مغازه‌های گرانی که انباری می‌شوند
نبود مشتری و زیان‌ده بودن مشاغل، موجب بی‌ثباتی شغلی در واحدهای صنفی شهر تبریز و بسته ماندن برخی مغازه‌ها شده است
سید مرتضی احمدپور _ خبرنگار
قدم زدن در چند خیابان و کوی قدیمی تبریز، از جمله کوی شهید فرشباف خیابان آزادی یا خیابان طالقانی، حتی مجتمع‌های تجاری جدید در مرکز شهر، و روبه‌رو شدن با انبوه مغازه‌هایی که کرکره‌شان پایین است، در نگاه اول عجیب به نظر می‌آید. مغازه‌هایی که سراسر کوی و خیابان را به خود اختصاص داده‌اند، اما برخی ماه‌ها و حتی سال‌ها بسته‌اند. این مغازه‌های بسته را در هر گوشه از شهر می‌توان پیدا کرد. مغازه‌هایی که منظر شهری را هم زشت کرده‌اند و گویی مالکانشان قصد تعیین تکلیف این مغازه‌ها را ندارند. حال سوال اینجاست که چرا این وضعیت در تبریز حاکم است؟
مقایسه تبریز با کلان‌شهرهای دیگر
نگاهی به وضعیت کلان‌شهرهای دیگر کشور نشان می‌دهد تعداد مغازه‌های موجود در تبریز، که رشدی قارچ‌گونه در سال‌های قبل داشته است، با تعداد جمعیت این شهر و گردشگرانی که برای خرید به این شهر آمده‌اند، تناسب ندارد. در حالی که، بنا به اعلام اتاق اصناف ایران، حدود 3 میلیون واحد صنفی در کشور وجود دارد، تعداد این واحدها در آذربایجان شرقی بیش از 120 هزار واحد صنفی است که این تعداد در اصفهان 140 هزار واحد و در مشهد حدود 120 هزار واحد صنفی است. همچنین واحدهای صنفی شیراز هم حدود 76 هزار واحد است. این آمار در حالی است که تبریز در میان این شهرها، بنا به آخرین سرشماری سراسری، کمترین جمعیت را دارد و در میان شهرهایی مانند مشهد و اصفهان و شیراز مهاجرفرست‌ترین کلان‌شهر محسوب می‌شود.
مغازه‌های بسته اما گران
«سعید نوریان» از مشاوران املاک فعال در منطقه بازار تبریز و عضو هیات مدیره یکی از مجتمع‌های تجاری شهر با اشاره به وضعیت واحدهای تجاری تعطیل در تبریز، به‌ویژه در محدوده بازار، می‌گوید: در حالی که در شهری مانند مشهد مغازه‌ها در طبقات فوقانی و زیرزمین مجتمع‌های تجاری فعال و باز است، اما در تبریز وضعیت متفاوت است؛ در بیشتر مجتمع‌های تجاری محدوده بازار تنها طبقه همکف مشتری‌پذیری دارد و مغازه‌های طبقات دوم به بعد اغلب بسته هستند یا تبدیل به انباری شده‌اند.
وی با بیان اینکه معمولا مغازه‌های بسته به عنوان واحد صنفی فعال شناخته نمی‌شوند، ادامه می‌دهد: مغازه‌های بسته را باید از آمار واحدهای صنفی که مسئولان و مراکز آماری اعلام می‌کنند جدا کرد. این مغازه‌های بسته بیشتر به‌عنوان انباری مورد استفاده قرار می‌گیرند، در حالی که مالکان این مغازه‌ها هزینه‌های سنگینی برای دارایی و شهرداری پرداخت می‌کنند. این مشاور املاک اظهار می‌کند: قیمت این مغازه‌ها با وجود بسته و غیرفعال بودن، هرسال گران‌تر هم می‌شود و رشد قیمت یک مغازه حتی بسته در تبریز چند برابر بیشتر از یک آپارتمان است. وی عنوان می‌کند: به همین علت است که شهروندان تبریزی علاقه خاصی به خرید مغازه دارند، حتی برخی مغازه‌های بسته در مجتمع‌های تجاری محدوده بازار به همان شکل چند بار در مدت 10سال گذشته خرید و فروش شده‌اند وهر بار هم قیمت‌ها به صورت نجومی افزایش داشته است.
9هزار واحد صنفی بدون مجوز
رئیس اتاق اصناف تبریز اما از زوایه دیگری به موضوع واحدهای صنفی راکد و بدون مجوز در این شهر اشاره می‌کند و می‌گوید: موضوع مغازه‌های بسته با مغازه‌های فعال در این شهر متفاوت است. مغازه‌های بسته عملا پروانه کسب مشخصی برای فعالیت ندارند و درعین حال تعداد واحدهای صنفی فعال بدون مجوز نیز بسیار زیاد است. سید حبیب هاشمی اظهار می‌کند: حدود 9هزار واحد صنفی بدون مجوز و پروانه کسب وجود دارد که البته با ساماندهی‌های اخیر این تعداد روند کاهشی داشته، اما نبود ثبات شغلی در مغازه‌ها و تعطیلی مستمر این واحدها موجب شده است همواره واحدهای صنفی بدون مجوز در این شهر وجود داشته باشد. وی نبود مشتری و زیان‌ده بودن مغازه‌ها را موجب بی‌ثباتی شغلی در این واحدها و بسته ماندن برخی مغازه‌ها می‌داند و ادامه می‌دهد: در حالی که مغازه‌ها مشتری زیادی ندارند، اما دریافت عوارض و مالیات سنگین موجب می‌شود برخی مالکان و مغازه‌دارها بسته بودن مغازه را به فعال بودن آن ترجیح دهند.
گردشگران کم؛ مشتریان کمتر
با اینکه گردشگران یکی از اصلی‌ترین عوامل جذب مشتری و رونق مغازه‌داری محسوب می‌شوند، اما تبریز در مقایسه با کلان‌شهرهای دیگر در این زمینه وضعیت خوبی ندارد. بنا به اعلام مرکز آمار ایران، تبریز حتی در میان 20 شهر اول گردشگرپذیر کشور نیست و این در حالی است که شهرهایی مانند اصفهان، شیراز و مشهد در راس فهرست گردشگرپذیری کشور قرار گرفته‌اند.
در حالی که شهری مانند شیراز هرهفته از حدود 5 هزارگردشگر خارجی میزبانی می‌کند، اما بنا به گفته «مرتضی آبدار» مدیر کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی، تعداد گردشگران داخلی و خارجی در تبریز به مراتب کمتر است و در یک سال، حدود 500 هزار نفر در هتل‌های این شهر اقامت کرده‌اند که بازهم، به گفته مسئولان گردشگری تبریز، این گردشگران برای مدت یک یا 2 شب و برای کارهای اداری و ضروری یا درمانی به تبریز سفر کرده‌اند. این درحالی است که ضریب اقامت در شهری مانند اصفهان 3 برابر بیشتر از تبریز است.
صدور مجوز به خواست شهروندان
معاون شهرسازی و معماری شهردار تبریز با بیان اینکه شهرداری دخالت مستقیمی در ساخت‌وساز واحدهای تجاری و توسعه قارچ‌گونه و غیرمنطقی این واحدها در شهر ندارد، می‌گوید: شهرداری بنا به خواست شهروندان و درخواست‌هایی که برای راه‌اندازی واحدهای صنفی در این شهر صورت می‌گیرد پروانه صادر می‌کند. محمدلی عزتی ادامه می‌دهد: شهرداری هم مخالف ساخت‌وساز بی‌رویه واحدهای تجاری بدون استفاده در شهر به‌ویژه مرکز شهر و افزایش ترافیک و کاهش فضاهای شهری مفید است، اما برخی مجوزها مربوط به گذشته است که مالکان دیرتر اقدام به ساخت این واحدهای تجاری کرده‌اند و چون این واحدها مجوز دارند، عملا نمی‌توان مانع ساخت آنها شد و امیدواریم استفاده مطلوبی از این واحدهای تجاری صورت گیرد. وی اضافه می‌کند: یکی از سیاست‌های شهرداری تبریز، جذب گردشگر و ایجاد مشاغل جدید است. با این روش می‌توان مغازه‌های غیرفعال را هم رونق بخشید.