قدرت عجیب مغز برای فعالیت با یک نیمکره!

 مونیکا جونز مدت کوتاهی پس از تولد نخستین پسرش متوجه شد که او یک بیماری نادر عصبی دارد، به‌طوری که یکی از نیمکره‌های مغز او به شکل غیرعادی بزرگ است. هنری، پسر مونیکا، هر روز از تشنج‌های پی‌در‌پی رنج می‌برد. باوجود دریافت دوز بالای دارو، بدن کوچک او مانند یک عروسک پارچه‌ای به‌نظر می‌رسید که از یک طرف به طرف دیگر می‌غلتد. او از زمان سه‌ماهگی نیاز به چند عمل جراحی داشت که در نهایت وقتی به 3سالگی رسید، نیمی از مغزش طی این جراحی‌ها برداشته شد.

به گزارش نیویورک تایمز، این روش جراحی برای نخستین بار در دهه 1920برای درمان تومورهای بدخیم مغز انجام شد. با این حال، موفقیت این روش در کودکانی که دچار ناهنجاری مغزی، تشنج غیرقابل تحمل یا بیماری‌هایی هستند که به نیمی از مغز آسیب می‌زنند، حتی دانشمندان حرفه‌ای را نیز شگفت‌زده کرده است. بعد از عمل، بسیاری از کودکان قادر به انجام کارهای روزمره، راه رفتن، صحبت‌کردن، خواندن و انجام دادن کارهای عادی هستند. تقریباً 20درصد از بیمارانی که این عمل را انجام داده‌اند، در بزرگسالی مشغول به‌کار شده‌اند.
حالا، تحقیقات منتشر شده در ژورنال Cell Reports نشان می‌دهد که برخی افراد به‌دلیل سازماندهی مجدد نیمه باقیمانده مغز، پس از عمل جراحی بهبود می‌یابند. دوریت کلیمان، عصب‌شناس انستیتوی تکنولوژی کالیفرنیا و نخستین نویسنده این پژوهش می‌گوید: مغز ماهیتی پلاستیکی دارد. مغز می‌تواند نقایص چشمگیر ساختار خود را جبران کند و در برخی موارد شبکه‌های باقیمانده مغز می‌توانند توانایی شناخت را حفظ کنند.
بخشی از این تحقیق توسط یک سازمان غیرانتفاعی تأمین مالی شده و خانم جونز و همسرش هم از کسانی که برای جلوگیری از بروز تشنج نیاز به عمل جراحی دارند، حمایت مالی می‌کنند. وقتی افرادی که عمل برداشتن نیمکره مغز را انجام داده بودند اسکن شدند، به‌نظر می‌رسید مانند سایر افراد بالغ که مغزشان به شکل معمولی رشد می‌کند، رفتار می‌کنند. آنها با دکتر کلیمان دست می‌دادند و کمی صحبت می‌کردند، اما نتایج تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی یا M.R.I نشان داد که این افراد نیمی از مغز خود را در دوران کودکی برداشته‌اند.
رالف آدولف، یک عصب‌شناس دیگر در این مورد می‌گوید: هر وقت ما به اسکن مغز آنها نگاه می‌کردیم، شگفت‌زده می‌شدیم؛ چراکه چنین مغزی در واقع نباید کار کند. شما اگر هر سیستم دیگری مانند قلب را که دارای چند بخش است و کارکرد آن وابسته به همه بخش‌هاست به دو‌نیم تقسیم کنید، آن سیستم دیگر کار نخواهد کرد. شما لپ‌تاپ من را اگر برش دهید و آن را نصف کنید، دیگر کار نمی‌کند. بیشتر شبکه‌های مغز از هر دو نیمکره برای انجام وظایف استفاده می‌کنند؛ به‌عنوان مثال، توانایی تشخیص چهره هر دو طرف قشر مغز را درگیر می‌کند. مهارت‌های دیگر مانند توانایی حرکت اندام فرد توسط طرف‌های مخالف مغز پردازش می‌شود. نیمکره راست حرکت سمت چپ بدن را کنترل می‌کند و نیمکره چپ حرکت دست و پای راست را. مارلن برمان، یک عصب‌شناس دیگر می‌گوید: به‌نظر می‌رسد شما به همه اعضای مختلف یک گروه موسیقی نیاز دارید که با هم سازها را بنوازند تا یک موسیقی همگام و هماهنگ را بشنوید.
با این حال، محققان دریافتند، درحالی‌که الگوی اتصالات در افراد با فقط یک نیمکره به همان شکل باقی می‌ماند، مناطق مختلفی که مسئول پردازش اطلاعات حسگرها، بینایی، توجه و ایما و اشاره هستند، اتصالات موجود را تقویت  و در مقایسه با مغزهای عادی بیشتر با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.
برمان می‌گوید: یک نوازنده ترومپت را درنظر بگیرید که مسئولیت‌های اضافه‌ای را در گروه نوازندگان پذیرفته است و سازهای کوبه‌ای را هم می‌نوازد.
این نتایج برای محققان و خانواده‌هایی که سعی در درک چگونگی سازگاری و عملکرد مغز پس از برداشتن یک نیمکره را دارند، دلگرم‌کننده است.
آجی‌ای گوپتا، متخصص مغز و اعصاب کودکان در کلینیک کلیولند که شرایط حدود 200کودک را پس از عمل جراحی بررسی کرده است، می‌گوید: فکر می‌کنم شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد انعطاف‌پذیری مغز یک پدیده طولانی مدت است.

تقویت اتصالات موجود
درحالی‌که الگوی اتصالات در افراد با فقط یک نیمکره به همان شکل باقی می‌ماند مناطق مختلفی که مسئول پردازش اطلاعات حسگرها، بینایی توجه و ایما و اشاره هستند اتصالات موجود را تقویت  و در مقایسه با مغزهای عادی بیشتر با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند