پزشک همشهری
شباهت‌ها و تفاوت‌های همه‌گیری‌های قرن بیست‌ویکمی
علی ملائکه- روزنامه نگار و پزشک
جهان با شیوع‌های مرگبار ناآشنا نیست. چندین همه‌گیری بزرگ دیگر در همین قرن بیش‌و‌کم داشته‌ایم؛ از جمله همه‌گیری ویروس سارس (نشانگان شدید حاد تنفسی) درسال‌های۲۰۰3-۲۰۰2 و همه‌گیری جهانی ویروس آنفلوآنزای خوکی یاH1N1 درسال‌های۲۰10-2009.
هرسه این همه‌گیری‌ها ناشی از ویروس‌های تنفسی بوده‌اند، هم سارس و هم کووید۱۹، به‌علت عفونت با ویروس‌های خانواده کرونا ایجاد می‌شوند. 4عضو دیگر این خانواده ویروسی جزو ۲۰۰ نوع ویروس عامل سرماخوردگی معمولی هستند. آنفلوآنزای خوکی ناشی از سویه‌ای از ویروس آنفلوآنزاست که ویروسی تنفسی است. یک اشتراک دیگر این سه، همه‌گیری منبع حیوانی آنهاست. ویروس‌های کرونای عامل سارس و کووید۱۹ از خفاش‌ها منشأ گرفتند و منبع ویروس آنفلوآنزای H1N1 خوک‌ها بودند. همچنین هر سه این بیماری‌ها علائم شبه‌‌آنفلوآنزایی دارند: در کووید۱۹ تب، سرفه و تنگی نفس، در آنفلوآنزایH1N1 تب بالا، سردرد و خستگی شدید و در سارس تب و سردرد و لرز علائم بارز هستند.
اما این سه همه‌گیری چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟ همه‌گیری سارس بیش از ۸۰۰۰ نفر را در ۲۹کشور مبتلا کرد و ۷۷۴ نفر در نتیجه بیماری درگذشتند.
همه‌گیری آنفلوآنزای H1N1 همه کشورهای دنیا را فرا گرفت و تخمین زده می‌شود که بین ۷۰۰میلیون نفر تا ۱.۴ میلیارد نفر به آن مبتلا شدند. با وجود گسترش جهانی این ویروس اما میزان مرگ‌ومیر آن نسبتا پایین و در حد ۰.۲درصد باعث شد که شمار کلی مرگ‌های ناشی از آن بین ۱۵۰ تا ۵۷۵ هزارنفر تخمین زده شود.
در مقابل در شیوع سارس که میزان مرگ‌ومیری حدود ۱۰درصد داشت، به‌علت انتشار محدودترش که تا حدی به علت اقدامات مؤثر مهار بیماری بود، شمار مرگ‌ومیرها چندان بالا نرفت.
به‌نظر می‌رسد میزان مرگ‌ومیر ناشی از کووید۱۹ بیشتر از آنفلوآنزا باشد. براساس داده‌های فعلی نسبت مرگ‌ومیر که از تقسیم شمار مرگ‌ها بر شمار موارد گزارش‌شده به‌دست می‌آید، بین ۳ تا ۴درصد است. البته ممکن است میزان مرگ‌ومیر واقعی کمتر از این حد باشد، چرا که ممکن است شماری از موارد تشخیص داده نشده هم وجود داشته باشد.
حتی اگر میزان مرگ‌ومیر حدود یک‌درصد باشد، در صورت ادامه شیوع کووید۱۹ با روند فعلی و در نبود اقدامات قاطع مهارکننده بیماری، انتظار شمار بسیار بیشتری از مرگ‌ومیرها می‌رود.
