سرنوشت تاریک نابودگر

آرش نهاوندی_روزنامه نگار

همانگونه که وعده داده شده بود، اواخر سال گذشته(2019) فیلم جدیدی از سری فیلم‌های ترمیناتور با نام «سرنوشت تاریک» به بازار عرضه شد. اما این فیلم چندان در گیشه پرفروغ ظاهر نشد و نتوانست آنگونه که کمپانی پارامونت پیکچرز انتظار داشت موفق از آب در‌آید. ترمیناتور: سرنوشت تاریک، ششمین سری از فیلم‌های ترمیناتور است. این فیلم به‌عنوان دنباله مستقیم ترمیناتور 1984 و دنباله «ترمیناتور: روز قضاوت» ساخته شده است. این فیلم در اول نوامبر 2019 برای نخستین بار در سالن‌های سینما نمایش داده شد. ترمیناتور: سرنوشت تاریک به‌رغم بهره‌گیری از نام‌های بزرگی نظیر جیمز کامرون به‌عنوان تهیه‌کننده، تیم‌میلر به‌عنوان کارگردان، آرنولد شوارتزنگر و لیندا همیلتون و ساراکانر به‌عنوان بازیگر و میزبانی از تعدادی از شخصیت‌های جدید پیچیده، در آمریکا در نخستین هفته پس از اکران تنها 29میلیون دلار و در سراسر دنیا فقط 94.6 میلیون دلار فروش کرد.

فیلم ترمیناتور: سرنوشت تاریک، در مجموع در هفته اول نمایش خود فقط 123.6 میلیون دلار در گیشه فروخت که بدون درنظر گرفتن هزینه‌های بالای بازاریابی و پخش و توزیع این فیلم و فقط با درنظر گرفتن بودجه 185میلیون دلاری ساخت این فیلم می‌توان گفت که رقم فروش ترمیناتور: سرنوشت تاریک، در هفته اول حتی به رقم هزینه‌ تولید این فیلم نیز نزدیک نشد. البته این فیلم تا به امروز 261.1 میلیون دلار فروخته است که همچنان نسبت به فیلم‌های ابرقهرمانی نظیر «انتقام گیرندگان: پایان بازی»(با فروش2.798 میلیارد دلار) و «مرد: عنکبوتی: دور از خانه»(1.132 میلیارد دلار) که اولی لقب پرفروش‌ترین فیلم تاریخ را از آن خود کرد، رقم بسیار ناچیزی محسوب می‌شود.
اشاره به این مسئله که پس از اینکه منتقدان و طرفداران مجموعه فیلم‌های ترمیناتور از دیدن سری‌های آخر این فیلم(به‌طور ویژه ترمیناتور: خیزش ماشین‌ها، ترمیناتور: رستگاری و ترمیناتور: جنسیس) از فیلم‌های ترمیناتور به‌طور کامل متنفر شده‌اند و به‌دلیل سابقه بدی که این فیلم‌ها از خود به جا گذاشته‌اند تصورشان بر این است که فیلم ترمیناتور: سرنوشت تاریک نیز یک تکه بزرگ آشغال است، ساده است و ساده‌انگارانه خواهد بود اگر ما بخواهیم دلیل شکست فیلم ترمیناتور: سرنوشت تاریک در گیشه را نفرت تماشاگران از آن بدانیم. در واقع دلیل اصلی اینکه فیلم ترمیناتور در گیشه شکست خورده این نیست که همه تصورشان بر این است که فیلم ترمیناتور: سرنوشت تاریک فیلم بسیار بدی است بلکه به‌نظر می‌رسد فیلم‌های قبلی ترمیناتور، نظیر ترمیناتور 3: خیزش ماشین‌ها، ترمیناتور: رستگاری و ترمیناتور؛ جنسیس فیلم‌های مضحک و بدی بودند، بنابراین تماشاگران حاضر نشده‌اند حتی اندک شانسی برای ترمیناتور: سرنوشت تاریک این جدید‌ترین فیلم مجموعه ترمیناتور، قائل شوند. برای اثبات این مدعا می‌توان به سایت‌هایی که بازتاب‌دهنده نظرات منتقدان به فیلم‌ها هستند یا نظرات مستقیم خود منتقدان رجوع کرد، از 317 منتقدی که به روتن تومیتوز مراجعه کرده و درباره فیلم ترمیناتور: سرنوشت تاریک نظر داده بودند، 70درصد از آنها نسبت به این فیلم نظر مثبتی ابراز کرده بودند. دربخش مربوط به مجموع آرای منتقدان درباره ترمیناتور در این سایت می‌خوانیم: ترمیناتور6نسبت به چند فیلم ترمیناتوری که در سال‌های اخیر ساخته شده‌اند، نسخه کامل‌تر و ارتقا یافته‌تری است؛ حتی اگر به‌نظر اینگونه برسد که از هیجان و قدرت آتش بهترین فیلم‌های ترمیناتور برخوردار نیست. اگرچه برخی از منتقدان خیلی طرفدار این فیلم نبودند ولی برخی دیگر از منتقدان آن را فیلمی لذتبخش یافته بودند. ویلیام بابیانی در مجله رپ درباره ترمیناتور: سرنوشت تاریک، نوشته است که داستان این فیلم باید روایت می‌شد و ما دیدیم که در این فیلم با دقت و مهارت روایت شد. البته طرفداران و تماشاگران و مخاطبانی که این فیلم را در سالن سینما دیده بودند، در قیاس با منتقدان نظر مثبت‌تری نسبت به ترمیناتور: سرنوشت تاریک داشتند.

تیم‌میلر درباره شکست ترمیناتور6 می‌گوید
تیم میلر، کارگردان ترمیناتور: سرنوشت تاریک پس از مشخص‌شدن فروش نه چندان امیدوار‌کننده این فیلم در گیشه که به نوعی برای کارگردان و عوامل سازنده آن یک شکست تلقی می‌شود، در گفت‌وگو با کیم‌مسترز خبرنگار ارشد هالیوود ریپورتر گفت که می‌تواند یک کتاب درباره دلایل عدم‌موفقیت فیلم ترمیناتور: سرنوشت تاریک، بنویسد. او البته تأکید کرد که همچنان به این فیلم به‌عنوان یکی از سری فیلم‌های موفق ترمیناتور از نظر هنری افتخار می‌کند. میلر در این گفت‌وگو به این مسئله اشاره کرد که نمی‌توانسته نظرات مخاطبان را نسبت به فیلم‌های اخیر ترمیناتور که پیش از ترمیناتور6 ساخته شده بودند تغییر دهد (همانگونه که ذکر آن رفت، یکی از مهم‌ترین دلایل اقبال کم تماشاگران نسبت به فیلم ترمیناتور: سرنوشت تاریک، نظر منفی تماشاگران نسبت به فیلم‌های قبلی ترمیناتور عنوان شده است)، میلر گفت: من نمی‌توانستم از نفرت تماشاگران از ترمیناتور جنسیس جلوگیری کنم. من نمی‌توانستم از تماشاگران بپرسم چرا احساس می‌کنید فیلم ترمیناتور4 به شما خیانت کرده است. او همچنین در این گفت‌وگو از تضادهای خود با جیمز کامرون (که 2 فیلم اول ترمیناتور را ساخته و در ترمیناتور: سرنوشت تاریک، به‌عنوان تهیه‌کننده در صحنه ساخت ترمیناتور6 حضور یافته بود) در زمان ساخت این فیلم پرده برداشت و توضیح داد که چگونه خود را مجبور می‌دیده تا برای تثبیت نگاه خلاقانه خود مبارزه کند. به گفته میلر، این کاری است که (به کاربردن قوه خلاقه خود در زمان ساخت یک فیلم) از یک کارگردان انتظار می‌رود انجام دهد. به گفته میلر او و جیمز کامرون بر سر یک‌سری از عناصر سفر به زمان با یکدیگر اختلاف داشتند. میلر همچنین در این‌باره توضیح داد که در زمینه به‌کار‌گیری یک‌سری از عناصر سفر به زمان او راسا تصمیم گرفته که چرا نظرات در این‌باره ربطی به طرح داستان فیلم نداشت. میلر همچنین به سایت مسترز گفت که بعید به‌نظر می‌رسد در یک پروژه دیگر او به‌طور مشترک با کامرون کار کند. میلر گفت: این هیچ ربطی به آسیب‌هایی که از این تجربه به من رسید ندارد. من نمی‌خواهم دوباره در وضعیتی قرار بگیرم که نتوانم برکاری که انجام می‌دهم کنترل داشته باشم. پیش‌تر جیمز کامرون که در ترمیناتور: سرنوشت تاریک به‌عنوان تهیه‌کننده حضور داشت و کارگردانی 2 فیلم اول از مجموع فیلم‌های ترمیناتور را عهده‌دار بود، درباره ترمیناتور6 به ددلاین گفته بود که اگر این فیلم در گیشه خود فروش کند به‌احتمال زیاد ساخت یک سه‌گانه جدید از ترمیناتور را کلید خواهیم زد. اما با توجه به فروش نه چندان امیدوار‌کننده این فیلم تا به امروز به‌نظر می‌رسد که عوامل سازنده و تهیه‌کنندگان ترمیناتور6 حداقل تا زمانی بسیار طولانی به‌دنبال ساخت سری جدیدی از ترمیناتور نباشند.

نگاه سیاسی برای فیلمی که سیاسی نیست
اما منتقدانی هستند که بر این باورند که ترمیناتور: سرنوشت تاریک نه‌تنها به‌دلیل اینکه یادآور ناکامی فیلم‌های متاخر ترمیناتور است و از اقبال کمی میان تماشاگران برخوردار شده  بلکه خود این فیلم نیز کم‌اشکال نبوده و یکی از دلایل ناکامی ترمیناتور: سرنوشت تاریک، در گیشه خود این فیلم بوده است. برخی از منتقدان یکی از دلایل عدم‌اقبال تماشاگران به فیلم ترمیناتور: سرنوشت تاریک را تلاش غیرآشکار سازندگان آن برای ساخت یک فیلم سیاسی ضد‌دونالد ترامپ می‌دانند. این منتقدان بر این باورند که اگرچه ساخت یک فیلم سیاسی ضد‌ترامپ امری مذموم نیست و اتفاقا اینکه هر کارگردانی بتواند نظر سیاسی خود را در فیلم‌هایش به‌طور غیرمستقیم ابراز کند پدیده مثبتی است اما ساخت فیلمی با درون‌مایه‌های سیاسی برای مخاطبان فیلم ترمیناتور که در انتظار دیدن فیلمی پرهیجان و پر زد و خورد هستند نمی‌تواند کارساز باشد. مرز‌ها و دیوارها و یک شخصیت مکزیکی پرخاشگر و عصبی در فیلم به نوعی نمادهای سیاست‌های ضد‌مهاجرتی دونالد ترامپ هستند که تلاش شده در این فیلم به‌طور غیرمستقیم نشان داده شوند. به اعتقاد آبیشک داستگوپتا -تحلیل‌گر هندی- اگر ما بخواهیم با فیلمی نظیر ترمیناتور پیامی سیاسی به مخاطبانی بدهیم که به آن صورت نگاه سیاسی ندارند و تنها برای سرگرمی به سینما می‌آیند، خوب مشخص است که نخواهیم توانست در باکس‌آفیس موفق عمل کنیم. سری فیلم‌های ترمیناتور هیچ‌گاه مبنای سیاسی نداشته‌اند و تماشاگران این مجموعه از فیلم‌ها نیز از آن دسته از افرادی نیستند که در شبکه‌های اجتماعی و تلویزیون‌ها و خبرگزاری‌ها اخبار دنیای سیاست را با حرارت پیگیری کنند.

چند چیز خوب از فیلم
به‌رغم تمام انتقاداتی که متوجه این فیلم است، ترمیناتور: سرنوشت تاریک را می‌توان یکی از بهترین فیلم‌های مجموعه ترمیناتور دانست. با نگاهی به فیلم‌های ترمیناتور می‌توان به این نتیجه رسید که جز 2 فیلم اول این مجموعه به کارگردانی جیمز کامرون که جزو فیلم‌های درجه‌یک این مجموعه محسوب می‌شوند مابقی فیلم‌های این مجموعه تا پیش از ساخت فیلم ترمیناتور: سرنوشت تاریک آثار درخوری نبودند. اما ترمیناتور6 در واقع موفق شده سری فیلم‌های این مجموعه که در سال‌های اخیر به حالت اغما رفته بود را دوباره احیا کند و از کما درآورد. ترمیناتور 6 دارای صحنه‌های اکشن قوی است که نشان از جسارت کارگردان و عوامل فیلم دارد. داستان این فیلم نیز در مجموع قابل‌قبول است. آرنولد نقش خود را در این فیلم به خوبی ایفا می‌کند. لیندا همیلتون بسیار خوش‌بنیه و محکم در نقش سارا کانر ظاهر شده. مکنزی دیویس در نقش گریس که انسانی است با اجزای ارگانیک و مکانیک، بسیار خوب ظاهر شده و می‌توان بازی وی را در زمره یکی از نکات مثبت ترمیناتور: سرنوشت تاریک دانست. حتی آرنولد در نقش یک ترمیناتور تی- 800 نیز در ترمیناتور6 بسیار دوست‌داشتنی 
ظاهر شده است.

جایگزینی ضعیف برای جان کانر
بدتر از سکانس قتل جان کانر جایگزین‌کردن وی با شخصیتی ضعیف‌تر به نام دنی است که ناتالیا‌ریس نقش وی را بازی کرده است. بحث سر این نیست که از یک بازیگر بد بگوییم یا اینطور نشان دهیم که او فاقد توانایی‌های بازیگری است اما ناتالیاریس در نقش دنی ضعیف و خسته‌کننده ظاهر شده و در یک کلام می‌توان گفت او توانایی آن را نداشته تا به‌عنوان یک مشعل‌دار، داستان فیلم ترمیناتور6 را به پیش ببرد و با بازی درخشان خود زمینه‌ساز ساخت سری فیلم‌های دیگری از ترمیناتور شود. ناتالیا‌ریس در واقع از کاریزما و محبوبیت سلما هایک و پنه لوپه‌کروز برخوردار نیست که بتواند شخصیت جایگزین جان کانر را در دل تماشاگران جا بیندازد. شاید به‌عنوان تماشاگر ترمیناتور: سرنوشت تاریک شما هر آن انتظار داشته باشید که ریو- 9  (قاتل اندرویدی و ضد‌قهرمان اصلی در  این فیلم) به سرعت شانس یافتن و کشتن وی را پیدا کند تا از شر این شخصیت در فیلم خلاص شوید.

کشته‌شدن شخصیت اصلی در سکانس اول
جان کانر توسط یک ترمیناتور تی‌-800 در نخستین سکانس فیلم ترمیناتور: سرنوشت تاریک، گلوله می‌خورد و کشته و از صحنه خارج می‌شود. مشخص نیست که جیمز کامرون یا تیم میلر با خروج زودهنگام جان کانر(شخصیت اصلی سری فیلم‌های ترمیناتور) از فیلم چه هدفی در سر داشته‌اند. اما این بدترین کاری است که آنها می‌توانستند با یک فیلم ترمیناتور انجام دهند؛ اینکه شخصیتی را که به‌خاطر آن ترمیناتور در وهله اول نوشته و ساخته شده را در سکانس‌های اول ترمیناتور6 بکشند، اشتباهی غیرقابل جبران است. اگر چه به‌نظر می‌رسد سازندگان فیلم می‌خواستند با حذف جان کانر در سکانس اولیه فیلم ترمیناتور: سرنوشت تاریک، به مخاطب القا کنند که این فیلم فصل تازه‌ای در مجموعه سری فیلم‌های ترمیناتور محسوب می‌شود اما بلافاصله در سکانس بعدی دختر جان کانر را جایگزین وی می‌کنند که این مسئله را به تماشاگر القا می‌کند که سازندگان ترمیناتور6 روش ساده‌ای را برای القای تغییر در این فیلم انتخاب کرده‌اند. تناقضی نیز در صحنه کشتن جان کانر وجود دارد  و وی توسط همان مدل ترمیناتوری کشته می‌شود که در فیلم ترمیناتور2 از وی به طرز دیوانه‌واری دفاع می‌کرده است. بنابراین این تصور در ذهن تماشاگر ترمیناتور: سرنوشت تاریک، ایجاد می‌شود که عوامل فیلم با کنار‌گذاشتن جان کانر با احساسات وی بازی کرده‌اند.

ارزیابی‌های مثبت
  منتقدان در هالیوود ریپورتر در مجموع هیجان خود درباره ترمیناتور6 را به‌طور محتاطانه‌ای ابراز کرده‌اند. در این مجله درباره مجموع نظرات منتقدان ترمیناتور: سرنوشت تاریک آمده است: اگرچه در این فیلم نیز مانند سری‌های آخر فیلم‌های ترمیناتور قدری ناپختگی و عناصر ضعیف تکراری در ساخت به چشم می‌خورد اما به جرات می‌توان این فیلم را سومین فیلم موفق از مجموعه فیلم‌های ترمیناتور دانست.
  ویلیام بابیانی در رپ نوشته است: اکنون زمان مطرح‌کردن این پرسش نیست که آیا ترمیناتور: سرنوشت تاریک آخرین فیلم از مجموعه فیلم‌های ترمیناتور خواهد بود یا خیر. این فیلم توانسته با اتکا به خط داستانی کلاسیک، داستان دو فیلم اول ترمیناتور را به سرانجام رضایت‌بخشی برساند، داستان در این فیلم با شیوه‌های هیجان‌انگیز جدیدی به مخاطبان جدید روایت شده است.
  اوون کلیبرمن از ورایتی ترمیناتور: سرنوشت تاریک را نخستین فیلم از مجموعه فیلم‌های ترمیناتور از زمان ساخت ترمیناتور2 دانسته که حرفی برای گفتن دارد. او در این باره نوشت: ترمیناتور6 با جلوه‌های ویژه خاص به‌گونه‌ای طراحی شده تا مخاطبان را تحت‌تأثیر قرار دهد. اما همچنان فیلمی است که قواعد دوست‌داشتنی و خوب و کلاسیک فیلم‌های هیجان‌انگیز در آن رعایت شده و به‌نوعی یادآور فیلم‌های اولیه ترمیناتور است.

ارزیابی‌های منفی
  جو کورگنسترن از وال‌استریت ژورنال نگاه منفی به ترمیناتور: سرنوشت تاریک دارد. او ترمیناتور را فیلمی وصله‌پینه شده توسط عوامل نابخرد توصیف کرده که با هدف کسب درآمد از مفهومی مرده ساخته شده است. به باور وی طرح داستان فیلم بی‌معناست.
  جفری‌ام اندرسون از کامن سنس مدیا به ترمیناتور: سرنوشت تاریک، 2ستاره از 5ستاره داده و درباره این فیلم نوشته است: در ترمیناتور6 رویدادهای 3 ترمیناتور اخیر محو شده‌اند، با این حال بعد از دیدن ترمیناتور: سرنوشت تاریک، اینطور به‌نظر می‌رسد که نیمی از رویدادهای این فیلم نیز محو شده باشد. این فیلم مانند یک کپی‌کربنی کم‌رنگ، عاری از حس و بی‌معنا از یک ساخته بزرگ و درخشان است.

فروش فیلم‌های ترمیناتور در یک نگاه
از مجموعه فیلم‌های ترمیناتور در کل، 6 فیلم ساخته شده که در میان این 6 فیلم، ترمیناتور: سرنوشت تاریک (البته به جز فیلم اول ترمیناتور) از همه و حتی از فیلم‌های ترمیناتوری که بدتر از آن ارزیابی شده بودند، در زمینه فروش در گیشه بد اقبال‌تر بوده است.