بلاتکلیفی شاهزادگان عربستان درباره ایران

پس از 4سال سکون در روابط تهران و ریاض، برای نخستین‌بار چراغ سبز برای بهبود روابط روشن شد. اظهار علاقه وزیر خارجه عربستان برای گفت‌وگو با ایران به فاصله چند‌ساعت از سوی وزیر خارجه ایران پاسخ داده شد اما یکباره اظهارات یک شاهزاده دیگر سعودی باعث پاسخ تند محمد‌جواد ظریف شد و او را مجبور کرد موضوعاتی را به این شاهزاده سعودی یادآوری کند.

عربستان سعودی در 2سال اخیر بارها در تیم دیپلماسی خود دست به جابه‌جایی زده که آخرین آن سپردن مسئولیت وزارت خارجه عربستان به فیصل بن فرحان بود. فرحان از آبان امسال که در این سمت قرار گرفته، برخلاف عادل الجبیر و ابراهیم العساف مواضع معتدل‌تری در دیپلماسی با ایران از خود بروز داده که آخرین آن مصاحبه او با رویترز بود. فیصل بن‌فرحان، در این مصاحبه بیان کرده که کشورش برای گفت‌وگو با ایران مشکلی ندارد.
او همچنین از اینکه منطقه از تنش با ایران دور شده، اظهار خرسندی کرده و گفته است: کشورهای زیادی پیشنهاد وساطت برای گفت‌وگوی عربستان- ایران را مطرح کرده‌اند.
اظهار علاقه سعودی‌ها برای گفت‌وگو با ایران موضوعی نیست که تکرار شده باشد، به همین دلیل وزیر خارجه ایران از فرصت استفاده کرد و به سرعت به سیگنال ارسال‌شده از طرف ریاض پاسخ مثبت داد. ظریف بدون اشاره به اظهارات همتای سعودی، پیامی را به زبان عربی در توییتر منتشر کرد که به وضوح مخاطب آن کسی نبود جز شاهزاده فیصل بن‌فرحان.
ظریف در این پیام نوشته بود: «ایران همچنان به گفت‌وگو با همسایگان خود علاقه‌مند است. ما آمادگی خود را برای مشارکت در هر اقدام هم‌افزا برای تامین منافع منطقه اعلام می‌کنیم. ما از هر گامی که امید را به مردم منطقه بازگرداند و ثبات و شکوفایی به ارمغان آورد، استقبال می‌کنیم.»
با این حال، عادل الجبیر، وزیر خارجه اسبق عربستان که به‌رغم برکناری از این سمت با عنوان وزیر مشاور در امور خارجی کماکان بروز و ظهور دارد، بعد از اظهارات مثبت ظریف، در نقش یک بازیگر مخرب در مسیر برنامه‌های وزیر خارجه سعودی ظاهر شد و دوباره برای گفت‌وگو با ایران شرط و شروط گذاشت.
عادل الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجی عربستان روز پنجشنبه در جلسه‌ گفت‌وگویی در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس در اظهاراتی گفت، زمانی که ایران مانند یک کشور عادی عمل کند، می‌توانیم با آن رابطه‌مان را احیا کنیم.
این اظهارات الجبیر باعث شد ظریف در یک توییت پر‌کنایه به او پاسخ دهد. ظریف نوشت: «کشورهای عادی کشتارگاه‌هایشان را به جای کنسولگری جا نمی‌زنند. کشورهای عادی به همسایگانشان حمله نمی‌کنند، باعث ایجاد بحران‌های بشردوستانه نمی‌شوند و از مذاکره سر باز نمی‌زنند. با تمام این اوصاف ما هیچ پیش‌شرطی برای مذاکره تعیین نمی‌کنیم.»

ایران از بعد از تنش در روابط با عربستان بارها برای گفت‌وگو با این کشور اعلام آمادگی کرده و حتی ظریف در مقطعی اعلام آمادگی کرد که به فاصله چند ساعت برای گفت‌وگو با سعودی‌ها به ریاض برود اما اظهارات و مواضع طلبکارانه سعودی‌ها به‌خصوص شرط‌گذاری برای گفت‌وگو، همه ابتکارات را به شکست کشاند؛ ابتکاراتی که البته در مقاطعی کشورها و شخصیت‌های بین‌المللی میاندار آن بودند.
آخرین تحرکات از طریق وزیر خارجه عمان و وزیر خارجه پاکستان صورت گرفته که هر دو در یک ‌ماه گذشته به تهران سفر کردند. شاه‌محمود قریشی از طرف عمران‌خان مأمور شده بود برای کاهش تنش بین ایران و عربستان به تهران و ریاض سفر کند.