت. در کتاب صداقتی درباره استیصال ایستر وجود دارد که مایه تسلی افراد بسیاری بوده است.
دوست باهوش من ـ النا فرانته
«دوست باهوش من» تنها یک قسمت از مجموعه چهارجلدی فرانته است که با عنوان رمان‌های ناپلی شناخته می‌شوند. به‌عنوان جلد اول، این کتاب معروف‌ترین این مجموعه است، اما درضمن دعوتنامه‌ای است با صمیمیت دست‌اولی که خواننده را در برابر اینکه سراغ سایر کتاب‌های این مجموعه نرود بی‌دفاع می‌کند. فرانته که نامی مستعار است، اجازه می‌دهد این کتاب‌ها با خلوص و صفایی که در رابطه 2زن متولد 1944در ناپل وجود دارد و تلاش دارند صلح را در دنیایی از خشونت و زن‌ستیزی پیدا کنند،
روشن شود.
ربکا ـ دافنه دو موریه
با وجود این حقیقت که دو موریه در محدوده برخی قلعه‌های سرد ویکتوریایی نمی‌نوشت، «ربکا» یکی از بهترین مثال‌های ادبیات گوتیک است؛ برعکس، او دنیای ارواح را در طول جنگ داخلی مورد بررسی قرار می‌داد. در این داستان، زنی که نامزدی عجولانه‌ای با مردی که همسرش فوت کرده داشته، وقتی متوجه روح پرسه‌زن همسر اول شوهرش می‌شود، به حال و روز ناخوشایندی دچار می‌شود. ربکا کتابی پر از آرزوهای سرکوب‌شده، فقدان و حس نمایانی از تهدید است.
قتل در قطار سریع‌السیر شرق ـ آگاتا کریستی
با اینکه ممکن است حالا دیگر همه پیچ‌و‌خم‌های بهترین داستان‌های آگاتا کریستی را بشناسیم، لرزه هیجان‌انگیزی وجود دارد که چطور او با ظرافت و اعتماد به نفس خواننده را در موقعیتی بغرنج قرار‌می‌دهد. «قتل در قطار سریع‌السیر شرق» همچنان دلفریب‌ترین اثر کریستی است درحالی‌که کارآگاه بلندآوازه بل‍ژیکی، هرکول پوآرو، خودش را در میانه گردوغبار یک صحنه قتل پیدا می‌کند. بعد از اینکه مسیر قطار این کارآگاه مشهور به‌دلیل برف سنگین بند می‌آید و جسد مسافری پیدا می‌شود، سایر مسافران آن کوپه به مظنونانی بالقوه تبدیل می‌شوند.
به رنگ ارغوان ـ آلیس واکر
«به رنگ ارغوان» که نمونه‌ای از تسلط نادر در رمان مبتنی بر اسناد واقعی است، بر تجارب زندگی زنان سیاهپوست در ایالت‌های جنوبی آمریکا در دهه 1930 تمرکز می‌کند. با اینکه کتاب به مضامینی مثل سوءاستفاده و خشونت می‌پردازد، صداقت موجود در صدای واکر ما را به شیوه‌ای خلع سلاح می‌کند که به سفر قهرمان زن داستانش به سمت خودشکوفایی و آزادی شخصی علاقه‌مند می‌شویم. با توجه به موضوعیت کتاب، تعجبی ندارد که از آن در سال1985 به کارگردانی استیون اسپیلبرگ اقتباسی سینمایی شده و یک موزیکال در برادوی ساخته شده است.
در همینه زمینه :
