کشف ژن بازیابی حافظه
دانشمندان دریافتند که فراموشی احتمالا به زمان‌های مختلف شبانه‌روز بستگی دارد
عمادالدین قاسمی‌پناه _ خبرنگار
پژوهشگران ژنی را در موش‌ها شناسایی کرده‌اند که به‌نظر می‌رسد در زمان‌های مختلف روز بر بازیابی حافظه تأثیر می‌گذارد. این ژن باعث می شود که موش‌ها درست پیش از بیدار شدن دچار فراموشی بیشتری شوند. این تحقیقات می‌تواند دلیل بعضی فراموش‌کاری‌های عجیب را مشخص کند. پروفسور «ساتوشی کیدا» از دانشکده شیمی بیولوژیک کاربردی دانشگاه توکیو در گفت‌و‌گو با ساینس دیلی می‌گوید: ما احتمالا نخستین ژن را که مخصوص بازیابی حافظه است شناسایی کرده‌ایم.
هر وقت چیزی را فراموش کردید، می‌تواند به این دلیل باشد که شما واقعا آن را یاد نگرفته‌اید. مانند نام شخصی که یک دقیقه قبل به او معرفی شده‌اید یا ممکن است به این دلیل باشد که شما توانایی بازیابی اطلاعات را از جایی که در مغز شما ذخیره شده است، ندارید. مثل اشعار آهنگ مورد‌علاقه خود که از ذهن شما محو شده است.
بسیاری از پژوهشگرانی که در مورد حافظه تحقیق می‌کنند، چگونگی ایجاد خاطرات جدید را بررسی می‌کنند. پژوهش در مورد «زیست‌شناسی فراموشی» به‌دلیل دشواری‌های تمایز بین ندانستن و عدم‌یادآوری پیچیده‌تر است.
کیدا می‌گوید: ما یک تست حافظه طراحی کرده‌ایم که می‌تواند بین عدم‌یادگیری در مقابل دانستن و ناتوانی در به‌خاطر آوردن تفاوت قائل شود.
خاطرات موش‌ها
پژوهشگران خاطرات موش‌های بالغ نر و ماده را آزمایش کردند. پژوهشگران در مرحله «یادگیری» یا آموزش و مرحله آزمایش حافظه به موش‌ها چند دقیقه اجازه دادند تا یک شیء جدید را شناسایی کنند.
پس از آن، در مرحله «بازیابی» آزمون، پژوهشگران بررسی کردند که چه مدت موش‌ها آن شیء را هنگامی که دوباره به آنها نشان داده شد، لمس کردند. موش‌ها زمان کمتری برای لمس اشیائی صرف کردند که قبلا دیده بودند. پژوهشگران بازیابی حافظه در موش‌ها را با نشان دادن همان شیء در زمان‌های مختلف روز آزمایش کردند.
آنها همان آزمایش را با موش‌های سالم و موش‌های بدون BMAL1 انجام دادند؛ پروتئینی که حالات بسیاری از ژن‌های دیگر را تنظیم می‌کند. سطح BMAL1 معمولا درست پیش از بیدار شدن پایین و پیش از خوابیدن بالاست. موش‌هایی که درست پیش از زمان معمول بیدار شدن آموزش دیده بودند و درست بعد از زمان معمول به خواب رفتن آزمایش شدند، این شیء را تشخیص دادند.
با این حال، موش‌هایی که در همان زمان(درست پیش از آنکه به‌طور معمول از خواب بیدار شوند) آموزش دیدند و 24ساعت بعد آزمایش شدند، این شیء را تشخیص نمی‌دادند.
از آزمایش موش‌های سالم و موش‌های بدون BMAL1 نتایج یکسانی به‌دست آمد، اما موش‌های بدون BMAL1 درست قبل از بیدار شدن از خواب، فراموشکار‌تر شده بودند. پژوهشگران هنگامی که موش‌ها را برای تشخیص یک شیء یا تشخیص یک موش دیگر آزمایش کردند، نتایج مشابهی را مشاهده کردند.
درست پیش از بیدار شدن در زمان معمول و هنگامی که سطح BMAL1 به‌طور معمول پایین است، موش‌ها چیزی را که قطعا آموخته‌اند و می‌شناسند به یاد نخواهند آورد.
به گفته کیدا، پژوهشگران حوزه حافظه قبلا گمان می‌کردند که ساعت داخلی بدن یا ساعت بیولوژیک بدن که وظیفه تنظیم چرخه خواب را بر عهده دارد، بر یادگیری و شکل‌گیری حافظه هم تأثیر می‌گذارد.
کیدا می‌گوید: اکنون شواهدی در دست داریم که نشان می‌دهد ساعت بیولوژیک بازیابی حافظه را تنظیم می‌کند.
پژوهشگران نقش BMAL1 را در بازیابی حافظه در ناحیه خاصی از مغز به نام هیپوکامپ ردیابی کرده‌اند. علاوه بر این، محققان BMAL1 طبیعی را به گیرنده‌های دوپامین و سایر مولکول‌های کوچک علامت‌دهنده در مغز متصل کردند.
مقابله با آلزایمر
کیدا می‌گوید: اگر بتوانیم راه‌هایی برای تقویت بازیابی حافظه از طریق این مسیر شناسایی کنیم، می‌توانیم در مورد کاربردهای آن در بیماری‌های اختلال حافظه مانند زوال عقل و آلزایمر فکر کنیم.
با این حال، هدف از وجود توانایی‌های بازیابی حافظه که بسته به زمان روز دچار نوسان می‌شود، به‌عنوان یک راز هنوز کشف نشده است.
بازیابی حافظه
اکنون شواهدی در دست داریم که نشان می‌دهد ساعت بیولوژیک بازیابی حافظه را تنظیم می‌کند.
پژوهشگران نقش BMAL1 را در بازیابی حافظه در ناحیه خاصی از مغز به نام هیپوکامپ ردیابی کرده‌اند
