حافظان مرزهای سرزمینی

ناخدادوم قاسم عباسیان _ کارشناس ژئوپلیتیک

در روزهایی که به‌نام ارتش مزین شده است، خبرهایی درباره تنش در خلیج‌فارس در رسانه‌ها آمده است. نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی در سال‌های دفاع‌مقدس نقش ویژه‌ای در دفاع از حریم سرزمینی و همچنین ایجاد توازن اقتصادی در داخل کشور داشت. به بهانه 29فروردین، سالروز ارتش جمهوری اسلامی به بازخوانی رشادت‌های نیروی دریایی پرداخته شده است.
 راهبرد نظامی عراق در جنگ با ایران به‌دلیل تغییرات در توازن طرفین، تحولات نظام بین‌الملل و... هرگز از مشی و روند یکسانی برخوردار نبود. می‌توان روند تغییرات در راهبرد نظامی این کشور را به شرح زیر تقسیم‌بندی کرد:
 
 راهبرد تهاجمی عراق
 راهبرد تهاجمی عراق از تاریخ31/6/59 تا تاریخ4/3/61 ادامه داشت. پس از ناکامی در تصرف و اشغال کامل جزیره و شهر آبادان، تقریبا از تاریخ10/08/59 ارتش عراق در لاک دفاعی فرورفت.

راهبرد تدافعی
راهبرد دفاع مطلق عراق از تاریخ 3/12/62 تا تاریخ23/4/64 پس از شکست در عملیات بیت‌المقدس و با اعلام عقب‌نشینی سراسری نیروهای عراقی به مرزهای بین‌المللی همراه بود.

 راهبرد تهاجمی اواخر جنگ
راهبرد تهاجمی عراق از اواخر فروردین‌ماه سال1367 تا پذیرش آتش‌بس توسط عراق در تاریخ29/5/67 که به‌دنبال تصمیم تجاوز دوباره عراق به خاک ایران همراه بود.
نتیجه اینکه عراق به‌عنوان آغاز‌کننده جنگ به‌دلیل شکست در اهداف خود، منجر به تغییر راهبرد از تهاجمی به تدافعی و در مقابل ایران نیز که ابتدا صرفا راهبرد تدافعی داشت با در دست گرفتن ابتکار عمل در جنگ راهبرد خود را تغییر داد.
در چنین مواقعی، دول غربی به سردمداری آمریکا، پس از مشاهده پیروزی‌های پیاپی ایران در جنگ، به‌دنبال بهانه‌جویی برای رویارویی مستقیم با ایران بودند.

عملکردهای تعرضی آمریکا در خلیج‌فارس 
دول غربی به سردمداری ایالات متحده آمریکا، پس از مشاهده پیروزی‌های پیاپی جمهوری اسلامی ایران در جنگ و اثبات عدم‌توانایی صدام حسین، در حفظ منافع و تحقق خواسته آنها، تصمیم به حضور در خلیج‌فارس و تشکیل پایگاه‌های نظامی در خاک کشورهای منطقه (کشورهای کویت، قطر، امارات متحده عربی، بحرین، عربستان، عمان و عراق) گرفتند و با واگذاری تجهیزات و امکانات پیشرفته خود، عراقی‌ها را در انجام حملات هوایی به نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری که به مقصد ایران درحال حرکت بودند، کمک و یاری کردند. آنها با تحویل هلی‌کوپتر، هواپیما و موشک‌های پیشرفته به ارتش عراق، صدمات فراوانی را به نفتکش‌ها، کشتی‌های تجاری، شناورهای نظامی و تأسیسات نفتی ایران وارد آوردند؛ لیکن عکس‌العمل‌های به‌موقع و مناسب جمهوری اسلامی ایران به اقدامات دشمن و مقابله‌به‌مثل با آنها، ترفندهای صدام و حامیانش را خنثی و کم‌اثر کرد؛ ازاین‌رو، نیروهای آمریکایی به بهانه‌های مختلف، حملات نظامی خود را علیه جمهوری اسلامی ایران در سال1366 و تا اوایل سال1367 به‌مرحله اجرا گذاشتند.

مقابله نیروی دریایی علیه تعرضات آمریکا
ناوگان آمریکا در راستای تامین منافع نامشروع کشور خود در خلیج‌فارس و حمایت از کشورهای هم‌پیمان و وابسته در مورخه 29فروردین‌ماه1367 سکو‌های نفتی ایران و متعاقب آن یگان‌های شناورهای رزمی نیروی دریایی ارتش را که در منطقه‌های عملیاتی در پاسداری و تامین پدافند از منابع حساس کشور در خلیج‌فارس به‌منظور مقابله با تهدیدات و حملات احتمالی هوایی رژیم بعث عراق گسترش یافته بودند با یک برنامه از قبل طراحی شده مورد تهاجم وحشیانه‌ای قرار می‌دهد.
در پی حمله نیروهای آمریکایی به سکوی نفتی ایران در خلیج‌فارس در 29فروردین1367، به ناوچه موشک‌‌انداز جوشن، مأموریت داده شد که برای بررسی وضعیت به آن منطقه عزیمت کند. نیروهای آمریکایی پس از آنکه متوجه نزدیک شدن ناوچه مذکور به منطقه شدند، به ناوچه جوشن، اخطار دادند که از منطقه خارج شود. فرمانده ناوچه در پاسخ به آمریکایی‌ها گفت که «این آب‌‌های ماست و شما باید از منطقه و از آب‌های ایران خارج شوید.» در حمله آمریکا به این ناوچه تعداد زیادی از نفرات نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی به شهادت رسیدند.
ناوشکن سهند که از بندرعباس عازم غرب خلیج‌فارس بود، جایگزین ناوشکن سبلان شد تا به گشت و مراقبت از جزیره خارک و سکو‌های نفتی بپردازد و مأموریت یافت که به منطقه درگیری ناوچه جوشن رفته و به آنها کمک کند. نیروهای آمریکایی که از قبل آماده درگیری بودند، با شناسایی ناوشکن سهند، این ناو را در نزدیکی جزیره هنگام مورد حمله بالگرد‌ها و ناوشکن‌‌های خود قرار دادند.

آمریکا با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال1357 و با از دست دادن پایگاه‌های خود در ایران همواره سعی می‌کرد با حضور نظامی در خلیج‌فارس و ایجاد ارتباط نزدیک با کشور‌های شورای همکاری خلیج‌فارس، خلأ پایگاه‌های خود را در منطقه پر کند. آمریکا در طول جنگ تحمیلی با مشارکت مستقیم و غیرمستقیم در جنگ به نفع رژیم بعث عراق و تشویق رژیم‌های وابسته و همچنین کشورهای به ظاهر بی‌طرف در پشتیبانی تسلیحاتی به‌منظور تقویت قدرت نظامی عراق و تضعیف ایران در ابعاد سیاسی و اقتصادی و نظامی گام برداشته و با بهانه‌تراشی‌های مختلف، سعی در ایجاد ناامنی و نادیده گرفتن ضوابط بی‌طرفی در جنگ برای توجیه حضور نامشروع خود انجام داد.
نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از اوایل سال1359 با توجه به تهدیدات سیاسی و عملیات نظامی رژیم بعث عراق از یکسو و تهدیدات و تعارضات نیروهای بیگانه و علی‌الخصوص ناوگان آمریکا از سوی دیگر به‌مدت 8سال بدون وقفه به‌رغم تحریم‌ها و محدودیت‌های تسلیحاتی با نهایت ایثار و فداکاری از مرزهای آبی، منابع و منافع ملی دفاع کردند.