نتایج نامشخص داروهای کرونا

شبنم سید مجیدی_روزنامه نگار

چندی پیش دارویی از ژاپن به ایران وارد شد؛ دارویی به نام فاویپیراویر که قرار بود در درمان بیماران مبتلا به ویروس کرونا راهگشا باشد؛150هزار دوز از دارویی که گفته می‌شد در چین و ژاپن مورد استفاده قرار گرفته و نتایج مثبتی هم داشته است. قرار بود بیمارستان‌ها از این دارو برای آزمایش‌های بالینی استفاده کنند اما صحبت‌های بعضی پزشکان بیمارستان مسیح‌دانشوری جنجال‌های مختلفی درباره این دارو به‌وجود آورد. آنها مدعی بودند این دارو 27بیمار از 30بیمار مبتلا به کرونا را در این بیمارستان درمان قطعی کرده است و باید با تعداد بیشتری در اختیار بیمارستان‌ها قرار گیرد؛ ادعاهایی که به‌سرعت با واکنش مسئولان وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و کمیته علمی ستاد مقابله با ویروس کرونا مواجه شد. آنها گفتند درباره این دارو تا‌کنون هیچ مقاله علمی اثبات‌شده‌ای وجود ندارد. قرار شد تحقیقات درباره این دارو ادامه یابد. البته همزمان در دنیا نیز تحقیقات مختلفی روی داروهای متنوع دیگر در حال انجام است. در این‌باره با دکتر مصطفی قانعی، رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با ویروس کرونا گفت‌وگو کردیم. او درباره نتایج تحقیقات درباره داروی فاویپیراویر(favipiravir) می‌گوید: این آزمایش‌ها در حال انجام است و همچنان ادامه دارد و نتیجه اولیه آن شاید در اردیبهشت مشخص شود. او ادامه می‌دهد: فعلا هیچ قضاوتی راجع به آن نداریم. هرگونه اظهارنظری در مورد این دارو را به بعد از مشخص‌شدن نتایج تحقیقات موکول می‌کنیم. سازمان غذا و دارو چندین دانشگاه را مأمور کرده است که این تحقیق را دنبال کنند.
دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی‌و‌فناوری ریاست‌جمهوری درباره دیگر داروهایی که برای درمان کرونا مورد آزمایش هستند، می‌گوید: تحقیقات زیادی روی داروهای مختلف در حال انجام است. داروی رمدیسیویر (remdesivir) یکی از آنهاست و اکتمرا(Actemra) یکی دیگر از این داروها به شمار می‌آید. همچنین محققان در حال کار روی سلول‌های بنیادی و رسیدن به داروی درمانی از این طریق هستند. کارهای زیادی در حال انجام است اما نتایج هیچ‌کدام از این درمان‌های احتمالی مشخص نیست. فعلاً در بیمارستان‌های دنیا در حال انجام آزمایش‌ها و غربالگری‌های مختلف هستند اما هنوز به نتیجه‌ای نرسیده‌اند و به این زودی نیز نتیجه‌ای نخواهیم دید.
او با بیان اینکه حتی اگر این داروها به نتیجه برسند، هیچ‌کدام آنها ساخت ایران نخواهد بود، ادامه می‌دهد: در هر صورت نتیجه تحقیقات می‌تواند مثبت یا منفی باشد. اگر نتیجه آزمایش‌ها روی یک دارو منفی باشد که کلا وارد لیست داروها نخواهد شد و هیچ بیماری از این دارو استفاده نخواهد کرد؛ اگر مثبت هم باشد باز زمانی طولانی طی خواهد شد تا آن دارو به‌دست بیمارستان‌ها برسد و باید تصمیم گرفته شود که در فهرست داروهای ایران بیاید یا نه؛ یعنی نتایج تحقیق، ارتباطی به ساخت یا واردات این داروها ندارد. اینها صرفا تحقیقات است که در بیمارستان‌ها و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی دنیا در حال انجام است. تصمیم در مورد تولید یا واردات یک دارو، کاملا مستقل از نتیجه تحقیقات است. دکتر قانعی بیان می‌کند: حتی اگر نتیجه دارویی مثبت باشد، تصمیم‌گیری در مورد هزینه‌های آن، اختصاص ارز، حجم واردات آن، چگونه در دسترس قراردادن آن و... باز پروسه‌ای زمانبر خواهد بود و در هر کشوری، چنین ملاحظاتی وجود دارد.
او در مورد داروهایی که هم‌اکنون برای کنترل پیشرفت کرونا در بیماران استفاده می‌شود، می‌گوید: در یک جمله می‌شود گفت که فعلا هیچ کشوری اثربخشی هیچ دارویی برای بیماران کرونایی را اثبات نکرده است. هر آنچه شما درباره بعضی داروها می‌شنوید صرفا آزمایش‌های اثبات‌نشده است؛ این دارو در هر پژوهشی روی تعداد محدودی از آدم‌ها استفاده و می‌شود که قوانین خاص خود را دارد و طبق آن، دارو را به مرحله آزمایش می‌گذارند.
رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با ویروس کرونا در مورد اظهارات برخی پزشکان بیمارستان‌ها در مورد تأثیر برخی داروها می‌گوید: تا‌کنون هیچ سند علمی مبنی بر اینکه یک دارو بهتر از داروی دیگر است، منتشر نشده است. حتی مواردی که از سوی بعضی از بیمارستان‌ها اعلام می‌شود، سندیت ندارد. هنوز داخل کشور هیچ‌کس یک مقاله تأییدشده علمی در این زمینه ارائه نکرده است. هر وقت چنین چیزی منتشر شود، داوران آن را ارزیابی می‌کنند. مردم مطلقا نباید چنین صحبت‌هایی را بپذیرند و هیچ پزشکی جز با مجوز وزارت بهداشت، حق ندارد چنین اطلاعاتی را منتشر کند.